Το μοντέλο «παγκοσμιοποίησης» της οικονομίας, που προωθείται τα τελευταία 10 χρόνια - κυρίως μετά το 1989 που το καπιταλιστικό σύστημα κυριαρχεί και δρα χωρίς «αντίπαλο δέος» - ανέδειξε σε παγκόσμια κλίμακα τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τα μονοπώλια σαν την πιο τρομερή και επικίνδυνη δύναμη, που σαρώνει δημοκρατικές κατακτήσεις και ελευθερίες των λαών σε όλα τα πλάτη και μήκη της Γης. Αδιάψευστός μάρτυρας τα επίσημα στοιχεία του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών και ιδρυμάτων, η καθημερινή ειδησεογραφία για τους «μεγάλους γάμους» μεταξύ πολυεθνικών και μεγάλων επιχειρήσεων καθώς επίσης και το κύμα ιδιωτικοποιήσεων - εξαγορών και συγχωνεύσεων που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα στα πλαίσια της πολιτικής του «λιγότερου κράτους» και της περισσότερης ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

Ενδιαφέροντα στοιχεία για το συντελούμενο κύμα εξαγορών και συγχωνεύσεων (μικρών ή μεγάλων επιχειρήσεων) από μεγαλύτερες, κυρίως πολυεθνικές επιχειρήσεις καθώς και επισημάνσεις για τις πολιτικοοικονομικές συνέπειες από τη γιγάντωσή τους και την εδραίωση της ισχύος τους σε παγκόσμια κλίμακα, περιλαμβάνονται και στην τελευταία έκθεση του ΟΗΕ - Διάσκεψη για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, η γνωστή UNCTAD - που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη βδομάδα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης της UNCTAD, σήμερα, υπάρχουν 63.000 πολυεθνικές που μαζί με τις περίπου 700.000 θυγατρικές τους λεηλατούν και καταδυναστεύουν τους λαούς των 5 Ηπείρων του πλανήτη Γη. Και είναι βέβαιο ότι με βάση την πορεία συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου που συντελείται σε όλες τις χώρες του κόσμου - καθώς το κύμα εξαγορών και μεγασυγχωνεύσεων βρίσκεται σε εξέλιξη - του χρόνου θα έχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των πολυεθνικών.

Σχολιάζοντας τις ραγδαίες εξελίξεις που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια στο χώρο των πολυεθνικών επιχειρήσεων, ο ειδικός για θέματα επενδύσεων της UNCTAD σημειώνει μεταξύ άλλων στην έκθεση πως «η παραγωγήδιεθνώς των πολυεθνικών επιχειρηματικών συγκροτημάτων,καλύπτει σήμερα σχεδόν όλες τις χώρεςκαι ολόκληρο το φάσμα οικονομικής δραστηριότητας, γεγονός το οποίο την καθιστάτρομερή δύναμη στη σημερινή παγκόσμια οικονομία». Ναι, σωστά διαβάσατε, ο αυξανόμενος έλεγχος όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων, στα χέρια λίγων πολυεθνικών - που στην ουσία είναι αυτές που κινούν τα νήματα και ανέρχονται σε μερικές δεκάδες - αποτελεί «τρομερή δύναμη στην παγκόσμια οικονομία».

Στην καθιερωμένη ετήσια έκθεσή της για την παγκόσμια επενδυτική δραστηριότητα το 2000 (World Investment Report 2000), η UNCTAD του ΟΗΕ παραθέτει και στοιχεία, που τεκμηριώνουν την αυξανόμενη οικονομική δύναμη των πολυεθνικών, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι:

• Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα, όσον αφορά τις ξένες άμεσες επενδύσεις, σημειώνει σημαντική βελτίωση φέτος. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι το ποσό άμεσων ξένων επενδύσεων - στην ουσία μιλάμε για κεφάλαια που πρόκειται να τοποθετήσουν οι πολυεθνικοί κολοσσοί για την εξαγορά μεγάλων πακέτων μετοχών ή και ολόκληρων επιχειρήσεων σε άλλες χώρες για να ενισχύσουν την κυριαρχία τους σε παγκόσμια κλίμακα - θα φτάσει το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια που ισοδυναμούν με περίπου 400 τρισεκατομμύρια δραχμές! Θα επενδύσουν δηλαδή περίπου 150 δισεκατομμύρια δολάρια παραπάνω από πέρσι, που οι πολυεθνικές είχαν τοποθετήσει σε άμεσες επενδύσεις 865 δισ. δολάρια.

Οι ξένες άμεσες επενδύσεις των πολυεθνικών ή διεθνικών επιχειρηματικών συγκροτημάτων ωθούνται από εξαγορές και συγχωνεύσεις.Δηλαδή, αξιοποιώντας τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στη «νέα τάξη πραγμάτων», οι πολυεθνικές και τα μονοπώλια επενδύουν τα κεφάλαιά τους σε χώρες (υπανάπτυκτες, αναπτυσσόμενες ή και ανεπτυγμένες), όπου κυβερνήσεις ξεπουλάνε αντί πινακίου φακής, αξιόλογες και συχνά στρατηγικής σημασίας κρατικές ή ελεγχόμενες από το δημόσιο, επιχειρήσεις.

Στις εξαγορές και συγχωνεύσεις φέρονται να κυριαρχούν, σήμερα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, χωρίς όμως να παρατίθενται και στοιχεία που να τεκμηριώνουν του λόγου το αληθές.

Οπως σημειώνει και ο γενικός γραμματέας της UNCTAD, Ρούμπενς Ρικουπέρο, «οι διασυνοριακές εξαγορές και οι συγχωνεύσεις εταιριών - συμπεριλαμβανομένων των εξαγορών ιδιωτικοποιημένων πρώην κρατικών εταιριών από ξένους επενδυτές - ωθούν τον όγκο των ξένων επενδύσεων σε νέα επίπεδα ρεκόρ». Στο ίδιο μήκος κύματος, ο επικεφαλής των συντακτών της έκθεσης, Καρλ Π. Σόβαντ, δεν κρύβει πως «αναδύεται μία παγκόσμια αγορά επιχειρήσεων. Η κλίμακα των διασυνοριακών αγοραπωλησιών εταιριών δεν έχει προηγούμενο».

Σκιαγραφώντας τις κινήσεις των πολυεθνικών και ειδικότερα τις χώρες που επιλέγουν να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους - προφανώς με το μοναδικό κριτήριο της σίγουρης μεγιστοποίησης των κερδών και υπερκερδών τους - η έκθεση παραθέτει και τα εξής στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία, το1999:

• Οι εισροές άμεσων επενδυτικών κεφαλαίων ανήλθαν στις ανεπτυγμένες χώρες στο συνολικό ποσό των 636 δισ. δολαρίων και στις αναπτυσσόμενες χώρεςστο ποσό των 208 δισ. δολαρίων (έναντι 481 και 179 δισ. δολαρίων αντίστοιχα, το 1998).
• Ηαξία των πωλήσεων των ξένων θυγατρικών των πολυεθνικών εταιριών ανήλθε σε 14 τρισ. δολάρια - σε σύγκριση με 3 τρισ. δολάρια το 1980 - ή σχεδόν το διπλάσιο του συνολικού όγκου των εξαγωγών παγκοσμίως.

Οσον αφορά την κατανομή των διασυνοριακών συγχωνεύσεων και εξαγορών, η έκθεση της UNCTAD σημειώνει ότι παρατηρήθηκε σημαντική μεταβολή. Οπως αναφέρεται, οι ΗΠΑ, η Ολλανδία, η Σιγκαπούρη και η Βρετανία είναι οι τέσσερις πρώτες χώρες εξαγορών (αγοράστριες) που κάλυψαν τοήμισυ σχεδόν της συνολικής αξίας των διασυνοριακών συγχωνεύσεων και εξαγορών παγκοσμίως.

