Το Νοέμβρη του 2009 στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Πολιτισμού της ΕΕ αποφάσισαν τη δημιουργία... «επιτροπής σοφών», η οποία «θα καθορίσει τις συνθήκες σύμπραξης των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που θα αναλάβουν τη διαδικασία της ψηφιοποίησης» της πολιτιστικής κληρονομιάς. Επρόκειτο για ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση της αγοραίας χρήσης της σύγχρονης τεχνολογίας, αυτή τη φορά εφαρμοσμένης σε έναν από τους σημαντικότερους - και εν δυνάμει πολύ κερδοφόρους, για το κεφάλαιο - πολιτιστικούς τομείς: Της διατήρησης και προβολής, σε ψηφιακή μορφή, των σπαραγμάτων και των τεκμηρίων του παρελθόντος της ανθρωπότητας.

Οι... «σοφοί» ήταν ο διαφημιστής, Μορίς Λέβυ, (πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της διαφημιστικής εταιρείας «Publicis»), η Ελίζαμπεθ Νίγκεμαν (γενική διευθύντρια της εθνικής βιβλιοθήκης της Γερμανίας και πρόεδρος του Ιδρύματος «Europeana», δηλαδή της Ευρωπαϊκής Ψηφιακής Βιβλιοθήκης) και ο Ζαν Ντε Ντέκερ (συγγραφέας και μόνιμος γραμματέας της Βασιλικής Ακαδημίας του Βελγίου για τη γαλλική γλώσσα και λογοτεχνία).

Το ίδιο το πλαίσιο περί «σύμπραξης» ιδιωτών και αστικού κράτους στη διαχείριση της ψηφιοποιημένης πολιτιστικής κληρονομιάς σαφώς και «ερμηνεύει» την παρουσία ενός διαφημιστή σε μια... «επιτροπή σοφών» όπως την εννοούν τα μονοπώλια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μάλιστα, όχι μόνο ερμηνεύει, αλλά αποτελεί και χαρακτηριστικό παράδειγμα του απροσχημάτιστου κυνισμού, με τον οποίο οι αστοί προσεγγίζουν την ιστορική - πολιτιστική μνήμη. Ακόμη πιο ξεκάθαρες όμως γίνονται αυτές οι διαπιστώσεις από το ίδιο το 45σέλιδο «πόρισμα» της «επιτροπής σοφών» που παραδόθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν λίγες βδομάδες, στις 10 του Γενάρη. Το «πόρισμα» φέρει τον βαρύγδουπο - όσο και αμετροεπή - τίτλο... «Η Νέα Αναγέννηση», συνοδευόμενο από τον γνωστό πίνακα του Ραφαήλ «Η Σχολή των Αθηνών» με ψηφιακό «πείραγμα»!

Η έκθεση των «σοφών» ξεκινάει με τα γνωστά «σπαραξικάρδια» τύπου «δεν υπάρχει πιθανώς καμία μεγαλύτερη φιλοδοξία από τη διαιώνιση της πλούσιας πολιτισμικής κληρονομιάς μας» κ.λπ., «προτρέποντας» τα κράτη - μέλη της ΕΕ «να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την ανάρτηση, στο διαδίκτυο, των συλλογών που διατηρούν σε όλες τις βιβλιοθήκες, τα αρχεία και τα μουσεία τους». Διότι, εκτός από «τα οφέλη που συνεπάγεται η διευκόλυνση της πρόσβασης στον πολιτιστικό πλούτο και στη γνώση που διαθέτει η Ευρώπη», υπογραμμίζονται επίσης «τα δυνητικά οικονομικά οφέλη από την ψηφιοποίηση», και «μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, για την ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών σε πεδία όπως ο τουρισμός, η έρευνα και η εκπαίδευση»!

