Γέννημα της ιδεολογικής και πολιτικής ανάπτυξης του επαναστατικού εργατικού κινήματος στις ιστορικές συνθήκες της δεύτερης δεκαετίας του 20ού αιώνα υπήρξε η «Κομ­μουνιστική Διεθνής» (Μάρτης 1919), γνωστή ως «Κομιντέρν» (από τα λατινικά αρχικά του τίτλου της) και ως Τρίτη Διεθνής. Ηταν γέννημα της Διεθνούς Κομμουνιστικής Διάσκεψης που ξεκίνησε τις εργασίες της στις 2 του Μάρτη 1919 στη Ρω­σία με πρωτοβουλία του Πανρωσικού Κομμουνιστικού Κόμ­ματος (Μπολσεβίκων), συνδιάσκεψη που μετατράπηκε στο 1ο Ιδρυτικό Συνέδριο της «Κομμουνιστικής Διεθνούς». Η Διεθνής συνένωσε τις κομμουνιστικές και άλλες «αριστερές σο­σιαλιστικές» δυνάμεις διαφορετικών χωρών με τη γενίκευ­ση της πείρας της επαναστατικής πρακτικής, σε συνθήκες που είχαν προηγηθεί. Με το 2ο Συνέδριό της, ενάμιση χρόνο αργότερα, τον Ιούλη του 1920, ολοκλήρωσε τη συγκρότησή της (στη φωτογραφία, ο Λένιν μιλάει στην πλατεία Ουρίτσκι της Πετρούπολης τη μέρα που άρχισαν οι εργασίες του II Συνεδρίου της Κομιντέρν). Το πρόγραμμα που διαμόρφωσε το 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς δεν έχει μόνο ιστορική σημασία. Οι περισσότερες θέσεις του διατηρούν την επικαιρότητά τους, προσδιορίζουν τον κομμουνιστικό χαρακτήρα ενός κόμματος. Οπως συνολικά η πορεία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος κατά τον 20ό αιώνα προσφέρει εμπειρία, θετική και αρνητική, για να εξαχθούν ιδεολογικά και πολιτικά συμπεράσματα αποφασιστικής σημασίας για την ανασυγκρότησή του.