Οσοι επικαλούνται τη νομιμότητα ή την έννομη τάξη ή το κράτος δικαίου σε βάρος του ΚΚΕ, του ΠΑΜΕ και του ταξικού εργατικού κινήματος αποκρύπτουν ότι σε μια ταξική κοινωνία - όπως είναι η καπιταλιστική - όλα τα παραπάνω δεν είναι παρά η επιβολή της δυνατότητας μια μικρή μειοψηφία να εκμεταλλεύεται την πλειοψηφία, δηλαδή η νομοθετική - πολιτική θωράκιση της οικονομικής κυριαρχίας της τάξης του κεφαλαίου.

Ο νόμος ως κρατική βούληση της κυρίαρχης οικονομικά και πολιτικά τάξης επιβάλλεται καταναγκαστικά σε ολόκληρη την κοινωνία και προβάλλεται ως δήθεν συνισταμένη των συμφερόντων αντίπαλων τάξεων. Οπως γράφουν οι Μαρξ και Ενγκελς στο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» απευθυνόμενοι στους αστούς, «το δίκαιό σας είναι η θέληση της τάξης σας που αναγορεύτηκε σε νόμο, θέληση που το περιεχόμενό της καθορίζεται από τις υλικές συνθήκες ύπαρξης της τάξης σας».

Επομένως, δεν υπάρχει νομιμότητα γενικά, αλλά νομιμότητα εκπορευόμενη από την κυρίαρχη τάξη και ασκούμενη υπέρ αυτής, δηλαδή υπάρχει ταξική νομιμότητα που εκφράζει και στηρίζει τις κυρίαρχες σχέσεις παραγωγής. Σήμερα, με την εκδήλωση της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, ο ελληνικός λαός. περισσότερο από κάθε άλλη φορά, τουλάχιστον στη «μεταπολιτευτική» ιστορία, έχει τη δυνατότητα να καταλάβει ότι η νομιμότητα στην οποία τον καλούν να υποταχθεί είναι η νομιμότητα των συμφερόντων των βιομηχάνων, των τραπεζιτών, των εφοπλιστών, των μεγαλεμπόρων.

Η ουσία της νομιμότητας στην οποία αναφέρονται οι αστοί στην Ελλάδα και στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, ουσιαστικά είναι η νομιμότητα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, δηλαδή η «νόμιμη» κλοπή ενός μέρους της αξίας που παράγει η μισθωτή εργατική δύναμη. Είναι η νομιμότητα της ανεργίας, της ανασφάλιστης εργασίας, της δουλειάς μέχρι τον τάφο, των εργοδοτικών εγκλημάτων, των ιμπεριαλιστικών πολέμων.

Το αστικό Σύνταγμα, ως προϊόν των αστικών επαναστάσεων, «ο νόμος των νόμων», κατά τον Μαρξ, καθορίζει τις αρχές του νομικού και πολιτικού συστήματος κάθε αστικού κράτους, προσδιορίζει τη μορφή του πολιτεύματος, τον τρόπο και τα όργανα άσκησης της καπιταλιστικής εξουσίας.

Τα αστικά Συντάγματα διακηρύσσουν τη «λαϊκή κυριαρχία», ότι όλη η «εξουσία πηγάζει από το λαό» κλπ. Ομως, η έννοια «λαός» έχει διαφορετικό ιστορικό περιεχόμενο σήμερα από εκείνο της εποχής των αστικών επαναστάσεων. Στην εποχή των αστικών επαναστάσεων οι απολυταρχικές, οι φεουδαρχικές εξουσίες, οι δουλοπαροικικές σχέσεις στα στενά όρια των φυσικών οικονομιών ανατράπηκαν από την επαναστατική ορμή της ανερχόμενης αστικής τάξης, με την οποία συμπορεύτηκαν η εργατική τάξη και οι αγρότες. Αυτές τις δυνάμεις εξέφραζε η έννοια «λαός», η οποία τροποποιήθηκε με την κατάκτηση της εξουσίας από την αστική τάξη, με την ωρίμανση τόσο της αστικής όσο και της εργατικής τάξης ως δύο αντίπαλων τάξεων, με την αντιδραστικοποίηση της αστικής τάξης.

Γι' αυτό το λόγο οι πιο ριζοσπαστικές απόψεις τελικά δεν περιλήφθηκαν σε αστικά Συντάγματα, όπως η εξής θέση στο σχέδιο Συντάγματος του Ρήγα Φεραίου: «Οταν η Διοίκησις βιάζη, αθετή, καταφρονή τα δίκαια του λαού και δεν εισακούη τα παράπονά του, το να κάμη τότε ο λαός, ή κάθε μέρος του λαού επανάστασιν, να αρπάζη τα άρματα και να τιμωρήση τους τυράννους του, είναι (το) πλέον ιερόν από όλα τα δίκαιά του και το πλέον απαραίτητον από όλα τα χρέη του».

