Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, με αφορμή τα 50 χρόνια από την ίδρυσή του, σφράγισε την πορεία του, με την απόφαση των 19 κρατών - μελών του για δράση του στρατιωτικοπολιτικού αυτού συνασπισμού σε όποιο σημείο του πλανήτη απαιτούν τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα, καταργώντας στην πράξη κάθε έννοια διεθνούς νομιμότητας. Ετσι οραματίζονται οι ιμπεριαλιστές τη δράση τους, τον επόμενο αιώνα, ενάντια στους λαούς. Την ανατροπή της διεθνούς νομιμότητας από το ΝΑΤΟ, πραγματεύεται το άρθρο που δημοσιεύει σήμερα ο "Ρ".

Α Μέρος

1. Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης πενήντα χρόνων από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, στη Σύνοδο Κορυφής της Ουάσιγκτον τον Απρίλη του παρόντος έτους, οι αρχηγοί των κρατών και κυβερνήσεων των μελών του, ενέκριναν τη Νέα Στρατηγική Αντίληψη της Συμμαχίας, το Κοινό Ανακοινωθέν και τη Διακήρυξη για το Κόσσοβο. Οπως είναι γνωστό, το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο υπογράφτηκε στην Ουάσιγκτον στις 4 Απρίλη 1949 και άρχισε να ισχύει από τις 24 Αυγούστου 1949. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον ίδιο χρόνο ιδρύθηκε και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Ετσι η πολιτική και στρατιωτική διάσπαση των πρώην συμμάχων του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν ταυτόχρονη με την ίδρυση των δυο αυτών Δυτικοευρωπαϊκών Οργανισμών Πολιτικού και Στρατιωτικού χαρακτήρα. Ιδρυτικά μέλη του ΝΑΤΟ ήταν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Νορβηγία, η Δανία, η Ισλανδία, η Ιταλία και η Πορτογαλία. Το 1952 προσχώρησαν η Ελλάδα και η Τουρκία, το 1955 η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας και το 1996 η Ισπανία, με την επικύρωση της πλήρους ένταξής της. Το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο περιλαμβάνει το προοίμιο και 14 άρθρα. Αυτό έχει περιφερειακό στρατιωτικό χαρακτήρα και, όπως ορίζει το άρθρο 5, αποβλέπει στην άσκηση του δικαιώματος της ατομικής και συλλογικής νόμιμης άμυνας, που καθορίζεται από το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, το οποίο ορίζει: "Καμιά διάταξη αυτού του χάρτη δε θα εμποδίζει το φυσικό δικαίωμα της ατομικής ή συλλογικής νόμιμης άμυνας σε περίπτωση που ένα μέλος των Ηνωμένων Εθνών δέχεται ένοπλη επίθεση ως τη στιγμή που το Συμβούλιο Ασφαλείας θα πάρει τα αναγκαία μέτρα για να διατηρήσει τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια".

* * *

2. Οπως ορίζει το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο, ο Οργανισμός αποβλέπει στην άσκηση του δικαιώματος της συλλογικής νόμιμης άμυνας. Αυτός βασίζεται στην αρχή ότι η επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων κρατών - μελών του θα χαρακτηριστεί σαν επίθεση εναντίον όλων των κρατών - μελών του. Κατά συνέπεια, ο στρατιωτικός χαρακτήρας του είναι αναμφισβήτητος. Αλλά τα συμβαλλόμενα μέρη είχαν πολιτικά ελατήρια όταν ίδρυσαν τον Οργανισμό. Αυτό φαίνεται καθαρά από το προοίμιο του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, που ορίζει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη είναι "αποφασισμένα να διαφυλάξουν την ελευθερία των λαών τους, την κοινή κληρονομιά τους και τον πολιτισμό τους, που βασίζονται στις αρχές της δημοκρατίας, των ατομικών ελευθεριών και της επικράτησης του δικαίου". Ετσι, λοιπόν, το ενδιαφέρον του Οργανισμού δεν περιορίζεται σε θέματα ασφαλείας των κρατών - μελών του, αλλά επεκτείνεται και σε θέματα πολιτικής διακυβέρνησης. Ο Οργανισμός λοιπόν έχει σαν προορισμό ν' αντιμετωπίσει κάθε προσπάθεια προσβολής της πολιτικής του φιλοσοφίας που προέρχεται απ' έξω απ' αυτόν ή και από μέσα απ' αυτόν. Αλλά το ενδιαφέρον του επεκτείνεται ακόμη πιο μακριά και προαναγγέλλει τους δεσμούς που θα έχει με τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, όταν ιδρυθούν. Χαρακτηριστικό από την άποψη αυτή είναι το άρθρο 2 του Συμφώνου που ορίζει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη του θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξαλείψουν κάθε αντίθεση από την οικονομική πολιτική τους και για να ενισχύσουν την οικονομική συνεργασία τους.