Σχετικά με τη γεωγραφική κατανομή των άμεσων ξένων επενδύσεων - που σχεδόν κατά 100% πηγαίνουν για εξαγορές επιχειρήσεων και όχι για την ίδρυση νέων παραγωγικών μονάδων - οι πολυεθνικές δεν κρύβουν το ενδιαφέρον τους για τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και ειδικότερα τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Ετσι, σύμφωνα με την έκθεση της UNCTAD, το 55% των άμεσων επενδύσεων κατευθύνθηκε το 1999 σε δύο κυρίως πρώην σοσιαλιστικές χώρες, στην Πολωνία και στην Τσεχία, στις οποίες αντιστοιχεί το 55% των συνολικών εισροών επενδυτικών κεφαλαίων στην περιοχή.

Συγκεκριμένα, οι εισροές άμεσων επενδυτικών κεφαλαίων στην Πολωνία ανήλθαν σε νέο ρεκόρ (επενδύθηκαν 7,5 δισ. δολάρια έναντι 6,36 δισ. δολ. το 1998). Η Τσεχία κατέλαβε τη δεύτερη θέση στη λίστα των δέκα χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που συγκέντρωσαν τη μεγαλύτερη προτίμηση των ξένων επενδυτών, οι οποίοι τοποθέτησαν 5,1 δισ. δολάρια το 1999 έναντι 2,72 δισ. τον προηγούμενο χρόνο. Οι συντάκτες της έκθεσης της UNCTAD αποδίδουν τη μεγάλη αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Πολωνία «στη μεγάλη εγχώρια αγορά της, που προσέλκυσε το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών» ενώ για την Τσεχία το αποδίδουν στην «πρόσφατη μεταστροφή της τσέχικης κυβέρνησης όσον αφορά την πολιτική ιδιωτικοποιήσεων».

Τις υπόλοιπες θέσεις καταλαμβάνουν η Ρωσική Ομοσπονδία (2,86 δισ. δολάρια), η Ουγγαρία (1,94 δισ.), η Κροατία (1,38 δισ.), η Ρουμανία (961 εκατ.), η Βουλγαρία (770 εκατ.), η Ουκρανία (496 εκατ.), η Λιθουανία (486 εκατ.) και η Λετονία (366 εκατ.). Από πλευράς επενδυτών, δηλαδή των πολυεθνικών και των μονοπωλίων που επενδύουν τα κεφάλαιά τους με τη μορφή «άμεσων ξένων επενδύσεων» σε άλλες χώρες, για εξαγορές επιχειρήσεων, την πρώτη θέση, όσον αφορά τις άμεσες ξένες επενδύσεις στην περιοχή της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, καταλαμβάνει η Γερμανία (18%) ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ (16%) και την Ολλανδία (12%).

Αν και οι διεθνείς ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί και ιδρύματα - όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα -συνεδρίασαν πρόσφατα στην Πράγα, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, το διευθυντήριο των Βρυξελλών, η ομάδα των 7 πλουσιότερων χωρών που μαζί με τη Ρωσία αποτελούν το G8 - υποστηρίζουν πως με τις άμεσες ξένες επενδύσεις βοηθούνται οι φτωχότερες χώρες να ξεπεράσουν τα προβλήματά τους (της υπερχρέωσης, της υπανάπτυξης, της φτώχειας και διαφόρων ασθενειών), η αλήθεια, είναι εντελώς διαφορετική. Στην πραγματικότητα, οι πολυεθνικές με τη βοήθεια των κυβερνήσεων, αξιοποιούν τις άμεσες ξένες επενδύσεις, για την ενίσχυση της καταλήστευσης των χωρών και των εργαζομένων τους σε κάθε γωνιά της Γης.

