Η εργατική τάξη και τα συμμαχικά προς αυτή λαϊκά στρώματα - όπως και στην περίοδο του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου έτσι και μεταπολεμικά - πολιτικά εκφράζονταν από το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, που τον Απρίλη του 1945 από εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση μετατράπηκε σε πολιτικό συνασπισμό κομμάτων. Συνεπώς στις πολιτικές θέσεις αυτών των φορέων μπορούμε να δούμε με ακρίβεια τις θέσεις και τα οράματα, που συνεγείρανε τα φτωχά λαϊκά στρώματα - την πλειοψηφία δηλαδή του ελληνικού λαού που συσπειρωνόταν γύρω από τους προαναφερομένους πολιτικούς φορείς - και να εντοπίσουμε τη διαφορά τους από την αστική τάξη.
* * *
Εκλαϊκεύοντας την πολιτική και ιδεολογική αντίληψη του ΚΚΕ γύρω από τα ζητήματα της ανοικοδόμησης ο Βασίλης Μπαρτζιώτας, μέλος, τότε, του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος, έγραφε στο περιοδικό "Κομμουνιστική Επιθεώρηση" του μηνός Ιουλίου 1945:
"Γύρω από τα προβλήματα της ανοικοδόμησης που μπαίνουν σήμερα στο κέντρο της προσοχής του Ελληνικού Λαού, παρουσιάζονται δύο βασικές απόψεις, γραμμές: α) της αντίδρασης και β) του ΚΚΕ και των άλλων κομμάτων που αποτελούν τον πολιτικό συνασπισμό του ΕΑΜ. Η χρηματιστική ολιγαρχία (... ) θέλει να "ανορθώσει" και να "ανοικοδομήσει" τη χώρα προς όφελός της και σε βάρος του λαού που θα υποχρεωθεί να πληρώσει και την τελευταία πεντάρα με μια πολιτική αντιλαϊκή, αντεθνική και αντιοικονομική που θα προκαλέσει καινούριες οικονομικές και πολιτικές καταστροφές. Το ΚΚΕ παλεύει και θα παλέψει για την ανοικοδόμηση της χώρας προς όφελος του έθνους με τη μαχητική κινητοποίηση όλων των ζωντανών δυνάμεων του λαού, γιατί πραγματική ανοικοδόμηση μπορεί να γίνει μονάχα, όταν ο λαός καταπιαστεί με το έργο αυτό. Στην ουσία οι δύο αυτές γραμμές της αντίδρασης και του ΚΚΕ εκφράζουν ολόκληρο το νεοελληνικό μας πρόβλημα: Ποιο δρόμο θα ακολουθήσει η μεταπολεμική Ελλάδα; Θα ξαναγυρίσει προς τα πίσω, προς την 4η Αυγούστου, στη μεσαιωνική πισωδρόμηση και καταστροφή που τόσο ακριβά πλήρωσε ο λαός και τώρα η καταστροφή θα 'ναι ανεπανόρθωτη ή θα τραβήξει προς τα μπρος σε νέους ορίζοντες, στη λαϊκή δημοκρατία, στο δρόμο της αναγέννησης και αναδημιουργία της Ελλάδας;" (Β. Μπαρτζιώτα: "Οι βασικές κατευθύνσεις της οικονομικής μας ζωής", περιοδικό ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, τεύχος 39 - Ιούλης 1945, σελ. 27).