Η ελληνική οικονομία έχει εισέλθει στον κύκλο της κρίσης, κάτι που πιστοποιείται και από τις εκτιμήσεις οικονομικών οργανισμών για την πορεία του ΑΕΠ κατά το 2009. Σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην Ελλάδα η ανάπτυξη φέτος θα συρρικνωθεί στο -0,5%, ενώ σύμφωνα με νεότερες εκτιμήσεις της Εθνικής Τράπεζας η πτώση του ΑΕΠ θα είναι ακόμα μεγαλύτερη και θα διαμορφωθεί στο -1,2%. Παράλληλα, η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει χρόνια τώρα οξύ δημοσιονομικό πρόβλημα, το οποίο εκδηλώνεται με το υψηλό δημόσιο χρέος της χώρας, στη σχέση του προς το ΑΕΠ. Τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, που δόθηκαν στη δημοσιότητα την προηγούμενη Παρασκευή, καταγράφουν το κυβερνητικό δημόσιο χρέος (στενός δημόσιας τομέας) στα 282 δισ. ευρώ. Για να έχουμε μία τάξη μεγέθους του ύψους του χρέους, απλώς αναφέρουμε ότι το ΑΕΠ το 2009 προβλέπεται να διαμορφωθεί κάτω από τα 250 δισ. ευρώ.

Η ταυτόχρονη εκδήλωση οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης δημιουργεί ένα εκρηκτικό φορτίο, καθώς η μία κρίση τροφοδοτεί την άλλη. Η οικονομική κρίση οδηγεί σε περιστολή της οικονομικής δραστηριότητας, σε αύξηση της ανεργίας και δεν επιτρέπει στο κεφάλαιο να πραγματοποιήσει ομαλά την κυκλική του κίνηση, να ξεκινήσει δηλαδή από την αφετηρία του ως συγκεκριμένο κεφάλαιο και να επιστρέψει στον κάτοχό του προσαυξημένο. Η κατάσταση αυτή, με τη σειρά της, επιδεινώνει τη δημοσιονομική κρίση, καθώς η περιστολή της οικονομικής δραστηριότητας συνεπάγεται λιγότερα φορολογικά έσοδα, μικρότερες δαπάνες, εξέλιξη η οποία δεν επιτρέπει στο καπιταλιστικό κράτος να ενεργοποιήσει, στο βαθμό που θα ήθελε, τους αντικυκλικούς του μηχανισμούς. Να ρίξει δηλαδή κρατικά κεφάλαια στην αγορά, με στόχο την τόνωση της ζήτησης και την αναθέρμανση της οικονομικής δραστηριότητας. Στην προκειμένη περίπτωση, με την ταυτόχρονη εκδήλωση της οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης, λειτουργεί ο νόμος της αλληλεπίδρασης, καθώς η οικονομική κρίση επιδεινώνει τη δημοσιονομική, η οποία με τη σειρά της, αντενεργώντας, οδηγεί σε περαιτέρω βάθεμα την οικονομική κρίση.

Ολα αυτά, βέβαια, σε θεωρητικό επίπεδο και με βάση την εμπειρία που έχει συσσωρευτεί από την εκδήλωση των οικονομικών κρίσεων στον καπιταλισμό και τους τρόπους αντιμετώπισής τους.

Σε πρακτικό επίπεδο τώρα, με την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το κύριο μέλημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κυβερνήσεων ήταν η διάσωση του τραπεζικού συστήματος, που δέχθηκε ισχυρούς κλυδωνισμούς, λόγω της συμμετοχής του στις «τοξικές επενδύσεις» σε παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Η κρίση, βέβαια, απλώς εκδηλώθηκε αρχικά στο τραπεζικό σύστημα, το οποίο παίζει βασικό ρόλο στην αναπαραγωγή του κεφαλαίου. Δεν ήταν χρηματοοικονομική κρίση, αλλά κλασική κρίση υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου, όπως επισήμανε πολύ σωστά το ΚΚΕ. Υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο, το οποίο έβρισκε διεξόδους σε τραπεζικές κερδοσκοπικές τοποθετήσεις. Χωρίς δισταγμό, οι κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης προχώρησαν σε εκτεταμένες κρατικοποιήσεις ζημιογόνων τραπεζικών ομίλων, διοχετεύοντας τεράστια κρατικά κεφάλαια προς αυτές, ενώ από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έδινε δάνεια με χαμηλό επιτόκιο προς τις τράπεζες, ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ, προκειμένου οι τελευταίες να καλύψουν ανοικτές θέσεις που είχαν προς τους πιστωτές τους. Δεν είναι υπερβολή αν πούμε ότι η επιχειρούμενη διάσωση του ευρωπαϊκού τραπεζικού κεφαλαίου ισοδυναμεί με μια άνευ προηγουμένου ληστεία, σε βάρος των εργαζομένων, καθώς αυτοί σε τελευταία ανάλυση κλήθηκαν να πληρώσουν τις ζημιές των τραπεζικών κολοσσών.