Από αυτή την άποψη, δεν είναι υπερβολή να πούμε, πως αν στο παρελθόν ακούγοντας τον όρο «υπερδύναμη», ο νους μας πήγαινε στις ΗΠΑ ή την ΕΣΣΔ, σήμερα υπερδύναμη αποτελούν λίγες κολοσσιαίες πολυεθνικές επιχειρήσεις που με τις θυγατρικές - «δορυφόρους» τους, ελέγχουν όχι μόνο την παγκόσμια οικονομία αλλά και ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις. Και είναι βέβαιο, ότι οι νεοδημιουργούμενοι κολοσσοί πολυεθνικών επιχειρήσεων ή ομίλων - στις σημερινές συνθήκες ολοένα εντεινόμενης καπιταλιστικής διεθνοποίησης της οικονομίας - σαν τα «μεγάλα αφεντικά» υπαγορεύουν στους κυβερνώντες ανά τη Γη όχι μόνο την οικονομική αλλά τη γενικότερη πολιτική που πρέπει να εφαρμόσουν στη χώρα τους.

Με δεδομένο το γεγονός, ότι χρόνο με το χρόνο η ισχυροποίηση της θέσης των πολυεθνικών σε παγκόσμια κλίμακα, οδηγεί ταυτόχρονα με την ενίσχυση της πολιτικής τους θέσης και στη μεγιστοποίηση των κερδών και υπερκερδών τους, που αυξάνονται κατά 50% ή 100% ή και με μεγαλύτερα ποσοστά.

Με βάση τη γνωστή ρήση του Καρλ Μαρξ που σημείωνε πως «Με το ανάλογο κέρδος το κεφάλαιο γίνεται θαρραλέο (...), με 50% γίνεται θετικά παράτολμο, με 100% ποδοπατάει κάθε ανθρώπινο νόμο και με 300%, δεν υπάρχει έγκλημα που δε ριψοκινδυνεύει να κάνει ακόμη και με κίνδυνο της καρμανιόλας».

Παρακολουθώντας τις εξελίξεις των τελευταίων ετών, σύμφωνα με τις οποίες η ισχυροποίηση των πολυεθνικών - με τις συγχωνεύσεις και εξαγορές επιχειρήσεων - συμβαδίζει με την αποθράσυνσή τους και τον περιορισμό δημοκρατικών και άλλων κατακτήσεων των λαών της Γης, με το επιχείρημα ότι «δημοκρατία και ανάπτυξη δε συμβιβάζονται».

Με βάση όλα τα παραπάνω, τίθεται το εξής, κρίσιμο, ερώτημα: Τι θα γίνει αύριο ή μεθαύριο, σε μια στιγμή που οι επικεφαλής των πολυεθνικών «δεν τα βρουν μεταξύ τους» στο μοίρασμα των αγορών και έρθουν σε σύγκρουση; Ποιο θα είναι το τίμημα που θα πληρώσει η ανθρωπότητα σε μια τέτοια σύγκρουση γιγάντων; Μήπως - έχοντας υπόψη μας και την πρόσφατη εμπειρία των βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία - πρέπει από τώρα να πάρουμε τα μέτρα μας και να αντισταθούμε στη μοιρολατρία του «δε γίνεται τίποτε» που καλλιεργούν οι κυβερνώντες και οι κάθε είδους θιασώτες της πολιτικής του «σφάξε με Αγά μου ν' αγιάσω»; Γιατί, όπως και να το κάνουμε, το προσωπικό βόλεμα και η αδιαφορία στα πολιτικά δρώμενα, δεν είναι απλά επικριτέα. Είναι και επικίνδυνα, καθώς αποτελεί κοινό μυστικό πως όσο λιγότερο νοιάζεται ο άνθρωπος και ειδικότερα ο εργαζόμενος λαός για την πολιτική, τόσο περισσότερο ανοίγει η όρεξη των πολυεθνικών και των κάθε είδους υπηρετών τους - τυχοδιωκτών - να του περάσουν τις αλυσίδες.