Με χαμόγελα ικανοποίησης ολοκληρώθηκε η διήμερη επίσκεψη του Νικολά Σαρκοζί στη Δαμασκό. Ο Γάλλος Πρόεδρος είναι ο πρώτος ηγέτης δυτικής χώρας που μεταβαίνει στη Συρία εδώ και πέντε χρόνια. Ουσιαστικά, η επίσκεψη αυτή είχε προαναγγελθεί από τις αρχές Ιούλη, όταν ο Σαρκοζί φιλοξενούσε, μεταξύ άλλων, στο Μέγαρο των Ηλυσίων Πεδίων τον Σύρο Πρόεδρο Μπάσαρ αλ Ασαντ σε αυτό που ο ίδιος θέλησε να ονομάσει «ιδρυτική συνάντηση της Ευρωμεσογειακής Ενωσης», έστω και αν, τελικά, δεν ήταν παρά μια γενικόλογη ανταλλαγή απόψεων και διαφωνιών.

Κομβικό, όπως εκτιμάται, ρόλο στην οριστικοποίηση της επίσκεψης Σαρκοζί έπαιξε η σύναψη διπλωματικών σχέσεων Συρίας - Λιβάνου, για πρώτη φορά από την ίδρυσή του στα τέλη της δεκαετίας του '40, μια κίνηση για την οποία το Παρίσι είχε ασκήσει πιέσεις στη Δαμασκό, υποστηρίζοντας ότι αποτελεί έμπρακτη απόδειξη των «καλών της προθέσεων» απέναντι στη γείτονα χώρα, δηλαδή της αποφασιστικότητάς της «να μην αναμειχθεί πλέον στις εσωτερικές εξελίξεις του Λιβάνου, τον οποίο πλέον αναγνωρίζει και τυπικά ως κυρίαρχη χώρα». Αλλωστε, ασχέτως αν ουδέποτε τέθηκε δημόσια, θεωρείται δεδομένη η συριακή παρέμβαση στην επίτευξη συμφωνίας μεταξύ της φιλο-αμερικανικής πολιτικής συμμαχίας του Λιβάνου και της αντι-αμερικανικής συμμαχίας υπό τη «Χεζμπολάχ», στα τέλη Μάη, με την οποία τερματίστηκαν τα εμφύλια αιματηρά επεισόδια στη Βηρυτό και δρομολογήθηκε η σύσταση κυβέρνησης «εθνικής ενότητας».

Οι σχέσεις Συρίας - Λιβάνου, που αποτέλεσαν και την αφορμή μετά τη δολοφονία του πρώην Λιβανέζου πρωθυπουργού Χαρίρι τον Φεβρουάριο του 2005 να «παγώσουν» περαιτέρω οι επαφές της Δαμασκού με τη δύση, αφού κατηγορήθηκε ως ηθικός αυτουργός παρά τις αλλεπάλληλες διαψεύσεις της, ήταν ένα από τα βασικά ζητήματα που ο Σαρκοζί είχε, δημοσίως, δηλώσει ότι θα συζητήσει με τον Σύρο ομόλογό του. Δεδηλωμένη, επίσης, ήταν η πρόθεσή του να θίξει το ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και των ισραηλινο-συριακών έμμεσων, διά της τουρκικής διπλωματίας, επαφών.

Ως προς το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ο Γάλλος Πρόεδρος επανέλαβε τη θέση της χώρας του ότι το Ιράν έχει δικαίωμα στην ειρηνική πυρηνική ενέργεια, αλλά θα πρέπει αυτό να αποδειχτεί μέσα από τις επιθεωρήσεις της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Προειδοποίησε ότι θα ήταν καταστροφή «ένα Ιράν με πυρηνική βόμβα» και χαρακτήρισε ακόμη μεγαλύτερη «καταστροφή» το ενδεχόμενο να αντιδράσει με στρατιωτική επίθεση το Ισραήλ, αποφεύγοντας, όμως, να κρίνει μια τέτοια ενέργεια. Ο Σαρκοζί υποστήριξε ότι η Συρία μπορεί να διαδραματίσει εξαιρετικά θετικό ρόλο στο όλο θέμα, ασκώντας επιρροή στην Τεχεράνη και συνεισφέροντας στην αποκλιμάκωση της κρίσης.

Οσον αφορά στις ισραηλινο-συριακές επαφές, ήταν εμφανής η προσπάθειά του να ...ωθήσει προς την κατεύθυνση της έναρξης άμεσων συνομιλιών μεταξύ των δύο πλευρών, μην κρύβοντας διόλου την επιδίωξη του Παρισιού να «συμμετάσχει ενεργά» σε αυτές. Και σε αυτό το σημείο, βέβαια, ο Σαρκοζί απέφυγε επισταμένα να τοποθετηθεί επί της ουσίας. Δηλαδή, δε σχολίασε διόλου τη γνωστή συριακή διεκδίκηση για πλήρη ολική και άνευ όρων ισραηλινή αποχώρηση από τα κατεχόμενα, από το 1967, υψίπεδα του Γκολάν, όπου, μέχρι στιγμής, η ισραηλινή ηγεσία φέρεται διατεθειμένη να διατηρήσει τον έλεγχο τουλάχιστον ενός κομματιού.

Ο Σύρος Πρόεδρος, από την πλευρά του, έχοντας πετύχει μια πρώτη αναθέρμανση των σχέσεων της χώρας του με τη Γαλλία, που προεδρεύει στην παρούσα φάση και της ΕΕ, δεν έχασε την ευκαιρία για να ζητήσει την υποστήριξη «όλων» (αρχής γενομένης από τη Γαλλία) στις προσπάθειες επίτευξης ισραηλινο-συριακής ειρηνευτικής συμφωνίας. Κέρδισε, μάλιστα, έδαφος και εντυπώσεις, δηλώνοντας ότι η Δαμασκός έχει, ήδη, καταθέσει μια πρόταση έξι σημείων ως πλαίσιο για την έναρξη άμεσων συνομιλιών και κατέληξε ότι εφόσον επιτευχθεί συμφωνία, η αμοιβαία διπλωματική αναγνώριση των δύο γειτόνων είναι δεδομένη.

