Τα λιγοστά - αλλά ...θαυματουργά από πλευράς κερδών και τζίρων - εμπορικά μεγαθήρια που προέκυψαν τα τελευταία χρόνια με τη μορφή μικρών «πόλεων», κλειστών «οικοσυστημάτων» που συγκεντρώνουν πλήθος εμπορικών καταστημάτων και ψυχαγωγικών υποδομών, είναι μονάχα ο προάγγελος μιας οικονομικής εισβολής που στοχεύει στην απόλυτη κυριαρχία της αγοράς και τον παραγκωνισμό των μικρών εμπόρων, επαγγελματιών και βιοτεχνών. Ο συνδυασμός της δύναμης που διαθέτουν αυτή τη στιγμή οι μεγάλες εμπορικές αλυσίδες με την ισχύ που συγκεντρώνουν τα μεγάλα εμπορικά κέντρα αναμένεται να αλλάξει άρδην την εικόνα του ελληνικού εμπορίου.

Οι επιπτώσεις αναμένονται θλιβερές τόσο στην απασχόληση και στις εργασιακές σχέσεις όσο και στην εγχώρια βιοτεχνική παραγωγή, αφού πληθαίνουν οι εισαγωγές. Οι μικροί επαγγελματοβιοτέχνες και έμποροι βιώνουν και θα συνεχίσουν να βιώνουν κάμψη κερδών και τζίρων, ενώ δεκάδες χιλιάδες - που δεν μπορούν να ανταποκριθούν ούτε στις ασφαλιστικές υποχρεώσεις τους - απειλούνται όχι μόνο με την απώλεια της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψής τους και την προοπτική της μη συνταξιοδότησης, αλλά και με φυλάκιση!

Παράλληλα, δεκάδες χιλιάδες εργαζομένων που απασχολούνται στο εμπόριο βιώνουν την πραγματικότητα ακραίων εργασιακών σχέσεων και άθλιων αμοιβών, πολλές φορές στα ευημερούντα υπερμεγαθήρια του εμπορίου. Η συντονισμένη επίθεση κυβέρνησης και μεγαλεμπόρων, που βρίσκεται σε εξέλιξη για την κατάργηση της αργίας της Κυριακής, δεν είναι καθόλου άσχετη με την εξάπλωση των εμπορικών «πόλεων».

Τα στοιχεία που προκύπτουν από την εταιρεία μελετών «STAT BANK», σχετικά με τις οικονομικές επιδόσεις των μεγαλύτερων εμπορικών επιχειρήσεων, αλλά και των σχεδίων για την ανάπτυξη τεράστιων εμπορικών κέντρων από ελληνικές και ξένες εταιρείες, τόσο του εμπορικού, όσο και του κατασκευαστικού τομέα, είναι αποκαλυπτικά. Σκιαγραφούν με σαφήνεια αυτό που έρχεται, με την ορμή που χαρακτηρίζει τις οικονομικές δυνατότητες του μεγάλου κεφαλαίου σε συνδυασμό με την υποστήριξη της κυβερνητικής πολιτικής.

Το 2007, σύμφωνα με τα οικονομικά αποτελέσματα περισσοτέρων από 2.000 επιχειρήσεων, οι μεγαλύτερες εισαγωγικές και εμπορικές επιχειρήσεις:

• Πρώτον, αύξησαν τα καθαρά κέρδη τους κατά 13,3%, τα οποία διαμορφώθηκαν σε 2,21 δισ. ευρώ από 1,95 δισ. ευρώ το 2006.
• Δεύτερον, αύξησαν τον τζίρο τους κατά 10,6%, που ανήλθε στα 67,8 δισ. ευρώ από 61,3 δισ. ευρώ.

