Η ολοκληρωτική ένταξη (και) του ποδοσφαίρου στη «λογική» και τις δομές του καπιταλισμού, επέφερε μια οικτρή παραμόρφωση του αθλήματος. Σε πρακτικό αλλά και ιδεολογικό επίπεδο. Το μετάλλαξε από παιχνίδι σε επιχείρηση. Από άθλημα με ηθικές αξίες, ένα λαϊκό αγαθό και χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο για τη διαπαιδαγώγηση του ατόμου - ως μέρος του κοινωνικού συνόλου - σ' ένα προϊόν που επιφέρει κέρδη στους εκμεταλλευτές του. Και μπολιάζει τις μάζες με «αξίες» (ατομικισμός, ανταγωνισμός, καιροσκοπισμός, ελιτισμός κλπ.) απάνθρωπες και αντικοινωνικές μεν αλλά ζωτικής σημασίας για την ύπαρξη και διαιώνιση του καπιταλισμού.

Η αποκρουστική αυτή πραγματικότητα προβάλλεται σαν «μονόδρομος» και «απόλυτη αλήθεια». Παρά την τεχνητή λάμψη όμως και τις απεγνωσμένες προσπάθειες εξωραϊσμού, το αληθινό πρόσωπο δεν κρύβεται. Εγγενείς παραμορφώσεις, προβλήματα και αντιθέσεις αποκαλύπτουν τι κρύβεται πίσω από τη βιτρίνα. Απομυθοποιώντας καταστάσεις αλλά και πρόσωπα.

Κάθε είδους «ταγοί», στην απέλπιδα προσπάθειά τους να ισορροπήσουν σε δύο βάρκες, δε διστάζουν ακόμα και να γελοιοποιηθούν. Επιχειρούν - έστω και αν γνωρίζουν το άτοπο της προσπάθειάς τους - να παντρέψουν το ιδεαλιστικό με το αγοραίο. Ελπίζοντας ότι θα εξωραΐσουν την πραγματικότητα. Το μόνο όμως που καταφέρνουν είναι να αποκαλύπτουν πως είναι (ή έγιναν) θλιβερά ανθρωπάκια που απλά προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα οφίτσια, τα οφέλη και τις επιλογές τους (ως ενεργά γρανάζια του συστήματος).

Σε πρόσφατες δηλώσεις του στην επίσημη ιστοσελίδα της συνομοσπονδίας, ο πρόεδρος στην UEFA, Μισέλ Πλατινί, είχε αναφέρει: «Οι αξίες του ποδοσφαίρου τίθενται σε κίνδυνο. Δεν είναι μια οικονομική δραστηριότητα όπως όλες οι άλλες και αυτό πρέπει να αλλάξει». Η υποκρισία του είναι προφανής. Δεν μπορείς να αρνείσαι κάτι, του οποίου αποτελείς σημαντικό γρανάζι. Ούτε να παρουσιάζεσαι - εκ του ασφαλούς - σαν διαφορετικός. Οι αξίες του ποδοσφαίρου τέθηκαν σε κίνδυνο από τη στιγμή που το οικοδόμημα άλλαξε βάσεις και λειτουργία. Τις οποίες ο Γάλλος βετεράνος ποδοσφαιριστής και πλέον παράγοντας, ποτέ δεν τις αμφισβήτησε. Το αντίθετο, τις αξιοποίησε για ίδιον όφελος.

Ομως η φαρσοκωμωδία του, είναι συνειδητή. Σε στιγμές που η αντικειμενική πραγματικότητα θέτει υπό έντονη αμφιβολία πολλούς και πολλά «δεδομένα», επιστρατεύονται κινήσεις τακτικής. Που - οι εμπνευστές και οι εκτελεστές τους - ευελπιστούν ότι θα λειτουργήσουν σαν τη βαλβίδα της χύτρας. Ποιες είναι οι πραγματικές απόψεις του Πλατινί (ως γνήσιου εκφραστή της αγοραίας λογικής);

Απολαύστε τες, διά στόματος του ίδιου, όπως καταγράφτηκαν σε απόσπασμα συνέντευξής του σε γαλλική εφημερίδα: «Το ποδόσφαιρο πλέον δεν είναι μόνο θέαμα. Είναι και μπίζνες. Από τη στιγμή που μπήκαν οι μεγάλες πολυεθνικές τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Πρέπει να συμβιβαστούμε με αυτή την κατάσταση γιατί τα χρήματα που δαπανούν είναι τεράστια»...