* * *

3. Πολλές απόψεις υποστηρίχτηκαν για το νομικό χαρακτήρα του ΝΑΤΟ. Η πιο διαδεδομένη άποψη είναι ότι με το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο δεν ιδρύθηκε αυτόνομος Οργανισμός, αλλά "αμυντική συμμαχία". Η αλήθεια είναι ότι, βασικά, το ΝΑΤΟ είναι στρατιωτική συμμαχία, είναι όμως αλήθεια και ότι αυτό εμφανίζεται και σαν περιφερειακή οργάνωση που βασίζεται στο άρθρο 52 του Καταστατικού Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αφού οι σκοποί του επεκτείνονται και σ' άλλα θέματα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο είναι συνοπτικό, σε πολλά σημεία ασαφές και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ολοκληρωμένο Καταστατικό. Π.χ., το Σύμφωνο και συγκεκριμένα το άρθρο 1, δεν καθορίζει τη διαδικασία που θ' ακολουθηθεί στην περίπτωση που εμφανιστεί μια διαφορά μεταξύ των κρατών - μελών του Οργανισμού ή μεταξύ αυτών και ενός τρίτου κράτους. Τέτοιες διαφορές εμφανίστηκαν με την υπόθεση του Σουέζ, που δημιουργήθηκε από την εισβολή των αγγλικών, γαλλικών και ισραηλινών στρατευμάτων στην Αίγυπτο και το κυπριακό πρόβλημα. Το κενό αυτό καλύφθηκε με την από 13 Δεκεμβρίου 1956 απόφαση του Συμβουλίου, που υποχρέωνε τα κράτη - μέλη να προσφεύγουν στις "καλές υπηρεσίες" του Οργανισμού, πριν αυτά προσφύγουν σε άλλο διεθνή Οργανισμό. Η απόφαση αυτή είναι πιστή σχεδόν αντιγραφή του άρθρου 20 του Χάρτη της Οργάνωσης των Αμερικανικών Κρατών και, φυσικά, έχει την αμερικανική σφραγίδα. Ο Οργανισμός πρόσφερε τις "καλές υπηρεσίες" του στη διαφορά Ελλάδας - Τουρκίας και Ηνωμένου Βασιλείου για το κυπριακό πρόβλημα, που η ελληνική κυβέρνηση αρχικά αρνήθηκε να δεχτεί. Η προσφορά επαναλήφθηκε το 1958 και τη φορά αυτή έγινε δεκτή από τα διιστάμενα μέρη, με αποτέλεσμα να γίνει διακανονισμός του Κυπριακού με την υπογραφή των Συμφωνιών του Λονδίνου και της Ζυρίχης, που τόσα δεινά έχουν επιφέρει στον κυπριακό λαό. Το συμπέρασμα είναι ότι οι ΗΠΑ διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο μέσα στο ΝΑΤΟ και ότι οι διενέξεις μεταξύ των κρατών - μελών αντιμετωπίζονται με γνώμονα τα συμφέροντα της συμμαχίας, στα οποία ηγετικό ρόλο διαδραματίζουν οι ΗΠΑ.

* * *

4. Οπως έχει τονιστεί, το κείμενο του Συμφώνου είναι βραχύ και όχι τόσο σαφές, γι' αυτό δημιουργεί ερμηνευτικά προβλήματα. Είναι όμως άξια ιδιαίτερης παρατήρησης η έμφαση, η οποία διαδίδεται από τους συντάκτες στο να συμφωνεί το κείμενο, τόσο με το γράμμα, όσο με το πνεύμα του Καταστατικού Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Ειδικότερα: Με το προοίμιο του Συμφώνου, τα Συμβαλλόμενα μέρη διαδηλώνουν εκ νέου την πίστη τους στους σκοπούς και τις αρχές του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και την επιθυμία τους να διαβιώσουν σε ειρήνη με όλους τους λαούς και κυβερνήσεις. Εξάλλου, με το άρθρο 1, τα μέρη αναλαμβάνουν, καθώς καθορίζεται στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, να διακανονίζουν κάθε διεθνή διαφορά με ειρηνικά μέσα, με τρόπο, ώστε η διεθνής ειρήνη και ασφάλεια, καθώς και η δικαιοσύνη να μην εκτίθενται σε κινδύνους και όπως στις διεθνείς τους σχέσεις απέχουν της απειλής ή της χρησιμοποίησης βίας με οποιοδήποτε τρόπο που δεν αρμόζει προς τους σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών. Στο άρθρο 5 του Συμφώνου, αναφέρεται ότι η Συμμαχία βασίζεται στο άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, με το οποίο αναγνωρίζεται η άσκηση του δικαιώματος της ατομικής ή συλλογικής άμυνας. Στην παρ. 2 του ίδιου άρθρου, αναφέρεται ακόμη ότι κάθε ένοπλη επίθεση, καθώς και κάθε μέτρο που θα λαμβάνεται θα φέρονται σε γνώση του Συμβουλίου Ασφαλείας και τα μέτρα αυτά θα λήγουν, μόλις το Συμβούλιο Ασφαλείας θα έχει λάβει τα αναγκαία μέτρα για την αποκατάσταση και διατήρηση της ειρήνης και της διεθνούς ασφάλειας. Τέλος, με το τελευταίο εδάφιο του άρθρου 7 του Συμφώνου, αναγνωρίζεται στο Συμβούλιο Ασφαλείας η πρωταρχική ευθύνη για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Από το συνδυασμό του περιεχομένου του προοιμίου, και των άρθρων 1, 5, 6 και 7 του Συμφώνου, προκύπτει ότι στο πλαίσιο του ισχύοντος Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου αυξημένο κύρος περιβάλλει τον Καταστατικό Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, οι διατάξεις του οποίου αποτελούν συνταγματική οιονεί τάξη, ιεραρχικά υπέρτερη των συνήθων συμβατικών διατάξεων.