Οπως αναφέρει η «STAT BANK», οι 50 πιο κερδοφόρες εισαγωγικές εταιρείες συγκέντρωσαν 1,14 δισ. ευρώ ή περίπου το 50% του συνόλου των κερδών των επιχειρήσεων του δείγματος. Μια αποκαλυπτική εικόνα για τη «βία» που εξασκείται και στο εσωτερικό της ομάδας των μεγάλων επιχειρήσεων. Οι κλάδοι που συγκέντρωσαν τα υψηλότερα κέρδη είναι του φαρμάκου - καλλυντικών, της ένδυσης - υπόδησης, των επιβατικών αυτοκινήτων, των πετρελαίων και φυσικά των σούπερ μάρκετ και των εταιρειών τροφίμων. Το 77% του δείγματος - περίπου 1.600 επιχειρήσεις - αύξησαν τον τζίρο τους σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ενώ το 86,5% του δείγματος - 1.820 επιχειρήσεις - έκλεισαν με κέρδη, ενώ μόνο οι 284 είχαν ζημιές. Οι 1.179 επιχειρήσεις βελτίωσαν γενικότερα τα οικονομικά τους αποτελέσματα και οι 142 από αυτές εμφάνισαν κέρδη από ζημιές.

Στην έρευνά της για τα μεγάλα εμπορικά κέντρα και τα ψυχαγωγικά πάρκα, η «STAT BANK» επισημαίνει ότι «η υπερσυγκέντρωση δυνάμεων από τα μεγάλα εμπορικά κέντρα δημιουργεί ραγδαία ανακατανομή δυνάμεων στο λιανεμπόριο». Σύμφωνα με την έρευνα, «ως το 2010 θα υπάρχουν 1 εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα εκμισθωμένης επιφάνειας σε εμπορικά κέντρα, malls και εκπτωτικά χωριά». Σε σχέση με τη δυναμική αυτών των μορφών υπερσυγκέντρωσης του εμπορίου είναι ενδεικτικό το παράδειγμα του «The Mall» στη Νεραντζιώτισσα Αττικής που ανήκει σε εταιρεία του ομίλου Λάτση, αλλά και του ΙΚΕΑ, τα οποία είχαν περίπου τον ίδιο τζίρο (540 εκατ. ευρώ) με της τσιμεντοβιομηχανίας «ΤΙΤΑΝ»!!!

Αυτό ακριβώς το στοιχείο του τεράστιου τζίρου και των κερδών που τον συνοδεύουν, είναι που κινεί την τάση ανάπτυξης αυτών των κέντρων. Είχε προηγηθεί προς τα τέλη της δεκαετίας του '80 μια προσπάθεια για τα πρώτα εμπορικά κέντρα μικρής εμβέλειας, «συνοικιακά» θα μπορούσε να τα πει κανείς, που στις περισσότερες περιπτώσεις κατέληξαν σε θλιβερά, βρώμικα και κακοφωτισμένα κουφάρια. Εκείνα τα κέντρα θέλησαν βασικά να συγκεντρώσουν τοπικά καταστήματα και επαγγελματίες κάτω από την ίδια στέγη. Τα νέα κέντρα συγκεντρώνουν τις πλέον γνωστές και εύρωστες φίρμες, τα μεγέθη των υποδομών είναι ασύγκριτα όπως και οι δυνατότητες υποστήριξης του εγχειρήματος. Είναι ενδεικτικό ότι τα «μεσαία» εμπορικά κέντρα ξεκινούν από 15.000 τ.μ. και τα μεγαλύτερα από 35.000 τ.μ. Στην Κάντζα της Παλλήνης σχεδιάζεται το μεγαλύτερο εμπορικό και ψυχαγωγικό πάρκο της χώρας σε έκταση ...318 στρεμμάτων!

Οι μέχρι στιγμής σχεδιασμοί περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:

