Υπάρχει και μια άλλη - όχι μικρότερης σημασίας - πλευρά που αξίζει να προσεχτεί σ' αυτή την εξέλιξη του ΝΑΤΟ: Η ιδεολογική πλευρά.

Μόνο ένας αναίσχυντος ψεύτης θα τολμούσε να πει ότι δεν εντυπωσιάστηκε παρακολουθώντας, στη διάρκεια της πανηγυρικής συνόδου των 50 χρόνων, τις αναφορές για τη Γιουγκοσλαβία. Και, όταν λέμε "αναφορές" να εξηγούμαστε: Εννοούμε εκθέσεις πολιτικών και στρατιωτικών εκπροσώπων της Συμμαχίας όπου περιγράφονται με Ολύμπια αταραξία οι βομβαρδισμοί και οι καταστροφές από αυτούς, αλλά και αναπτύσσονται λεπτομερώς τα σχέδια παραπέρα βομβαρδισμών, ώστε η Γιουγκοσλαβία να καταστραφεί τελείως και να γονατίσει.

Αλλά οι αναφορές δεν περιλαμβάνουν, μόνο αυτό. Ο συγγραφέας αυτών των γραμμών θυμάται τη φυσιογνωμία του τώρα πια πασίγνωστου εκπροσώπου του ΝΑΤΟ Τζέιμς Σι να δίνει, μεταξύ δύο περιγραφών παρελθόντων και μελλοντικών βομβαρδισμών, λεπτομερείς οδηγίες προς αυτό που ο ίδιος αποκάλεσε "δημοκρατικές δυνάμεις της Σερβίας". Ο εκπρόσωπος τόνισε ότι δε θα πρέπει να αποπροσανατολίζει το γεγονός ότι οι δυνάμεις αυτές "μπορεί σήμερα να βρίσκονται σε υποχώρηση και να κρύβονται". Και αυτό γιατί, όπως εξήγησε, θα έρθει η ώρα που, με την ανατροπή του Προέδρου Σλ. Μιλόσεβιτς, θα πάρουν την ηγετική θέση που τους αξίζει και που δικαιωματικά τους ανήκει και θα οδηγήσουν τη χώρα τους στο δρόμο των ευρωπαϊκών αξιών και (πράγμα που έχει, προφανώς, πολύ μεγαλύτερη σημασία) των ευρωπαϊκών θεσμών, συμπεριλαμβανομένου και του ΝΑΤΟ.

Η ιδεολογική εικόνα της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας είναι πλήρης ή, τουλάχιστον, γίνεται όλο και πιο πλήρης.

Εν αρχή ην η καταστροφική φρενίτιδα του ιμπεριαλισμού. Φυσικά, φαίνεται και, για κάθε άνθρωπο με τα σωστά του, είναι απίστευτο να σκέφτεται κανείς την καταστροφική φρενίτιδα περπατώντας στους ευρείς και καλοστρωμένους δρόμους της Ουάσιγκτον και περιδιαβάζοντας στα ανακτοροειδή της κτίρια εκείνο, όμως, που είναι φυσιολογικά απίστευτο δεν είναι κατ' ανάγκην τέτοιο, όταν έχει κανένας να κάνει με μια κοινωνία στο νεκροκρέβατό της, μια κοινωνία που φέρει τη σφραγίδα του θανάτου σε κάθε της κίνηση. Αλλωστε, αν δε συνέβαινε αυτό, θα ήταν, πράγματι, πολύ δύσκολο και να καταλάβουμε και να εξηγήσουμε τα πολύπλοκα και λεπτομερή γραφικά στις οθόνες 24 ιντσών που δείχνουν με ακράτητη υπερηφάνεια τα προσεχή θύματα των πυραύλων "Τόμαχοκ" και των νοημόνων βομβών.

Η καταστροφική φρενίτιδα γίνεται για τον γερασμένο καπιταλισμό η μόνη, ίσως, πηγή ζωής που του απομένει. Δεν είναι, ασφαλώς, τυχαίος ο τόσος θόρυβος για την "ανοικοδόμηση των Βαλκανίων". Αφού ο ιμπεριαλισμός από τη φύση του δεν μπορεί να ανοίγει συνεχώς νέες αγορές, το μόνο που του μένει είναι να καταστρέφει τις περιορισμένες που μπορεί να ανοίξει, για να τις ξαναφτιάξει.

Από τη βάση της καταστροφικής φρενίτιδας του ιμπεριαλισμού ξεπηδά ένα άλλο φαινόμενο. Ο καθαρός διαχωρισμός στους κυρίαρχους και τους κυριαρχούμενους, στους αφέντες και τους δούλους. Οι πρώτοι βρίσκονται ασφαλείς ή σχετικά ασφαλείς κλεισμένοι στους πύργους τους. Τους περιτριγυρίζουν και τους προστατεύουν ένα πυκνό διεθνές νομικό και θεσμικό πλαίσιο, ένας στρατός διανοουμένων κατάλληλα επεξεργασμένων στη δύσκολη τέχνη της διλετταντικής ευλυγισίας και, το κυριότερο, μια τεράστια στρατιωτική δύναμη, επιθετική και ετοιμοπόλεμη. Δίνουν εντολές από το ύψος των οχυρών τους και ξέρουν πολύ καλά να τις επιβάλλουν. Οι δεύτεροι δεν έχουν τίποτε. Βρίσκονται στο έλεος των αφεντικών τους. Αλίμονό τους αν "εκείνοι" θυμώσουν...