* * *

5. Οπως έχει αναφερθεί, κατά το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο και μάλιστα όπως αυτό ορίζει, ο Οργανισμός αποβλέπει στην άσκηση του δικαιώματος της συλλογικής νόμιμης άμυνας. Δηλαδή, κατ' αυτό, είναι μία αμυντική στρατιωτική συμμαχία, η οποία ιδρύθηκε με το σκοπό της συλλογικής προστασίας των μελών της από τυχόν ένοπλη επίθεση. Ετσι όπως έχουν τα πράγματα, το ΝΑΤΟ είναι μία αμυντική και μόνο συμμαχία για την προστασία των κρατών - μελών της και τίποτε άλλο; Οι πολιτικές συνθήκες και ο χρόνος ίδρυσής της, η εξέλιξή της, η ανάπτυξη των εξοπλισμών της, η ιστορία των πενήντα χρόνων της ζωής της, η διατήρηση και επέκτασή της μετά την κατάργηση του Συμφώνου της Βαρσοβίας και το νέο δόγμα, που αυτή σήμερα ευαγγελίζεται, αποδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο. Οτι, δηλαδή, ήταν και είναι ένας επιθετικός επεκτατικός στρατιωτικός συνασπισμός, εργαλείο και μέσο για τη διασφάλιση των συμφερόντων πρώτα και κύρια των ΗΠΑ και κατόπιν των Ευρωπαίων εταίρων τους. Ειδικότερα: Η στρατιωτικοπολιτική αυτή συμμαχία, που εστρέφετο και εξακολουθεί να στρέφεται κατά των σοσιαλιστικών χωρών, των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων και των προοδευτικών εργατικών κινημάτων των καπιταλιστικών χωρών, ιδρύθηκε και άρχισε τη δράση της με πρωτοβουλία πάντοτε των ΗΠΑ στο αποκορύφωμα του ψυχρού πολέμου. Πριν από την ίδρυση και δράση της, είχαν προηγηθεί: 1) Τον Αύγουστο 1945, η χρήση της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. 2) Στις 5 Μάρτη 1946, ο λόγος του Ουίνστον Τσόρτσιλ στο Μιζούρι των ΗΠΑ, που αναφέρθηκε στο δήθεν "Σιδηρούν Παραπέτασμα". 3) Το Μάρτη του 1947, η διακήρυξη στα μέλη του Κογκρέσου του Πολιτικού και Στρατιωτικού Δόγματος των ΗΠΑ "Χάρι Τρούμαν". 4) Στις 5 Ιουνίου 1947, στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαντ η ανακοίνωση του Οικονομικού σχεδίου για την Ευρώπη "Σχέδιο Μάρσαλ". Μετά την ίδρυσή της και την έναρξη δράσης της επακολούθησαν: 1) Το 1950 ο Μακαρθισμός στις ΗΠΑ. 2) Το 1950 - 1953 ο κορεατικός πόλεμος. 3) Το 1954 προέκυψε σοβαρός κίνδυνος για την ειρήνη στην Ευρώπη. Αιτία ήταν η επικύρωση από τις δυτικές δυνάμεις και τις ΗΠΑ των Συμφωνιών των Παρισίων του 1954, που προέβλεπαν το σχηματισμό ΔυτικοΕυρωπαϊκής Ενωσης, την επαναστρατιωτικοποίηση της Δυτικής Γερμανίας κατά παράβαση των Συνθηκών Ειρήνης και την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Αυτή ήταν η βασική αιτία της σύναψης και υπογραφής στις 14 Μαϊου 1955 του Συμφώνου της Βαρσοβίας από την Αλβανία, τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, τη ΛΔ Γερμανία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, την ΕΣΣΔ και την Τσεχοσλοβακία, το οποίο είχε αυστηρά αμυντικό χαρακτήρα, αποτελείτο από την εισαγωγή και 11 άρθρα και είχε ισχύ 20 ετών. 4) Το 1956 εισβολή αγγλικών, γαλλικών και ισραηλινών στρατευμάτων στην Αίγυπτο. 