• «Lamda Development» (Ομιλος Λάτση). Αναπτύσσει ένα ακόμη εμπορικό κέντρο μετά το «Mall», το «Golden Hall» στη λεωφόρο Κηφισίας, 40.000 τ.μ. με 140 καταστήματα, πάρκινγκ 1.400 θέσεων, 4.500 τ.μ. γραφείων. Το σύνολο των χώρων έχουν ήδη εκμισθωθεί (!) και αναμένεται να είναι έτοιμο στο τέλος του έτους με προϋπολογισμό 65 εκατ. ευρώ.
• «Μπ. Βωβός Διεθνής Τεχνική». Εχει ξεκινήσει εργασίες για εμπορικό κέντρο 70.000 τ.μ. στο Βοτανικό, επί των οδών Αγίας Αννης και Αγίου Πολυκάρπου.
• «Pasal Development». Εμπορικό κέντρο στην οδό Πειραιώς 180, 20.000 τ.μ. με 80 υπόγειες θέσεις πάρκινγκ. Αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί στο τέλος του έτους. Η ίδια εταιρεία έχει αποκτήσει μεγάλη έκταση σε στρατηγικό σημείο ανάπτυξης της Λάρισας, ένα παλιό καπνομάγαζο στη Θεσσαλονίκη, το παλιό εργοστάσιο της ΒΕΜ στον Αλιμο, ενώ διαθέτει και κτίριο 11.000 τ.μ. σε 11 στρέμματα στο Βοτανικό.
• Ομιλος Χαραγκιώνη. Δημιουργεί το εμπορικό κέντρο «Capitol», στη συμβολή των οδών 3ης Σεπτεμβρίου και Ιουλιανού, 28.000 τ.μ., με 12.000 τ.μ. προς ενοικίαση με «κλεισμένες» ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Επένδυση 37 εκατ. ευρώ με εκτιμήσεις για προσέλκυση 4 εκατ. επισκεπτών ανά έτος. Η λειτουργία του αναμένεται να ξεκινήσει το φθινόπωρο του 2009. Η ίδια εταιρεία σκοπεύει να μετατρέψει το Ολυμπιακό Γυμναστήριο Γαλατσίου στη Λεωφόρο Βεΐκου σε εμπορικό πάρκο. Από κοινού με το Δήμο Πειραιά συμμετέχει στην κατασκευή του «Πάρκου Αιγαίου» δίπλα στο στάδιο Καραϊσκάκη. Επιδιώκει να αναπτύξει εμπορικό κέντρο δίπλα στο λιμάνι του Ηρακλείου Κρήτης.
• «Folli Follie». Η εταιρεία μέσω εξαγορών είναι ο ιδιοκτήτης του ακινήτου του ιστορικού πολυκαταστήματος «ΜΙΝΙΟΝ», το οποίο ενδέχεται να είναι έτοιμο στο τέλος του 2009, μετά από πολύχρονη ανακαίνιση που βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι χώροι εκτιμώνται στα 20.000 τ.μ. και έχει ήδη αρχίσει η διαδικασία εκμίσθωσής τους από μεγάλες εμπορικές αλυσίδες.
• «Ελληνική Τεχνοδομική - ΤΕΒ». Μέσω της θυγατρικής της «REDS» ετοιμάζει μια σειρά από μεγάλα εμπορικά κέντρα. Το «Cambas» στην Κάντζα, το εμπορικό πάρκο «Γυαλού» στα Σπάτα, με επιφάνεια 54.600 τ.μ (τα 21.000 θα είναι το εκπτωτικό χωριό της «McArthurGlen»), εμπορικό κέντρο 15.000 τ.μ. στην Ελευσίνα με ύψος επένδυσης 20 εκατ. ευρώ και το «Escape Center» στο Ιλιον Αττικής.

Ανάλογα σχέδια εκπονούνται ή και υλοποιούνται σταδιακά σε πολλές περιοχές της χώρας, όπου οι συνέπειες για τους μικρούς εμπόρους και τους βιοτέχνες θα είναι ακόμη πιο έντονες και άμεσες. Στην Αθήνα, μεγάλα καταστήματα όπως το «Attica», το «Public» στο Σύνταγμα, το «Φωκάς», τα «Hondos», το «Notos Galleries» έχουν κάνει κάτι παραπάνω από αισθητή την παρουσία τους. Ξένες και ελληνικές εταιρείες αποκτούν το δικό τους χώρο σε αυτά έναντι υψηλών τιμημάτων, που όμως είναι σε θέση να καταβάλλουν. Την ίδια ώρα αρκετοί επαγγελματικοί χώροι, ακόμη και σε κεντρικούς εμπορικούς δρόμους, παραμένουν άδειοι, σημάδι της αδυναμίας μικρότερων ή μικρών εμπορικών επιχειρήσεων να διεκδικήσουν ένα καλύτερο πόστο. Η κυριαρχία των μεγάλων εταιρειών συμβαδίζει με τη συρρίκνωση της ελληνικής βιοτεχνίας, η οποία κρίνεται από την κυβέρνηση ως μη «καινοτόμα» και «βιώσιμη».