Αναπόφευκτο αποκορύφωμα αυτής της κατάστασης είναι η ιμπεριαλιστική δημοκρατία και η ένταξη σ' αυτήν.

Ασφαλώς κανείς δεν μπορεί έντιμα και σοβαρά να ισχυριστεί ότι δεν άκουσε να γίνεται λόγος στην παρούσα κρίση της Γιουγκοσλαβίας, για τη "δημοκρατία", τον "εκδημοκρατισμό", τους "δημοκρατικούς θεσμούς" κλπ. Είδαμε ήδη τις αναφορές του κ. Τζέιμς Σι. Υπάρχουν και πολλές άλλες, μεταξύ αυτών και στα ελληνικά σχέδια προτάσεων.

Μια δημοκρατία που διαμορφώνεται στους ήχους των σειρήνων και των εκρήξεων των βομβών και στη σκιά της απειλής ακόμη βαρύτερων βομβαρδισμών, με τη συνοδεία ναυτικών αποκλεισμών, αξίζει, ασφαλώς, την προσοχή μας: Είναι αυτό που αποκαλούμε "ιμπεριαλιστική δημοκρατία".

Τι είναι, αλήθεια, η ιμπεριαλιστική δημοκρατία; Είναι κάτι τραγικό, αλλά μάλλον απλό. Η εθελοντική υποταγή στα κελεύσματα των μεγάλων αφεντικών. Η υποταγή, μάλιστα, αυτή πρέπει να είναι και πρόθυμη, γιατί αλλιώς μπορεί να σε παρεξηγήσουν και να θυμώσουν μαζί σου. Θα πρέπει ακόμη και να τους βοηθάς να επιβάλλουν το ίδιο καθεστώς και σε άλλους. Ετσι η ελευθερία θα κυριαρχεί παντού - στη βάση της αποδοχής της σκλαβιάς σαν εθελοντικής κατάστασης. Η εικόνα της ιμπεριαλιστικής δημοκρατίας σαν καθεστώτος πλήρους υποδούλωσης είναι πλήρης.

Είναι, οπωσδήποτε, μια θλιβερή ειρωνεία της ιστορίας το ότι η σημερινή εξέλιξη του ΝΑΤΟ επιβεβαιώνει - σε συνθήκες αναντίρρητα επιβαρυμένες - την παρατήρηση του Β. Ι. Λένιν της εποχής του Α Παγκόσμιου Πολέμου ότι ελευθερία και δημοκρατία δεν είναι καθόλου το ίδιο πράγμα και ούτε κατ' ανάγκην οι δυο τους συνυπάρχουν.

Στη συζήτηση με τον Αν. Πάνενκουκ για το εθνικό πρόβλημα, ο Λένιν παρατηρεί ακριβώς το γεγονός ότι ο Πάνενκουκ εσφαλμένα ισοπεδώνει την επικράτηση του δημοκρατικού καθεστώτος με την απελευθέρωση. Αυτό, όμως, δεν είναι σωστό. Στις συνθήκες της γενικευμένης εθνικής καταπίεσης, που γεννά και αναπαράγει αναπόδραστα ο ιμπεριαλισμός, ακριβώς αυτή η καταπίεση δημιουργεί για το έθνος που καταπιέζει τη δυνατότητα της επικράτησης στο εσωτερικό του "της πιο πλατιάς" δημοκρατίας. Αυτό όμως δε σημαίνει απελευθέρωση. Σημαίνει, αντίθετα, ακόμη πιο μεγάλη υποδούλωση. Πάνω ακριβώς σ' αυτή την καταπίεση στηρίζεται η δυνατότητά μας να παρακολουθούμε τον γγ Χ. Σολάνα ή τον εκπρόσωπο του ΝΑΤΟ Τζέιμς Σι να μας αναπτύσσουν με ευφράδεια τους προσεχείς στόχους τους. Οι υπερασπιστές της ιμπεριαλιστικής δημοκρατίας το αποκαλούν "διαφάνεια". Στην πραγματικότητα τέτοιοι ισχυρισμοί θα θύμιζαν μορφασμούς αποτυχημένων γελωτοποιών, αν τα πράγματα δεν ήταν τόσο σοβαρά. Εκείνο που αντιμετωπίζουμε είναι ο ιδεολογικός ανεμοστρόβιλος μιας θανατερής κοινωνίας, που παρασέρνει στο πέρασμά του τους πάντες, αφέντες, δούλους, διαφθείροντάς τους και οδηγώντας τους σε φοβερές και, ίσως, μοιραίες καταλήξεις.

Μια ιστορία που αξίζει να μελετηθεί και ασφαλώς θα μελετηθεί από τους ιστορικούς του μέλλοντος. Για την ώρα, πάντως, γράφεται στους δρόμους (και τις γέφυρες) της άτυχης Γιουγκοσλαβίας.