Η εδραίωση και ανάπτυξη των καπιταλιστικών σχέσεων έχει οδηγήσει τουλάχιστον εδώ και δύο αιώνες στη διάσπαση του «λαού» των αστικών επαναστάσεων. Η εργατική τάξη αναδείχθηκε ως νέα κοινωνική δύναμη στο προσκήνιο της κοινωνικής εξέλιξης, ως φορέας των ανώτερων κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής, τα συμφέροντα της οποίας μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα βρίσκονται σε ανειρήνευτη αντίθεση με τα συμφέροντα της τάξης των κεφαλαιοκρατών. Οι περί «λαϊκής κυριαρχίας» διακηρύξεις είναι χωρίς πραγματικό περιεχόμενο κατοχύρωσης λαϊκών δικαιωμάτων και αναγκών, παρόλο που διατηρούνται ως μέτρα ιδεολογικής και πολιτικής χειραγώγησης των λαϊκών δυνάμεων (της εργατικής τάξης και φτωχών μεσαίων στρωμάτων). Μαζί με την άλλη θεμελιακή έννοια των αστικών Συνταγμάτων, την έννοια της «ισότητας», σε συνδυασμό και με την ένταξη στο συνταγματικό αστικό εποικοδόμημα μιας σειράς διεκδικήσεων της εργατικής τάξης (καθολικό δικαίωμα ψήφου, δικαίωμα του συνδικαλίζεσθαι, του συνέρχεσθαι κλπ.), επιδιώχθηκε η ενσωμάτωση της εργατικής τάξης και η εξασφάλιση μεγαλύτερης σταθερότητας για την αστική εξουσία.

Το πόσο κάλπικη είναι η «λαϊκή κυριαρχία» που επαγγέλλονται τα αστικά Συντάγματα αποδεικνύεται αυτή την περίοδο με την ανελέητη επίθεση ενάντια στους μισθούς και στις συντάξεις με την απόλυτη μείωσή τους, με την αμφισβήτηση και τον «αντισυνταγματικό» χαρακτήρα του πιο ισχυρού διαπραγματευτικού μέσου της εργατικής τάξης απέναντι στους καπιταλιστές και την κυβέρνησή τους, που είναι η απεργία.

Γι' αυτό το λόγο το αντισυνταγματικό φόβητρο εξαπολύεται ενάντια στις πιο ώριμες και αποτελεσματικές μορφές οργάνωσης της εργατικής τάξης, το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ.

Φυσικά η καπιταλιστική εξουσία τρέμει τη δυνατότητα και προοπτική να περάσει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, όπως και η φεουδαρχική ή η δουλοκτητική.

Η κατοχύρωση της ατομικής ιδιοκτησίας είναι το βασικό χαρακτηριστικό όλων των αστικών Συνταγμάτων. Στο ελληνικό Σύνταγμα, η ιδιοκτησία κατοχυρώνεται γενικά στο άρθρο 17. «Η ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του κράτους, τα δικαιώματα όμως που απορρέουν από αυτή δεν μπορούν να ασκούνται σε βάρος του γενικού συμφέροντος». Η δεύτερη πρόταση εκφράζει τον παρεμβατικό χαρακτήρα του κράτους στο πλαίσιο του μονοπωλιακού καπιταλισμού που ως συλλογικός καπιταλιστής παρεμβαίνει προς όφελος των γενικών συμφερόντων της τάξης των καπιταλιστών. Φυσικά, ο τρόπος που είναι διατυπωμένος συμβάλλει στο να καλλιεργούνται αυταπάτες, οι οποίες υποστηρίζονται και από οπορτουνιστικές δυνάμεις, προβάλλοντας ως δήθεν γενικό συμφέρον αυτό των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Το Σύνταγμα (άρ. 18) παραπέμπει στη νομοθεσία για τη ρύθμιση της ιδιοκτησίας στη γη, στον ορυκτό πλούτο κλπ.¹ Ολα τα μέχρι τώρα Συντάγματα διατηρούν την πρόβλεψη του Συντάγματος του 1952 για την ειδική προστασία που απολαμβάνει το ξένο, καθώς και το εφοπλιστικό κεφάλαιο, με αναφορά σε ειδικό άρθρο (άρ. 107)². Είναι δηλαδή συνταγματικά κατοχυρωμένος ο ιστορικά προκλητικός βαθμός εκμετάλλευσης του εφοπλιστικού κεφαλαίου εξαιτίας του οποίου έχουν θρηνήσει οικογένειες ναυτικών στην Ελλάδα. Αυτή τη νομιμότητα επικαλούνται οι πολιτικοί εκπρόσωποι του κεφαλαίου, οι ίδιοι οι κεφαλαιοκράτες.

