Η νέα εκπαιδευτική χρονιά άρχισε, όμως τα μεγάλα, μακροχρόνια προβλήματα της μουσικής Παιδείας είναι πάντα εδώ. Μάλιστα, χρόνο με το χρόνο ολοένα και οξύνονται, καθώς το κράτος αδιαφορεί απέναντι στη γενική απαίτηση για μουσικές γνώσεις, καλλιτεχνική αγωγή και δραστηριότητα, ενώ όλο και περισσότερο ενισχύει τα ιδιωτικά συμφέροντα που λυμαίνονται το χώρο.

Η μουσική Παιδεία, παρότι αποτελεί βασικό εκπαιδευτικό, πολιτιστικό και κοινωνικής σημασίας τομέα, κατέχει θέση περιθωριακή μέσα στη γενική Παιδεία. Τα μέσα και ο τρόπος που γίνεται το μάθημα της μουσικής στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όχι μόνο δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της εποχής, αλλά, επιπλέον, η υποβάθμιση του μαθήματος της μουσικής είναι αποκαλυπτική και για το γενικότερο σκοπό και τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης. Αν στο κατώτερο τμήμα της βασικής εκπαίδευσης, το μάθημα πρακτικά λειτουργεί ως προαιρετικό ή δευτερεύον, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα όσο ανεβαίνουμε τις τάξεις και τις βαθμίδες. Λόγω αυτής της κατάστασης, μέσα από το σχολείο δεν ικανοποιείται η μεγάλη ανάγκη για μουσικές γνώσεις και γενικότερη καλλιτεχνική αγωγή των νέων ανθρώπων, στους οποίους το κράτος θα έπρεπε να εξασφαλίζει καθολικά και δωρεάν, προκειμένου σε όμοιες συνθήκες να παίρνουν ουσιαστική και ολόπλευρη μόρφωση.

Αντ' αυτού, είναι κοινό μυστικό πως πυρήνας και κύριος τροφοδότης της μουσικής Παιδείας στη χώρα μας, που παραπαίει μεταξύ δύο υπουργείων (Πολιτισμού και Παιδείας), είναι η ωδειακή εκπαίδευση, η οποία έχει ολοκληρωτικά εκχωρηθεί (πλην του μοναδικού Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης) στους ιδιώτες. Η ανεξέλεγκτη κατάσταση, που επικρατεί σ' αυτό το χώρο ή τουλάχιστον στην πλειοψηφία των ωδείων, έχει ως αποτέλεσμα πολλά δεινά (οικονομικά, επίπεδο σπουδών, κ.ά.). Σε τι να πρωτοαναφερθεί κανείς; Στην εκτός ελέγχου έκδοση αδειών ίδρυσης μουσικών εκπαιδευτηρίων και παραρτημάτων τους; Στο εξεταστικό σύστημα, στη συγκρότηση των επιτροπών, στα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών ή στο πρόγραμμα σπουδών ανά επίπεδο, με συνέπεια την ουσιαστική ανομοιογένεια των τελικών τίτλων σπουδών; Στις συνθήκες εργασίας των καθηγητών μουσικής με τα σοβαρότατα εργασιακά και ασφαλιστικά προβλήματα ή στα εκτός ελέγχου κέρδη των ωδειαρχών, στα υψηλά δίδακτρα και στις απλησίαστες πολλές φορές τιμές των βιβλίων και των οργάνων; Πολλά θα μπορούσε να πει κανείς επιχειρώντας να σκιαγραφήσει την εικόνα της υπάρχουσας κατάστασης.

Οι χιλιάδες των σπουδαστών - υπολογίζεται ότι σε περίπου 600 ωδεία πανελλαδικά σπουδάζουν περισσότεροι από 70-80.000 μαθητές - και οι οικογένειές τους καλούνται να πληρώνουν αδρά για την εκπαιδευτική διαδικασία, της οποίας, μάλιστα, πολλές φορές, το αντίκρισμα όσον αφορά στο επιστημονικό επίπεδο καθημερινά φθίνει. Και αυτό κυρίως λόγω των πιέσεων της αγοράς και των ιδιοκτητών ωδείων, που αντιμετωπίζουν τους σπουδαστές και τις οικογένειές τους υπό το πρίσμα των πελατειακών σχέσεων. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, όχι μόνο δεν ενδιαφέρονται ν' ανεβάσουν την ποιότητα των παρεχόμενων γνώσεων, κάτι που θα έδινε τουλάχιστον κύρος σ' αυτή τη διαδικασία, αλλά, αντίθετα, με σκοπό το κέρδος, αμβλύνουν τα ίδια τα χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης. Μπορούμε δηλαδή να μιλήσουμε για πλήρη υποβάθμιση της παρεχόμενης μουσικής εκπαίδευσης, η οποία απαξιώνεται ολοένα και περισσότερο.