Στην ελληνική αθλητική εφημερίδα «SPORTDAY», είχε προχωρήσει ακόμα παραπέρα: «Δεν έχω πρόβλημα με τους οικονομικούς κολοσσούς που εμπλέκονται στο ποδόσφαιρο. Στην πραγματικότητα, τους θαυμάζω. Ανθρωποι όπως ο Ανιέλι, ο Μπερλουσκόνι δεν έχουν προσφέρει μόνο τα χρήματά τους αλλά και το πάθος τους για το ποδόσφαιρο. Επίσης δεν είμαι αντίθετος στην εισροή χρημάτων στο ποδόσφαιρο»... Παρ' όλα αυτά, επιπλέον, δήλωσε πως «αντίθετα δεν μπορώ να ανεχτώ τα χρήματα να υποδεικνύουν τη φύση του ποδοσφαίρου»!...

Ο Πλατινί δεν είναι ο πρώτος διδάξας. Το κόλπο είναι γνωστό παλαιόθεν. Το έχουν χρησιμοποιήσει και άλλοι. Π.χ. ο προκάτοχός του, Λέναρντ Γιόχανσον. Το Νοέμβρη του 2005 - σε μια περίοδο διαμάχης συνεταίρων - είχε δηλώσει (αναφερόμενος στην G 14): «Αρκετοί παράγοντες που εμπλέκονται στο ποδόσφαιρο είναι πλεονέκτες. Είναι σημαντικό πρόβλημα να υπάρχουν τόσοι άνθρωποι που βλέπουν το ποδόσφαιρο μόνο ως επιχείρηση. Το ποδόσφαιρο είναι πάνω απ' όλα άθλημα και θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε ό,τι αφορά τις επόμενες γενιές. Μερικοί σύλλογοι θέλουν να τα πάρουν όλα, χωρίς να νοιάζονται για την ανάπτυξη του αθλήματος, παρά μόνο για τα προσωρινά κέρδη». Πρόκειται, να θυμίσουμε, για τον άνθρωπο που ηγήθηκε της ομάδας παραγόντων η οποία μετέτρεψε την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία, σ' έναν από τους μεγαλύτερους εμπόρους του αθλήματος...

Αυτός πάντως που έχει... δώσει ρέστα, είναι ο πρόεδρος της FIFA, Ζεπ Μπλάτερ. Σε άρθρο του στους «Financial Times» είχε ψέξει την τακτική «του καπιταλισμού της άγριας δύσης»!... «Η κατάσταση αυτή δε γίνεται να συνεχιστεί. Το ποδόσφαιρο ως άθλημα απειλείται από την άγρια καπιταλιστική διάθεση των πλούσιων συλλόγων. Περισσότερο απ' οποιαδήποτε άλλη στιγμή το ποδόσφαιρο έχει φτάσει στο σημείο, οι πολλοί να πολεμούν με σφεντόνες κόντρα στους λίγους που διαθέτουν "πυρηνικές κεφαλές".

Μας δημιουργεί ιδιαίτερη ανησυχία το γεγονός ότι οι ποδοσφαιριστές αμείβονται ολοένα και με μεγαλύτερα ποσά, ότι οι τιμές των εισιτηρίων ανεβαίνουν, ότι οι μάνατζερ των παικτών αποκτούν μεγαλύτερη συμμετοχή στα κοινά του αθλήματος, ότι οι οπαδοί που παρακολουθούν από κοντά τους ποδοσφαιρικούς αγώνες μειώνονται τη στιγμή που τα τηλεοπτικά κανάλια εξασφαλίζουν όλο και περισσότερους προς μετάδοση αγώνες.

Αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι πως συχνά η πηγή αυτού του πλούτου είναι κάποιοι άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με το ποδόσφαιρο και ασχολήθηκαν με αυτό για να εξυπηρετήσουν κάποια άλλα μυστικά συμφέροντα. Ηρθε η ώρα για δράση, κάτι που δεσμεύομαι ότι θα γίνει άμεσα, για να γυρίσουμε το άθλημα στις πραγματικές του ρίζες»!...

