Μια από τις πρώτες επιτυχημένες επιχειρήσεις του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου (ΔΣΠ), με διεθνή αντίκτυπο, αποτέλεσε η μάχη στη Σπάρτη και η απελευθέρωση των κρατουμένων από τις φυλακές. Οι παλιές φυλακές της Σπάρτης, όπως κι αυτές του Γυθείου, αποτέλεσαν τόπους βασανιστηρίων αγωνιστών, κυρίως κομμουνιστών. Σημαδεύτηκαν, όμως, κι από τις καταπληκτικές απελευθερώσεις κρατουμένων μετά από στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξήγαγαν οι δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού στην Πελοπόννησο. Η απελευθέρωση των κρατουμένων από τις φυλακές της Σπάρτης, το Φλεβάρη του '47, ήταν σταθμός στην ανάπτυξη του ΔΣΠ. Στις λαμπρές σελίδες αυτού του αγώνα καταγράφηκε και η απελευθέρωση των κρατουμένων από το Γύθειο τον Φλεβάρη του '48. Η 3η Μεραρχία του ΔΣΕ, αυτή της Πελοποννήσου, πέρασε στην Ιστορία ως ηρωική, καθώς σ' ένα χώρο χωρίς διαφυγή κοντά 4.000 μαχητές αντιμετώπισαν μέχρι τέλους 32.000 ένοπλους του αστικού στρατού, χώρια τους χίτες και τους χωροφύλακες.