Το «ζουμί», λοιπόν, βρίσκεται στο πώς το κεφάλαιο θα κερδίσει από την ψηφιοποίηση, όχι μόνο σε χρήμα, αλλά και στο πεδίο της ιδεολογικής διαπάλης. Διότι, μην ξεχνάμε, ότι το σύνολο της δραστηριότητας της ΕΕ στον πολιτιστικό τομέα υπηρετεί και το στόχο της αντιεπιστημονικής, ανιστόρητης - και γι' αυτό επικίνδυνης - «μετατροπής» επιλεγμένων μνημείων των ευρωπαϊκών χωρών σε... «σύμβολα» των «αξιών» της ΕΕ!

Οι διορισμένοι «σοφοί» θεωρούν ότι η δικτυακή πύλη «Europeana» θα πρέπει να καταστεί «το κεντρικό σημείο αναφοράς για την επιγραμμική (online) πρόσβαση στην πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης».

Επίσης: «Πρέπει να ενθαρρυνθούν συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την ψηφιοποίηση. Θα πρέπει να είναι διαφανείς, χωρίς αποκλεισμούς και δίκαιες για όλους τους εταίρους, και να καταλήγουν σε διασυνοριακή πρόσβαση στο ψηφιοποιημένο υλικό για όλους ». Μάλιστα, ορίζεται και «προνομιακή χρήση του ψηφιακού υλικού που χορηγείται σε εταίρο του ιδιωτικού τομέα» που δε θα «υπερβαίνει τα επτά έτη»!

Η «αναβάθμιση» της «Europeana» στο... «μεγάλο αδελφό» της ψηφιοποιημένης πολιτιστικής κληρονομιάς ενισχύεται ως εξής: «Για να εξασφαλίζεται η διατήρηση των συλλογών σε ψηφιακή μορφή, θα πρέπει να αρχειοθετείται στην Europeana δεύτερο αντίγραφο του πολιτιστικού υλικού». Επιπλέον: «Οι συστάσεις της Επιτροπής Σοφών θα τροφοδοτήσουν την ευρύτερη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο πλαίσιο του ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη, με στόχο να βοηθήσουν τα πολιτιστικά ιδρύματα να πραγματοποιήσουν τη μετάβαση προς την ψηφιακή εποχή και να αναζητηθούν νέα και αποτελεσματικά επιχειρηματικά μοντέλα που επιταχύνουν την ψηφιοποίηση (...)». Ετσι, η πολιτιστική υποδομή (μουσεία κ.λπ.) στρέφεται προς «αναζήτηση» «επιχειρηματικών μοντέλων» για την ψηφιοποίηση.

Αυτή τη στιγμή, η «europeana.eu» περιέχει περισσότερα από 15 εκατομμύρια ψηφιοποιημένα βιβλία, χάρτες, φωτογραφίες, αποσπάσματα ταινιών, πίνακες ζωγραφικής και μουσικά αποσπάσματα, «αλλά πρόκειται για μόνο μέρος των έργων που βρίσκονται στην κατοχή πολιτιστικών ιδρυμάτων της Ευρώπης». Το μεγαλύτερο μέρος ψηφιοποιημένου υλικού «αφορά παλαιότερα έργα που έχει στην κατοχή του το Δημόσιο, ώστε να αποφευχθούν τυχόν διεκδικήσεις για έργα που καλύπτονται από δικαιώματα δημιουργού». Γι' αυτό και ένας από τους στόχους των «επιχειρηματικών μοντέλων» είναι και η ένταξη έργων που υπόκεινται σε «δικαιώματα». Φυσικά, δεδομένου ότι το «δικαίωμα» είναι αναπαλλοτρίωτο, η ΕΕ σε άλλα σχετικά κείμενά της χρησιμοποιεί τον όρο «πνευματική ιδιοκτησία». Διότι, η «ιδιοκτησία» μπορεί να εξαγοραστεί.

Συμπερασματικά, η... «Νέα Αναγέννηση» που «ευαγγελίζονται» οι διορισμένοι από τα μονοπώλια «σοφοί» είναι ακριβώς η αποκρουστική κατάληξη της πραγματικής Αναγέννησης και του Διαφωτισμού που έφερε στο ιστορικό προσκήνιο την αστική τάξη. Η οποία τα βγάζει στο σφυρί...