Το άκουσμα του ονόματος "Ν. Πλουμπίδης" φέρνει στη σκέψη τη μορφή του κομμουνιστή - λαϊκού αγωνιστή, με την ανιδιοτελή στάση ακόμη και μπροστά στην πιο μεγάλη δοκιμασία της ζωής. Οι συνθήκες της περιόδου ήταν τόσο αντίξοες για το Κόμμα και τον ίδιο, που αναγκαστικά βρέθηκε να δίνει μόνος τη μάχη υπεράσπισης των κομμουνιστικών ιδανικών, αφήνοντας πίσω του το ιδανικότερο, ίσως, παράδειγμα για το πώς πρέπει να στέκει μπροστά στον ταξικό εχθρό, ο αληθινός ιδεολόγος, το αληθινό μέλος του ΚΚΕ, με την πίστη στους σκοπούς της πάλης της εργατικής τάξης, ανεξάρτητα και πέρα από τις όποιες αναποδιές - που δεν είναι και έξω από την ανθρώπινη φύση και δράση - βρεθούν στο δρόμο του, προκειμένου να στήσουν ανυπέρβλητα εμπόδια ή και να κλονίσουν συνειδήσεις. Κάποιοι βεβαίως παρουσιάζουν τον Πλουμπίδη ως την τραγική φιγούρα ενός ανθρώπου που βρέθηκε στο εδώλιο του κατηγορουμένου και μπρος στο εκτελεστικό απόσπασμα, κυνηγημένος από εχθρούς, φίλους και συντρόφους, μα προπαντός από την ίδια την καθοδήγηση του Κόμματος. Και το κάνουν έχοντας προσπεράσει πλέον τον ίδιο δρόμο, μα με αλλοιωμένη τη συνείδηση και κλονισμένη την πίστη στην υπόθεση του λαού και προπαντός χωρίς ίχνος από το προτέρημα της ανιδιοτέλειας του αγωνιστή. Μόνο που γι' αυτό ακριβώς το σύστημα όχι μόνο καραδοκεί, αλλά στήνει παγίδες και δόκανα για να λυγίσει, να "σπάσει" και να χρησιμοποιήσει σε βάρος του λαϊκού κινήματος όσο μπορεί τους συμβιβασμένους. Δόκανα και παγίδες όπου ο Πλουμπίδης όχι μόνο δεν έπεσε, αλλά προσπερνώντας τες έγινε παράδειγμα θέλησης και αποφασιστικότητας στην πάλη για τη νέα κοινωνία. Αυτοί που συνεχίζουν να ακολουθούν την πορεία των ιδανικών του μέσα από το παράδειγμά του βλέπουν τον κομμουνιστή. Κι εκείνοι που έχουν ξεκόψει από το δρόμο του ταξικού επαναστατικού αγώνα, βρίσκουν στην περίπτωσή του το άλλοθι της υποχώρησής τους. Θέλουν από τον αγωνιστή Πλουμπίδη να θεμελιώσουν την αντίστροφη πορεία τους. Και το κυριότερο να εμφανίζουν τη θεμελιακή αρχή της διαλεκτικής σχέσης της ηγεσίας με τη βάση και του Κόμματος, με το λαό, σαν μια ανειρήνευτη αντίθεση. Δεν είναι τυχαίο. Ξέρουν καλά πως η διάρρηξη αυτής της σχέσης, θολώνει το τοπίο στην πορεία προς τα μπρος. Αυτό που κάθε φορά "χτυπάνε" τα σφυριά της αντιπαράθεσης είναι η καθοδήγηση. Και την αξιοποιεί καλά ο αντίπαλος αυτή τη μέθοδο.

Στην πραγματικότητα, το πώς θα δει κανείς τον Πλουμπίδη εξαρτάται από τις επιλογές ζωής που κάνει και αυτό ισχύει ως το θάνατο. Τι είναι αντικειμενικά αληθινό απ' όλα όσα έχουν λεχθεί και έχουν γραφτεί ώστε να γίνεται πραγματική η προσέγγιση αυτού του ανθρώπου; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη. Τη δίνει η ίδια η ιστορία της κοινωνικής εξέλιξης. Το προς τα πού τραβάει η ανθρωπότητα. Τη δίνει ο ίδιος ο Πλουμπίδης με τη στάση του και το παράδειγμα του αγωνιστή, χωρίς τίποτε το διαφορετικό που να τον κάνουν να ξεχωρίσει απ' όλους τους άλλους αγωνιστές, ώστε να αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση.