5) 21 Απρίλη 1967 στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα. 6) Τον Ιούλιο του 1974, εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο. 7) Στη δεκαετία του '80, οι ηγετικοί κύκλοι των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ άρχισαν στις διεθνείς σχέσεις να προσβλέπουν στη δύναμη και μόνο στη δύναμη. Πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες δήλωναν ανοιχτά ότι, τόσο ο παγκόσμιος, όσο και ο περιορισμένος πυρηνικός πόλεμος είναι παραδεκτός. Μεγάλες περιοχές του κόσμου που απέχουν χιλιάδες χιλιόμετρα από τις ΗΠΑ ανακηρύχθηκαν σφαίρα "ζωτικών συμφερόντων" της Ουάσιγκτον. Για να εξασφαλίσουν τη στρατιωτική υπεροχή τους απέναντι στην ΕΣΣΔ και στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας, στήριζαν το μύθο που είχαν επινοήσει πριν από πολλά χρόνια για "Σοβιετική Πολεμική Απειλή", με νέες θέσεις για "καθυστέρηση" των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ στο στρατιωτικό Τομέα και άλλα μυθεύματα. Η Πολιτική Συμβουλευτική Επιτροπή του Συμφώνου της Βαρσοβίας στη Σύνοδο του 1958 (Μόσχα 24 Μαϊου) ψήφισε Διακήρυξη, με την οποία πρότεινε να υπογραφεί σύμφωνο μη επίθεσης μεταξύ των κρατών - μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας και των κρατών - μελών του ΝΑΤΟ. Στη σύνοδο της Πολιτικής Συμβουλευτικής Επιτροπής του 1960 (4 Φεβρουαρίου, Μόσχα) τα σύμμαχα κράτη, με Διακήρυξή τους, επιδοκίμασαν την απόφαση της σοβιετικής κυβέρνησης για μονομερή διακοπή των πυρηνικών δοκιμών. Στη φιλειρηνική αυτή πολιτική, το ΝΑΤΟ απάντησε με τα σχέδια συγκρότησης πολυμερών πυρηνικών δυνάμεων. Το φιλειρηνικό πρόγραμμα των κρατών - μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας πληρέστερα διατυπώθηκε στη Διακήρυξη για την εδραίωση της ειρήνης στην Ευρώπη, την οποία ψήφισε η Πολιτική Συμβουλευτική Επιτροπή στο Βουκουρέστι (4 - 6 Ιουλίου 1966). Το πρόγραμμα οργάνωσης της Ευρωπαϊκής Ασφάλειας που διατύπωσε η Διακήρυξη πρόβλεπε την ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών κρατών, σταδιακά μέτρα για την ύφεση, αναγνώριση των συνόρων στην Ευρώπη, όπως είχαν διαμορφωθεί κλπ. Στη διάσκεψη των υπουργών των Εξωτερικών των χωρών - μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, που έγινε στην Πράγα στις 31 Οκτώβρη 1969, οι υπουργοί πρότειναν να συγκληθεί η Πανευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη Για Την Ασφάλεια Και Τη Συνεργασία Στην Ευρώπη, η οποία είχε υιοθετηθεί στη Σύνοδο της Βουδαπέστης (17 Μαρτίου 1969), στο Ελσίνκι στο πρώτο εξάμηνο του 1970. Τελικά, άνοιξε τις εργασίες της στις 3 Ιουλίου 1973. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι προτάσεις των κρατών - μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας βρίσκονταν στο κέντρο της προσοχής των ευρωπαϊκών κρατών. Οι προτάσεις αυτές, καθώς και η όλη δραστηριότητα της Οργάνωσης μαρτυρούν την ειλικρίνεια και τις φιλειρηνικές προθέσεις, καθώς και το ενδιαφέρον να υποστηριχτεί η ευρωπαϊκή ειρήνη και ασφάλεια. Στην πολιτική αυτή, το ΝΑΤΟ απαντούσε στην πενηντάχρονη ύπαρξή του με τη δημιουργία τοπικών επεκτατικών πολέμων, πολιτικών και στρατιωτικών κρίσεων και με την ανάπτυξη των εξοπλισμών του, στοιχεία τα οποία αποδεικνύουν και επιβεβαιώνουν τον επιθετικό χαρακτήρα και φύση του.