Αναλυτές εκτιμούσαν ότι η επίσκεψη Σαρκοζί ήταν, για τη συριακή ηγεσία, η πρώτη απτή απόδειξη ότι οι κινήσεις στις οποίες έχει προχωρήσει τον τελευταίο καιρό, την οδηγούν σε έξοδο από τη «διεθνή απομόνωση» και ελαφρύνουν τον κλοιό των πιέσεων και των απειλών που δέχεται εδώ και χρόνια, κυρίως από τις ΗΠΑ. Και μάλιστα, χωρίς, επί της ουσίας, η Δαμασκός να έχει υπαναχωρήσει στα βασικά σημεία τριβής της με την Ουάσιγκτον: δηλαδή στη σχέση της με το Ιράν, τη σιιτική λιβανική «Χεζμπολάχ», αλλά και τις παλαιστινιακές οργανώσεις, κυρίως τη «Χαμάς», σχέσεις τις οποίες, ούτε τώρα, ο Ασαντ αποκήρυξε. Αντίθετα, ακριβώς η διατήρηση των σχέσεων αυτών και η δυνατότητα της συριακής ηγεσίας, διά μέσου αυτών, να επηρεάζει εξελίξεις στην περιοχή, μοιάζει να ενισχύει το ρόλο της και τη διαπραγματευτική της θέση.

Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι ο Σύρος Πρόεδρος επέλεξε την επίσκεψη Σαρκοζί για να οργανώσει μια μίνι σύνοδο με τη συμμετοχή και του Τούρκου Προέδρου αλλά και του εμίρη του Κατάρ. Η Τουρκία διαμεσολαβεί στις συνομιλίες με το Ισραήλ και το Κατάρ, διαμεσολάβησε μεταξύ των αντιμαχόμενων πολιτικών πλευρών στο Λίβανο, ενώ έχει πολύ καλούς διαύλους επικοινωνίας και με τις παλαιστινιακές οργανώσεις. Μέσα από την πραγματοποίηση της συνόδου αυτής, ο Ασαντ, εκτιμούν αναλυτές, θέλησε να αποδείξει ότι έχει τη δυνατότητα άσκησης επιρροής στις εξελίξεις και ο Σαρκοζί, από την άλλη, να ενισχύσει το ρόλο της χώρας του σε αυτές.

Υπό την έννοια αυτή, κυρίαρχη εκτίμηση είναι ότι η επίσκεψη Σαρκοζί αποδείχτηκε κερδοφόρα και για τις δύο πλευρές. Μόνο που, όπως υπογραμμιζόταν, μπορεί τα κέρδη αυτά να αποβούν βραχυπρόθεσμα. Κατ' αρχάς, όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος ο Σύρος Πρόεδρος, πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις στην περιοχή συνεχίζουν, έστω και κάπως αποδυναμωμένα, να διαδραματίζουν οι ΗΠΑ γι' αυτό και ο Ασαντ επισήμανε ότι «καθοριστική στην όποια συνέχεια ή επιτυχή κατάληξη των επαφών με το Ισραήλ θα είναι η στάση που θα τηρήσει η επόμενη αμερικανική προεδρία». Μπορεί ο Νικολά Σαρκοζί να έχει, με αλλεπάλληλες δυναμικές κινήσεις, επαναφέρει τη γαλλική διπλωματία στο προσκήνιο και να κερδίζει, βήμα το βήμα, περισσότερο «ζωτικό χώρο» για αυτήν, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι έχει διεμβολίσει τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό.

Ενας άλλος παράγοντας που επηρεάζει τη διαμόρφωση της κατάστασης, όσο και αν γεωγραφικά δε σχετίζεται διόλου με την περιοχή, είναι οι εξελίξεις στον Καύκασο, οι οποίες, επίσης, συζητήθηκαν στη μίνι σύνοδο της Δαμασκού. Ο Σύρος Πρόεδρος υποστήριξε ανοιχτά τις ρωσικές θέσεις απέναντι στη Γεωργία, ενώ παράλληλα η Μόσχα πέτυχε συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας και πώλησης αμυντικού εξοπλισμού στη Δαμασκό, δηλώνοντας ηχηρά «παρών», πλέον, στη σκακιέρα της ενδο-ιμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης και στη, γεωστρατηγικά και ενεργειακά, πολύτιμη περιοχή της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Οι συμφωνίες Δαμασκού - Μόσχας καθώς και η ταύτιση της Δαμασκού με τις ρωσικές θέσεις τη φέρνουν σε, έστω και μερική, αντίθεση με τη Γαλλία. Οπως και να έχει, το βέβαιο είναι ότι η περίοδος όπου υπό αμερικανική σκέπη, χώρες, όπως η Συρία ή το Ιράν, ονομάζονταν, ομοφώνως, «παρίες και υποστηρικτές της τρομοκρατίας», και τίθονταν στο περιθώριο υπό ασφυκτικές οικονομικές και διπλωματικές πιέσεις, φαίνεται να έχει παρέλθει. Ανερχόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, όπως π.χ. η Γαλλία ή η Ρωσία των Μεντβέντεφ και Πούτιν, μοιάζουν να έχουν το περιθώριο να προβούν και σε μεμονωμένες κινήσεις διεκδίκησης μεγαλύτερου κομματιού επιρροής.