Στην επιχείρηση διάσωσης του τραπεζικού κεφαλαίου συμμετείχε και η ελληνική κυβέρνηση, με τη διάθεση προς τις τράπεζες του κολοσσιαίου ποσού των 28 δισ. ευρώ (11,5% του ΑΕΠ της χώρας) παρά την άσχημη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας και παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες όλα τα προηγούμενα χρόνια παρουσίαζαν υπερκέρδη, ενώ δεν ήταν εκτεθειμένες σε «τοξικές επενδύσεις». Παρ' όλα αυτά η κυβέρνηση, αλλά και το ΠΑΣΟΚ, έκρινε ότι ο χειμαζόμενος ελληνικός λαός θα έπρεπε να κάνει ένα δωράκι προς τις τράπεζες ύψους 28 δισ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά δεν υπήρχαν. Ενα μέρος τους, 13 δισ. ευρώ, δόθηκαν προς τις τράπεζες υπό τη μορφή κρατικών ομολόγων, τα οποία στη συνέχεια αυτές ενεχυρίασαν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, λαμβάνοντας δάνεια με 1% επιτόκιο, και στη συνέχεια διαθέτουν τα δάνεια αυτά στην αγορά με επιτόκιο 14 - 15%. Κανονική τοκογλυφία δηλαδή.

Η στήριξη που δόθηκε στις τράπεζες, αλλά και σε άλλες ομάδες του κεφαλαίου (τουρισμός, κατασκευαστές, εισαγωγείς αυτοκινήτων), όπως ήταν φυσικό, όξυνε την ήδη επιβαρυμένη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Στα δύο τελευταία συμβούλια ΕΚΟΦΙΝ επισημάνθηκε η ύπαρξη του δημοσιονομικού προβλήματος για την Ελλάδα, ενώ ο υπουργός Οικονομίας, Γ. Παπαθανασίου, έχει δεσμευτεί στη λήψη μέτρων για τη μείωση του ελλείμματος κάτω από το επίπεδο αναφοράς του 3% του ΑΕΠ έως το τέλος του 2010. Σε μια επίδειξη κοινοτικής νομιμοφροσύνης, μάλιστα, η ελληνική κυβέρνηση ούτε καν σκέφτηκε να θέσει θέμα επιμήκυνσης του χρονικού ορίζοντα για τη μείωση του ελλείμματος, πέραν του 2010, καθώς στο ΕΚΟΦΙΝ διαπιστώθηκε ότι οι 20 από τις 27 χώρες της ΕΕ θα εμφανίσουν, φέτος, έλλειμμα μεγαλύτερο του 3%. Και από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επιδεικνύοντας την ...επιείκειά της, στα συμπεράσματα της συνόδου ανέφερε ότι η δημοσιονομική συμμόρφωση θα αρχίσει να υλοποιείται από τα μέσα του 2010, όταν η ευρωπαϊκή οικονομία θα αρχίσει να ανακάμπτει...

Το οξύμωρο της υπόθεσης είναι ότι η κυβέρνηση εξαιρεί από τη λήψη μέτρων τις επιχειρήσεις, με τον προκλητικό ισχυρισμό του υπουργού Οικονομίας ότι σε περιόδους κρίσης θα ήταν αδιανόητο για την κυβέρνηση να επιβαρύνει τις επιχειρήσεις, οι οποίες αντίθετα πρέπει να στηριχτούν... Και τις στήριξαν. Αλλά αν εξαιρεθούν οι επιχειρήσεις, με τεράστια κέρδη και συμμετοχή 40% στο ΑΕΠ, ποιοι θα πληρώσουν το μάρμαρο; Μα φυσικά τα λαϊκά στρώματα. Με τα δεδομένα αυτά, η επιχειρούμενη «δημοσιονομική προσαρμογή» δεν είναι μόνο κοινωνικά απεχθής, αλλά αδιέξοδη και αναποτελεσματική. Οσο για τα μέτρα «διόρθωσης των ελλειμμάτων», αυτά θα ανακοινωθούν σε δύο δόσεις. Η πρώτη άμεσα, πιθανά ως το τέλος του Ιούνη, όπου και αναμένεται νέα αύξηση των έμμεσων φόρων σε καύσιμα, ποτά, τσιγάρα. Η δεύτερη δόση των μέτρων θα ανακοινωθεί μαζί με την κατάθεση του κρατικού προϋπολογισμού του 2010 και, όπως προανήγγειλε ο κοινοτικός επίτροπος Χ. Αλμούνια, σε αυτή θα περιλαμβάνονται και διαρθρωτικά μέτρα. Είναι άλλωστε γνωστό ότι η κυβέρνηση της ΝΔ έχει ήδη προεξοφλήσει το νέο άνοιγμα του ασφαλιστικού συστήματος, ενώ, όπως αποκάλυψε και ο «Ρ», στη σύνοδο των υπουργών Εργασίας που πραγματοποιήθηκε στο Λουξεμβούργο την προηγούμενη Δευτέρα, αποφασίστηκε νέα έφοδος στις εργασιακές σχέσεις, με την καθιέρωση της εκ περιτροπής εργασίας και την περαιτέρω ελαστικοποίηση του εργάσιμου χρόνου.