- Επιμένετε ότι δεν ήταν λάθος...

- "Ασφαλώς. Ηταν μια αναπόφευκτη συνέχιση της Εθνικής Αντίστασης.

Στην Ιστορία και σε κανένα μέρος του κόσμου δεν υπήρξε λάθος η αντίσταση του λαού ενάντια σε οποιονδήποτε δυνάστη, ντόπιο είτε ξένο, και σε οποιαδήποτε τυραννία. Είναι άλλωστε πασίγνωστο ότι, όταν κανείς έχει να διαλέξει ανάμεσα στα όπλα και στη σκλαβιά, πάντα προτιμάει τα όπλα".

- Υπήρξαν, όμως, κι άλλα λάθη. Το Κόμμα σας, μάλιστα, ενώ καυχιέται για την ιστορία και τους αγώνες του, αποφεύγει να αναφερθεί, ιδιαίτερα σ' εκείνα που στοίχισαν σε στελέχη του...

- "Δε νομίζω ότι το ΚΚΕ αποφεύγει να αναφερθεί στα λάθη του. Αντίθετα, το ΚΚΕ δε δίστασε ποτέ να αναγνωρίσει και δημόσια τα λάθη του και να επανορθώσει ό,τι ήταν δυνατό να επανορθωθεί. Αυτό έκανε στα 80 χρόνια ζωής και δράσης του.

Ποιο άλλο Κόμμα μίλησε ή μιλάει για το παρελθόν του, για την ιστορία του, τη δράση του και τα λάθη του; Αμέτρητα είναι τα τραγικά λάθη που διέπραξαν και διαπράττουν τα κόμματα που κυβέρνησαν ή κυβερνούν τον τόπο ή τα σιωπούν ή τα εξωραϊ?ζουν και τα παρουσιάζουν σαν επιτυχίες.

Αντίθετα, θεωρούν βολικό να ασχολούνται με τα λάθη του ΚΚΕ και να εξηγούν με αυτά, πραγματικά ή πλαστά, την κακοδαιμονία του τόπου. Ιδιαίτερα εκμεταλλεύονται το γεγονός ότι το Κόμμα κατηγόρησε ορισμένους συντρόφους μας άδικα, σαν όργανα των αντιπάλων του. Το ΚΚΕ δε δίστασε να αναγνωρίσει τα λάθη του αυτά επίσημα και να αποκαταστήσει τους άδικα κατηγορημένους συντρόφους μας".

- Λάθη, που δεν παύουν να είναι λάθη...

- "Οι αντίπαλοί μας κρίνουν τα γεγονότα και τα λάθη αυτά όχι με τα δεδομένα της εποχής εκείνης, αλλά με τα σημερινά. Κρίνουν την Ιστορία έξω από την Ιστορία. Πάνε να τα αποδώσουν στη φύση, δήθεν, και το χαρακτήρα του Κόμματος.

Το ΚΚΕ, για τον άνθρωπο και τον εργαζόμενο ενδιαφέρεται και αγωνίζεται. Οι αντίπαλοί μας, όμως, αποσιωπούν ότι τα λάθη αυτά, η μεγάλη αδικία σε βάρος συντρόφων του, έγιναν σε συνθήκες βαθιάς παρανομίας, διωγμών και σε ένα κλίμα που ήταν έντονη η χαφιεδοφοβία. Εγιναν στην προσπάθεια υπεράσπισης των οργανώσεων και των μελών του".

- Η Σοβιετική Ενωση κατέρρευσε το '91, χωρίς καμία αντίδραση...

- "Κατ' αρχήν, δεν πρόκειται για κατάρρευση, αλλά για ανατροπή. Ακριβώς το ότι δεν αντέδρασε ο σοβιετικός λαός είναι και μια απόδειξη ότι δεν κατέρρευσε το σοσιαλιστικό καθεστώς, αλλά ότι ανατράπηκε από την τότε ηγετική ομάδα Γκορμπατσόφ και με τη συνδρομή των αμερικανονατοϊκών ιμπεριαλιστών.

Η κατάρρευση είναι προϊόν μιας μακροχρόνιας πορείας, στη διάρκεια της οποίας γεννιούνται αναπόφευκτα και οι αντίστοιχες δυνάμεις, που αντιδρούν και παλεύουν ενάντιά της. Τέτοιες δυνάμεις δεν υπήρξαν, γιατί δεν υπήρξε αρνητική πορεία. Προβλήματα υπήρχαν και ζητούσαν τη λύση τους και τη βελτίωση του σοσιαλιστικού καθεστώτος".