Ετερο επεισόδιο από τη φαρσοκωμωδία, με τον Πλατινί σε ρόλο «μοναχικού καβαλάρη». Σε ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ζήτησε απαγόρευση της μετακίνησης ανήλικων παικτών. Μάλιστα - σίγουρος ότι δεν υπάρχει πιθανότητα υλοποίησης του αιτήματός του - χρησιμοποίησε (για λόγους εντυπώσεων) και σκληρές κουβέντες: «Το να περάσει ένας νεαρός τον ωκεανό, μόνο και μόνο για να κλοτσάει μία μπάλα, αυτό εγώ το χαρακτηρίζω διακίνηση παιδιών. Η πλειοψηφία των νεαρών που έρχονται στην Ευρώπη δε γίνονται Ροναλντίνιο. Οι περισσότεροι παίζουν κάποια χρόνια σε μία ημιεπαγγελματική ομάδα της ανατολικής ή της νότιας Ευρώπης και στη συνέχεια μένουν χωρίς εκπαίδευση, χωρίς αθλητικό μέλλον και χωρίς χαρτιά».

Δύο αποκαλυπτικές «λεπτομέρειες», επί του θέματος. Αφ' ενός, η FIFA σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ενωση από το 2001, επιτρέπει στους ευρωπαϊκούς συλλόγους να αποκτούν παίκτες άνω των 16. Ηλικία στην οποία μπορούν να γίνουν επαγγελματίες. Η Κομισιόν έχει ξεκαθαρίσει την αντίθεσή της σε οποιαδήποτε τροποποίηση της υφιστάμενης κατάστασης, επικαλούμενη την ελεύθερη διακίνηση εργαζομένων εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Αφ' ετέρου, η ΕΕ - εκτός των άλλων - έχει καταρτίσει «Λευκή Βίβλο» και για τον αθλητισμό. Ενα πόνημα που όπως έχει αναφέρει - μεταξύ άλλων - η ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, Διαμάντω Μανωλάκου (και υποκρίνεται πως δε γνωρίζει ο Πλατινί και οι όμοιοί του) «αντιμετωπίζει τον αθλητισμό σαν ένα ακόμη πεδίο επιχειρηματικής δράσης του μεγάλου κεφαλαίου. H ΕΕ προωθεί την απόλυτη μετατροπή του σε εμπόρευμα, τομέα ακόμη μεγαλύτερης κερδοφορίας των αθλητικών επιχειρηματικών ομίλων και των πολυεθνικών, γι' αυτό άλλωστε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας επεκτείνει τις αρμοδιότητές της και στον αθλητισμό».

Το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο και οι «φτωχοδιάβολοι» θα χρησιμοποιούνται σαν δεξαμενή τροφοδοσίας πρώτων υλών στην αθλητική βιομηχανία και στον εμπορευματοποιημένο πρωταθλητισμό. Τα ευχολόγια για τις αξίες που καλλιεργεί ο αθλητισμός, ηχούν μόνο σαν κοροϊδία, όταν την άμιλλα την αντικαθιστά ο άγριος ανταγωνισμός.

Οσα λέγονται από τον Μπλάτερ, τον Πλατινί και τους ομοίους τους δεν είναι για λόγους αρχής και αξιών. Ούτε επειδή νιώθουν τύψεις για το έκτρωμα που - αυτοί και άλλοι - (συν)δημιούργησαν. Λειτουργούν σαν τη βαλβίδα της χύτρας και ταυτόχρονα αντανακλούν τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις για διαχειριστικές αναδιαρθρώσεις αλλά και την προσπάθεια εξισορρόπησης αντικρουόμενων συμφερόντων.

Οι ανάγκες της νεολαίας για άθληση και φυσική αγωγή δεν ικανοποιούνται με ημίμετρα και διαχείριση. Μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο με τη δημιουργία υποδομών και την ανάπτυξη του μαζικού λαϊκού αθλητισμού, που καλλιεργεί τις αξίες της συλλογικότητας, της αλληλεγγύης, σε αντιπαράθεση με το διεφθαρμένο αυτό μοντέλο αθλητισμού που γεννάει το καπιταλιστικό σύστημα, που υποτάσσει τα πάντα στη λογική του κέρδους.

• Σ.Σ. δικές μας οι επισημάνσεις.