Αντικείμενο λεηλασίας στον ίδιο χώρο γίνονται και οι χιλιάδες των καθηγητών, οι οποίοι, παρότι αποτελούν το βασικό κρίκο της μουσικής εκπαίδευσης, βρίσκονται αντιμέτωποι με σοβαρότατα προβλήματα (ανεργία, υποαπασχόληση, απαράδεκτα χαμηλές, πολλές φορές, αμοιβές και πολύμηνες καθυστερήσεις πληρωμών, μη ασφάλιση κλπ.) και φυσικά μεγάλη ανασφάλεια. Σε αυτό συντείνει και η μη διαβάθμιση της μουσικής Παιδείας, η οποία συνεχίζει να συντηρείται ακριβώς για να μπορεί να ελέγχεται ο χώρος από τις δυνάμεις της αγοράς. Μήπως αυτό δε μαρτυρά το γεγονός ότι στις κατά καιρούς κυοφορούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις οι κύκλοι της μουσικής εκπαίδευσης δεν κατατάσσονται σε βαθμίδα Παιδείας, κάτι που είναι πάγιο, πολύχρονο αίτημα της μουσικής κοινότητας; Αντίθετα, τα όποια «μαγειρέματα» έχουν γίνει στο πλαίσιο της προετοιμασίας αυτών των ρυθμίσεων, χαρακτηρίζονται από συγκεντρωτισμό, αδιαφάνεια, προχειρότητα, παραγοντισμό, κάτι που προοιωνίζεται τη συγκέντρωση της μουσικής Παιδείας (ιδιαίτερα της ανώτερης) σε ορισμένα πανίσχυρα οικονομικά κέντρα με σκοπό να της προσδώσουν μονοπωλιακό ή ολιγοπωλιακό χαρακτήρα.

Τμήμα της αισθητικής αγωγής των νέων ανθρώπων, η μουσική και γενικότερα η καλλιτεχνική Παιδεία αποτελεί ταυτόχρονα δομικό στοιχείο, ώστε να διαμορφώνονται δημιουργικές, ολοκληρωμένες προσωπικότητες, ικανές να κατανοούν την κοινωνία και τους νόμους της και να συμμετέχουν δημιουργικά στις αναγκαίες αλλαγές της. Δίχως άλλο, η ενασχόληση των νέων ανθρώπων με την τέχνη απελευθερώνει τις δημιουργικές τους δυνάμεις, καλλιεργεί τη γνώση τους για τον κόσμο. Καλλιεργεί και διαμορφώνει δημιουργικούς και κοινωνικούς ανθρώπους, συμβάλλοντας αποφασιστικά στο περιεχόμενο και στην ποιότητα της πολιτιστικής και πνευματικής ανάπτυξης της κοινωνίας. Μέσα από τη διαδικασία της καλλιτεχνικής πράξης διαμορφώνονται προσωπικότητες με ικανότητα παρατήρησης της ζωής και της κοινωνίας, με ικανότητα αντίληψης και κατανόησης, με κριτική σκέψη και πάνω απ' όλα με δημιουργικότητα. Τόσο η καλλιτεχνική παιδεία όσο και συνολικότερα η αισθητική αγωγή, παρότι είναι αναγκαίες για τον κάθε μαθητή, ανεξάρτητα από την όποια επαγγελματική του επιλογή για το μέλλον, έχουν υποβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα και ωθούνται στην «Ευέλικτη Ζώνη». Κι αυτό, παρότι θα έπρεπε να διαπερνούν όλο τον κορμό της εκπαίδευσης και να αποτελούν συστατικό στοιχείο της, με στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξη της συνείδησης, την καλλιέργεια της δημιουργικότητας και της κριτικής σκέψης, την αρμονική διαμόρφωση της προσωπικότητας. Την ίδια στιγμή, το κράτος τρέφει την ασυδοσία, παραδίδοντας το χώρο της τέχνης, όπου δραστηριοποιούνται εκατοντάδες σχολές, να τον λυμαίνεται το ιδιωτικό κεφάλαιο.

Η όξυνση των προβλημάτων της μουσικής Εκπαίδευσης μαρτυρά πως βρισκόμαστε πολύ μακριά από ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα έχει ως στόχους τη διεύρυνση της γενικής παιδείας και την αναδιάρθρωση του προγράμματος σπουδών, ώστε να προσανατολιστούν πέραν των γνώσεων και της τεχνικής κατάρτισης και στην αρμονική διαμόρφωση του διανοητικού και συναισθηματικού κόσμου των παιδιών. Που θα στοχεύει στην ενθάρρυνση και υποστήριξη με κάθε τρόπο της ανάπτυξης βούλησης των μαθητών, με τη διάθεση των απαραίτητων μέσων για δημιουργική δραστηριότητα και καλλιτεχνική αναζήτηση, όχι στενά στο μικρόκοσμο του ωδείου, σχολείου ή Πνευματικού Κέντρου, αλλά στην κοινωνία γενικότερα. Βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση αυτών των στόχων είναι ο αποκλεισμός και η απενεργοποίηση κάθε θεσμού και μέτρου που θα θέλει να επιβάλει χαρακτηριστικά ταξικής επιλογής, ελιτισμού και υποκουλτούρας. Είναι η πάλη ενάντια σε πολιτικές επιλογές και πρακτικές που αποσκοπούν στην ισχυροποίηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης και παραπαιδείας και οι οποίες την ίδια ώρα απαξιώνουν τη λαϊκή απαίτηση για ολόπλευρη δημόσια εκπαίδευση. Είναι η απαίτηση από το κράτος να εξασφαλίζει τα μέσα σ' όλα τα παιδιά του λαού, ώστε δίχως αποκλεισμούς να τους παρέχεται πολύπλευρη και ουσιαστική μόρφωση.