Η διατύπωση του άρθρου 17 συνειδητά παραμένει ίδια με εκείνη που υπήρχε στα πρώτα αστικά Συντάγματα, παρόλο που ιστορικά η έννοια της ατομικής ιδιοκτησίας έχει τροποποιηθεί. Την εποχή των αστικών επαναστάσεων η κατοχύρωση της ιδιοκτησίας αφορούσε σε μεγάλο βαθμό και ένα μεγάλο πλήθος μικροαστών αυτοαπασχολούμενων, μικροϊδιοκτητών στην πόλη και την αγροτική παραγωγή. Αυτή η ιδιοκτησία βρισκόταν σε αντίθεση με τους κληρονομικούς τίτλους, τα φέουδα και τους τίτλους ευγένειας της φεουδαρχίας. Σήμερα η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής είναι κυρίως καπιταλιστική ιδιοκτησία, δηλαδή η μίσθωση της εργατικής δύναμης. Με τη συγκεκριμένη διατύπωση, το σύγχρονο αστικό κράτος θέλει να δείξει ότι δήθεν εξίσου προστατεύει τον ιδιοκτήτη μιας κατοικίας, τον αυτοαπασχολούμενο επιχειρηματία και το φτωχό αγρότη με τον ιδιοκτήτη των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής. Φυσικά, η κατοχύρωση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής δε γίνεται μόνο μέσα από το Σύνταγμα, αλλά διαπερνάει όλο το νομικό - πολιτικό εποικοδόμημα, που καθορίζει την ίδια την οργάνωση και λειτουργία της αστικής δημοκρατίας.

Η προστασία της οικονομικής κυριαρχίας του κεφαλαίου από το αστικό Σύνταγμα συγκαλύπτεται μέσα από την τυπική ισότητα, την απατηλή εξομοίωση των μελών της κοινωνίας (των «πολιτών»), του εκμεταλλευτή με τον εκμεταλλευόμενο. Οπως χαρακτηριστικά είχε γράψει ο Γάλλος συγγραφέας Ανατόλ Φρανς, «ο νόμος, στη μεγαλοπρεπή του ισότητα, απαγορεύει από τους πλούσιους όπως και από τους φτωχούς, να κοιμούνται κάτω από γέφυρες, να ζητιανεύουν στους δρόμους και να κλέβουν ψωμί». Η αστική δημοκρατία πουθενά δεν εφάρμοσε την ισότητα που υπόσχεται στα Συντάγματά της, γιατί απλούστατα η κυρίαρχη οικονομική σχέση κεφαλαίου - εργασίας είναι εκμεταλλευτική.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

(άρθρο των Λίνας Κροκίδη και Κύριλλου Παπασταύρου / ΚΟΜΕΠ Νο 4 2010 - Η Λίνα Κροκίδη είναι υπεύθυνη του Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ για τις Δημοκρατικές Ελευθερίες, τη Δικαιοσύνη και τα Δικαιώματα των Μεταναστών. Ο Κύριλλος Παπασταύρου είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος της Ιδεολογικής Επιτροπής)

Σημειώσεις:

1. (1) Ειδικοί νόμοι ρυθμίζουν τα σχετικά με την ιδιοκτησία και τη διάθεση των μεταλλείων, ορυχείων, σπηλαίων, αρχαιολογικών χώρων και θησαυρών, ιαματικών, ρεόντων και υπόγειων υδάτων και γενικά του υπόγειου πλούτου.

(2) Με νόμο ρυθμίζονται τα σχετικά με την ιδιοκτησία, την εκμετάλλευση και διαχείριση των λιμνοθαλασσών και των μεγάλων λιμνών, καθώς και τα σχετικά με τη διάθεση γενικά των εκτάσεων που προκύπτουν από αποξήρανσή τους.

2. Η πριν από την 21 Απρίλη 1967 νομοθεσία, με αυξημένη τυπική ισχύ για την προστασία κεφαλαίων εξωτερικού, διατηρεί την αυξημένη τυπική ισχύ που είχε και εφαρμόζεται και στα κεφάλαια που θα εισάγονται στο εξής. Την ίδια ισχύ έχουν και οι διατάξεις των Κεφαλαίων Α' έως και Δ' του τμήματος Α' του νόμου 2 7/75 «περί φορολογίας πλοίων, επιβολής εισφοράς προς ανάπτυξιν της εμπορικής ναυτιλίας, εγκαταστάσεως αλλοδαπών ναυτιλιακών επιχειρήσεων και ρυθμίσεως συναφών θεμάτων».