Διαβάσαμε το βιβλίο της Ν. Κ. Sandars «Οι Λαοί της Θάλασσας» των εκδόσεων «ΟΔΥΣΣΕΑΣ». Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό έργο, που κυριεύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα! Οχι, δεν αναφερόμαστε σε κάποιο κείμενο της φανταστικής ή της αστυνομικής λογοτεχνίας, ούτε σε έρωτες και πάθη βρικολάκων, οι οποίοι αυτό τον καιρό σπάνε τα ταμεία εδώ στη Γερμανία! Ετούτο το βιβλίο είναι δημιούργημα μιας γνωστής Αγγλίδας αρχαιολόγου, η οποία μας παίρνει μαζί της σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στη μαγική θάλασσα της Μεσογείου, σε διάφορα μέρη της Προϊστορικής Ελλάδας - στην ηπειρωτική χώρα και στου Αιγαίου διάφορα νησιά -, στην Κρήτη και στην Κύπρο, στην Αίγυπτο και στην Παλαιστίνη, στη Φοινίκη, στης Μικράς Ασίας τις πανάρχαιες περιοχές...

Με έκπληξη και περιέργεια παρακολουθούμε τους αρχαίους Αιγύπτιους, οι οποίοι ήδη από το 13ο αιώνα π.Χ. αναφέρουν σε διάφορα κείμενά τους την ονομασία «Λαοί της Θάλασσας»! Πηγή των γνώσεών μας είναι τα αιγυπτιακά μνημεία, οι επιγραφές και διάφορες έγγλυφες παραστάσεις στο Καρνάκ και το Λούξορ. Ο Αιγύπτιος γραφέας μάς πληροφορεί: «Ολες οι χώρες κλονίστηκαν αμέσως, συντρίφτηκαν στον πόλεμο. Καμιά χώρα δεν μπορούσε να αντισταθεί στα όπλα τους...». Ακολουθούν πρωτάκουστα ονόματα λαών, οι επιδρομές των οποίων οδήγησαν τις δυνάμεις εκείνου του καιρού σε αιώνες οπισθοδρόμησης, τους Σκοτεινούς Χρόνους του Αιγαίου και της Ανατολίας! Ποιοι ήταν αυτοί οι λαοί, από πού ήρθαν, πού πήγαν, τι επιζητούσαν; Σύντομα μαθαίνουμε ότι αυτοί οι άγνωστοι δεν ήταν ένας λαός και μόνο σε περιορισμένο βαθμό ήταν «της θάλασσας»!

Η συγγραφέας μάς επιτρέπει να παρακολουθήσουμε τον επιστημονικό αγώνα της, την αγωνία για την ποιότητα και την αξιοπιστία των πηγών, μέχρι που να σχηματιστεί μπροστά στα μάτια της ψυχής μας το αχνό περίγραμμα μιας ιστορίας με αλληλουχία! Στην Ελλάδα η οικονομική δυσπραγία προκάλεσε εσωτερικές πιέσεις και εχθρική δράση συνοριακών φυλών, διήρκεσε αρκετές γενιές και επέφερε εμφανή ερήμωση παλιών κέντρων, π.χ. στην Αργολίδα και στη Μεσσηνία. Στην Ανατολία πολλές περιοχές εξεγέρθηκαν, στην Αίγυπτο η κατάρρευση ήταν πολιτική και οικονομική! Στις χώρες της Μέσης Ανατολής η αποδυνάμωση της εξουσίας και η απώλεια της ισορροπίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων έκαναν την κατάσταση εκρηκτική! Καταστροφές στις Μυκήνες, στην Κω και στη Μίλητο, γεγονότα - αρνητικά και θετικά - στο Κίτιο. Ομως, παρά τις αναστατώσεις και τις καταστροφές, ο απλός άνθρωπος συνέχισε το μόχθο του και τη ζωή του «χωρίς να πολυνοιάζεται για το τι βρισκόταν πίσω από τα βουνά, εκτός από τον φόβο για πειρατές και ληστές, πιθανόν απογόνους των αφεντικών του πριν από λίγες γενιές, που μπορούσαν ακόμη να εισβάλουν στη ζωή του, ανατρέποντας τον παλιό ρυθμό της και αφήνοντάς τον ενδεή στα ερείπια του σπιτιού του». Η συγγραφέας, κλείνοντας το έργο της, μας υπενθυμίζει ότι η ίδια διαδικασία συνεχίζεται και σήμερα, και προσθέτει: «Οι αφέντες έρχονται και φεύγουν, οι υπόλοιποι παραμένουν»! Σοφόν το σαφές, θα έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, δε νομίζετε;