Πολλά έχουν γραφτεί γύρω από την υπόθεση Πλουμπίδη, τη στάση της ηγεσίας του ΚΚΕ, αλλά και για την ηρωική του στάση. Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 45 χρόνων από την εκτέλεσή του έχει μεγάλη αξία να "σπάσουμε" τη σιωπή γύρω από το ρόλο που έπαιξε σ' αυτήν ο ταξικός εχθρός, το ντόπιο και ξένο κατεστημένο, με τα όργανα εξουσίας του. Το ελληνικό κράτος εμφανίζεται στην τότε εποχή και στις τότε συνθήκες απλώς στο ρόλο του αστυνομικού οργάνου, που καταδιώκει και συλλαμβάνει τον Πλουμπίδη, στο ρόλο του δικαστικού οργάνου που τον δικάζει και στο ρόλο του εκτελεστικού αποσπάσματος που τον εκτελεί. Η εικόνα αυτή του κράτους το αθωώνει για το έγκλημα που διέπραξε. Εμφανίζεται να εκτελεί λειτουργίες στα πλαίσια της κυριαρχίας της τάξης της οποίας είναι μοχλός εξουσίας, έστω κι αν αυτή χαρακτηρίζεται αντιδημοκρατική. Ο ρόλος του στη σπίλωση του Πλουμπίδη έχει αποκρυβεί εντελώς. Το σπουδαιότερο, έχουν αποκρυβεί εντελώς βασικές δραστηριότητες των οργάνων του ενάντια στο ΚΚΕ, χάριν της κατασταλτικής, που προβάλλεται ιδιαιτέρως, λες και είναι η μόνη.

Τιμώντας τη μνήμη του Ν. Πλουμπίδη, θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε πλευρές της ενοχής του τότε καθεστώτος, αλλά και των μεθόδων που χρησιμοποιούσε για να εξολοθρεύσει το ΚΚΕ.

Το Μάρτη του 1949, διαρκούντος του εμφυλίου πολέμου, οι διωκτικές αρχές του κράτους καταφέρνουν ισχυρότατο χτύπημα στις παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ στην Αθήνα. Ανάμεσα στους συλληφθέντες βρίσκεται και ο αρχηγός του παράνομου μηχανισμού του Κόμματος Στέργιος Αναστασιάδης, μέλος του ΠΓ από το 7ο Συνέδριο. Από κει και στο εξής - μέχρι τον ερχομό του Μπελογιάνη το καλοκαίρι του '50 - επικεφαλής της παράνομης κομματικής δουλιάς τίθεται ο Ν. Πλουμπίδης, μέλος της ΚΕ του Κόμματος.

Μια προσεκτική μελέτη του δημοσιευμένου ιστορικού υλικού της εποχής για την οποία συζητάμε, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, πέραν των άλλων, οι κρατικές υπηρεσίες δίωξης του κομμουνισμού - με την άμεση καθοδήγηση των Αμερικανών - είχαν τελειοποιήσει τις μεθόδους αντιμετώπισης της δράσης του ΚΚΕ. Δίπλα στον ωμό και πρωτόγονο αντικομμουνισμό, χρησιμοποιούσαν και τη ραφιναρισμένη αντικομμουνιστική - ψυχολογική προπαγάνδα. Εκμεταλλεύονταν στο έπακρο την ήττα που είχε υποστεί το κίνημα και το Κόμμα στον εμφύλιο και αξιοποιούσαν στο μέγιστο δυνατό βαθμό πολιτικοϊδεολογικές διαφορές και τριβές που εμφανίζονταν στο εσωτερικό του. Είχαν συνειδητοποιήσει ότι η αντιμετώπιση ενός κόμματος και μιας ιδεολογίας που εξέφραζε κοινωνικές αναγκαιότητες και είχε πλατιά επιρροή, δεν ήταν δυνατή με τη χρησιμοποίηση μόνο κατασταλτικών μέτρων, αλλά χρειαζόταν, ταυτόχρονα, μακροχρόνια δουλιά ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής υπονόμευσης.