- Τι εκτιμάτε για την ηγεσία Γκορμπατσόφ;

- "Εξήγγειλε τη βελτίωση του σοσιαλιστικού καθεστώτος, ενώ στην πραγματικότητα, εξαπατώντας το σοβιετικό λαό, σχεδίαζαν την καπιταλιστική παλινόρθωση. Οπως είναι γνωστό, οι εξαγγελίες εκείνες του Γκορμπατσόφ χειροκροτήθηκαν από το Παγκόσμιο Κομμουνιστικό Κίνημα και από όλες τις προοδευτικές δυνάμεις.

Αν γνώριζε ο σοβιετικός λαός - ή ακόμα αν υποψιαζόταν - ότι σχεδίαζαν την ανατροπή του καθεστώτος, ότι θα έχανε τις κατακτήσεις που είχε, να είστε σίγουρος πως θα το υπεράσπιζε με χέρια και με δόντια".

- Σήμερα;

- "Πολλοί νοσταλγούν, ακόμα και εκείνοι που ήταν ενάντιά του. Σήμερα δεν υπάρχουν πολίτες των πρώην σοσιαλιστικών χωρών να μην αναγνωρίζουν ότι πριν ήταν καλύτερα από σήμερα. Αλλά και οι εργαζόμενοι των καπιταλιστικών χωρών συνειδητοποιούν ότι μια σειρά από τις κατακτήσεις τους, που τώρα παίρνονται πίσω, οφείλονταν και στο γεγονός ότι υπήρχε το "αντίπαλο δέος", υπήρχε ο υπαρκτός σοσιαλισμός.

Η προσπάθεια να εδραιωθεί η αντίληψη της κατάρρευσης και όχι της ανατροπής έχει και μια άλλη σημασία. Η ανατροπή περικλείει και τη δυνατότητα επαναφοράς. Η κατάρρευση το αποκλείει".

- Ας έρθουμε και στο... ελληνικό '89. Εσείς πρωταγωνιστήσατε σ' εκείνα τα γεγονότα. Θα 'θελα, λοιπόν, τη γνώμη σας, έτσι όπως βλέπετε τα πράγματα, δέκα χρόνια μετά. Ορισμένοι κάνουν λόγο για "βρώμικο '89"...

- "Πράγματι υπάρχει βρώμικο '89, αλλά η βρωμιά να αναζητηθεί σε εκείνους που το αποκαλούν έτσι, σε εκείνους που πάνε να καλύψουν την πραγματική βρωμιά.

Αλήθεια, τι λένε οι κύριοι αυτοί;

Δε θεωρούν βρώμικη υπόθεση το σκάνδαλο Κοσκωτά;

Δε θεωρούν βρώμικη υπόθεση το γεγονός ότι κοντά 35 δισεκατομμύρια "έκαναν φτερά" από την Τράπεζα Κρήτης και τα χρεώθηκε ο ελληνικός λαός;

Δε θεωρούν βρώμικη υπόθεση τον Κουστονόμο;

Θα μπορούσα να θέσω πλήθος από τέτοια ερωτήματα, αλλά δεν πιστεύω ότι θα σταματούσε η υποκρισία".

- Ποιο ήταν το πρόβλημα;

- "Εκείνη την περίοδο ήρθε στο φως ένα τεράστιο οικονομικό και πολιτικό σκάνδαλο, που κυριάρχησε στην κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου και πρόβαλε το αίτημα της κάθαρσης. Και το αίτημα αυτό ήταν καθολικό. Ο ίδιος ο τότε πρωθυπουργός, Ανδρέας Παπανδρέου, μίλησε για κάθαρση και αυτοκάθαρση. Το ΚΚΕ τάχθηκε υπέρ της άμεσης κάθαρσης, παρ' όλο που πίστευε και μάλιστα το είχε διακηρύξει ότι "κόρακας κοράκου μάτι δε βγάζει"".

- Αυτό τι σημαίνει;

- "Επρεπε να φύγει από τη μέση έτσι ή αλλιώς αυτό αγκάθι, γιατί θα κυριαρχούσε στην πολιτική ζωή όσο δεν αντιμετωπιζόταν.

Οπως αποδεικνύεται από τα πρακτικά της Προεδρίας της Δημοκρατίας, το ΚΚΕ ζητούσε κυβέρνηση απ' όλα τα κόμματα, με κύριο έργο την αντιμετώπιση του προβλήματος της κάθαρσης. Το ΚΚΕ επέμεινε στη θέση, όπως σε αυτή την προσωρινή κυβέρνηση να συμμετέχουν όλα τα κόμματα, έτσι που η απόφαση για την κάθαρση να είναι όσο το δυνατόν αδιάβλητη".

- Ναι, αλλά σύμφωνα με τα πρακτικά της Προεδρίας της Δημοκρατίας...

- "Ακούστε. Σύμφωνα με αυτά, το ΠΑΣΟΚ αρνήθηκε να μετάσχει σε μια τέτοια κυβέρνηση, προβάλλοντας λόγους αρχής, π.χ. "δε συνεργαζόμαστε με την επάρατο Δεξιά", λόγους φυσικά που λησμόνησε ύστερα από δύο μήνες και το Νοέμβριο του 1989 πήρε μέρος στην οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα.

Το σχέδιο του ΠΑΣΟΚ ήταν να μη σχηματιστεί κυβέρνηση, να διαλυθεί η Βουλή και να παραγραφούν τα όποια σκάνδαλα και ευθύνες. Και, όπως πάντα γίνεται, την ευθύνη γι' αυτό να τη φορτώσουν στο ΚΚΕ, που δε στήριξε μία κυβέρνηση κι έτσι οδηγήθηκε η χώρα σε εκλογές και στην παραγραφή των σκανδάλων".

- Είναι όμως γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν στην κυβέρνηση του Ιουνίου του '89...

- "Ακόμα και στις προγραμματικές δηλώσεις, η κυβέρνηση Τζαννετάκη με δική μας πρωτοβουλία διακήρυξε πως στην κυβέρνηση είναι δεκτό και οποιοδήποτε άλλο κόμμα".

- Δεν ήταν όμως, για ορισμένους, ένας από τους στόχους η εξόντωση του ΠΑΣΟΚ;

- "Οσον αφορά σ' αυτήν τη συκοφαντία του ΠΑΣΟΚ, ότι ο τότε Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου και το ΚΚΕ στήριξαν την κυβέρνηση Τζαννετάκη, γιατί τάχα ήταν στόχος τους η εξόντωση του ΠΑΣΟΚ, φτάνει να επικαλεστώ όχι μόνον τις προτάσεις του ΚΚΕ για τη συμμετοχή σε μια κυβέρνηση όλων των κομμάτων, αλλά το γεγονός ότι με την ψήφο και βουλευτών του ΠΑΣΟΚ παραπέμφθηκαν στο Ειδικό Δικαστήριο δύο κορυφαία στελέχη του: ο αντιπρόεδρος της τότε κυβέρνησης, Κουτσόγιωργας, και ο πρώην υπουργός του, Πέτσος. Αλήθεια, τι ζημίωσε η Ελλάδα από την 3μηνη στήριξη της κυβέρνησης Τζαννετάκη από το ΚΚΕ; Τα έξι, όλα και όλα, νομοσχέδια που έφερε στη Βουλή η κυβέρνηση Τζαννετάκη ψηφίστηκαν ομόφωνα και από το ΠΑΣΟΚ. Πραγματοποιήθηκε τότε η εθνική ενότητα. Να γιατί λέω ότι η βρωμιά πρέπει να αναζητηθεί σε εκείνους που αποκαλούν το 1989 "βρόμικο"".

- Πέρασαν πολλά χρόνια, αλλά θα ήθελα να μου πείτε για τις διασπάσεις του '68 και του '91, στο Κόμμα σας...

- "Αν εννοείτε την προσωπική μου τοποθέτηση, αυτή είναι γνωστή. Αν εννοείτε τις αιτίες, τις συνέπειες κλπ, αυτό είναι μεγάλο θέμα και δε χωράει στο πλαίσιο μιας συνέντευξης. Το μόνο που θα 'θελα να πω επιγραμματικά είναι: Η διάσπαση του 1968 ήταν πραγματικά διάσπαση. Είχε ιδεολογικό χαρακτήρα. Η ομάδα που αποσπάστηκε από το Κόμμα δεν αρνιόταν το σοσιαλισμό. Ηθελαν βέβαια ένα άλλο είδος σοσιαλισμού. Ακόμα, ζητούσαν την αναθεώρηση βασικών αρχών του μαρξισμού - λενινισμού, αλλά δεν αρνιούνταν την ύπαρξη γενικά Κομμουνιστικού Κόμματος. Απόδειξη ότι το κόμμα που ίδρυσαν ονομάστηκε "Κομμουνιστικό Κόμμα Εσωτερικού".

Το 1991 δεν πρόκειται για διάσπαση, αλλά για αποχώρηση μιας ομάδας στελεχών από το Κόμμα. Η ομάδα αυτή είχε αρνηθεί τη σοσιαλιστική ιδεολογία και την ανάγκη ύπαρξης του Κομμουνιστικού Κόμματος".