Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το κεφάλαιο στη διαχείριση της κρίσης του είναι σήμερα μεγαλύτερες από ποτέ, καθώς οι συνταγές και τα εργαλεία του παρελθόντος αποδεικνύονται ανεπαρκή για την έξοδο από αυτή. Η επίθεση που στοχεύει στον περιορισμό του «μισθολογικού» και «μη μισθολογικού» κόστους, που φθηναίνει δηλαδή την εργατική δύναμη και ισοπεδώνει κάθε κοινωνική κατάκτηση και θετική ρύθμιση υπέρ των γυναικών, χρησιμοποιεί ως «όχημα» ανάμεσα σε άλλα και την «ισότητα» των φύλων. Από κοινού Ευρωπαϊκή Ενωση και κυβέρνηση επιδιώκουν να περιβάλλουν την αντιλαϊκή επίθεση με το μανδύα της «ισότητας», προκειμένου να εξασφαλίσουν τη συναίνεση ή έστω την ανοχή των γυναικών. Στην προσπάθεια αυτή παραθέτουν εκτιμήσεις πως «η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών έχει θετικό αντίκτυπο στην παραγωγικότητα και στην οικονομική ανάπτυξη και βοηθά στην αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας».

Με στόχο την ενίσχυση των κερδών των ευρωπαϊκών μονοπωλίων η στρατηγική «ΕΕ 2020» αποσκοπεί στην αύξηση της γυναικείας απασχόλησης, στην άνοδό της στο ποσοστό του 75%. Προκειμένου να υλοποιηθεί ο στόχος αυτός, πρέπει να αντιμετωπιστεί η υστέρηση των γυναικών στους δύο από τους τρεις παράγοντες που καθορίζουν σύμφωνα με τα κριτήρια της ΕΕ την «απασχολησιμότητα». Συγκεκριμένα, από τους τρεις αυτούς παράγοντες «οι γυναίκες βρίσκονται ψηλά όσον αφορά την εκπαίδευση, αλλά υστερούν όσον αφορά την κατάρτιση και την εναλλαγή καθηκόντων».

Η συνεχής κατάρτιση και επανεκπαίδευση των εργαζομένων προβάλλεται ως η μοναδική μέθοδος διασφάλισης του επαγγελματικού τους μέλλοντος και ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάγκη για «ευέλικτους εργαζόμενους, πρόθυμους να μετακινούνται και με διεθνή εμπειρία». Ταυτόχρονα, εντοπίζεται ως πρόβλημα η υστέρηση των γυναικών όσον αφορά την εργασιακή κινητικότητα: Σύμφωνα με τα στοιχεία του Eurofound, οι άνδρες αναφέρουν πολύ συχνότερα ότι μετακινούνται για να βρουν μια νέα δουλειά ή επειδή μεταφέρεται η υφιστάμενη εργασία τους. Συγκεκριμένα, το ποσοστό της κινητικότητας φτάνει στους άνδρες το 44% έναντι του 27% που σημειώνεται στις γυναίκες. Το συμπέρασμα για τους κεφαλαιοκράτες και τους πολιτικούς τους εκφραστές είναι σαφές: Οι γυναίκες πρέπει να γίνουν ακόμα πιο φθηνές και ευέλικτες εργαζόμενες, για να είναι συμφέρουσες για το κεφάλαιο και επομένως «απασχολήσιμες».

Σε πρώτη προτεραιότητα λοιπόν μπαίνει η προσαρμογή της γυναικείας εργατικής δύναμης στις ανάγκες των μονοπωλίων. Στην κατεύθυνση αυτή τα κράτη - μέλη καλούνται να αναπτύξουν «διαύλους πρόσβασης των γυναικών στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση» και προτρέπονται να αξιοποιήσουν το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για «συγκεκριμένα προγράμματα που προάγουν τη διά βίου εκπαίδευση και επιδιώκουν να αυξήσουν τη συμμετοχή των γυναικών στα προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης». Τα μονοπώλια χρειάζονται ολιγάριθμο επιστημονικά ειδικευμένο δυναμικό και πολυπληθές χαμηλά αμειβόμενο και καταρτισμένο στις συγκεκριμένες «δεξιότητες» που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις τους. Γι' αυτό προβάλλουν την κατάρτιση ως τρόπο να αυξηθούν οι «ευκαιρίες» στην αγορά εργασίας και να μειωθούν ο κίνδυνος και τα ποσοστά της φτώχειας που αφορούν σημαντικό κομμάτι γυναικών.

Απολύτως ευθυγραμμισμένη με τις επιταγές αυτές, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έχει ανακηρύξει τη «διά βίου μάθηση» σε εθνικό στόχο και κάνει αποφασιστικά βήματα στην προώθησή της. Στην επιχειρηματολογία της κυβέρνησης η κατάρτιση συνδέεται με την απασχόληση και τη μείωση της ανεργίας. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε η υπουργός Εργασίας στην πρώτη συνεδρίαση του «Συμβουλίου Διά Βίου Μάθησης και σύνδεσης με την απασχόληση», ένας εργαζόμενος «θα χρειαστεί στη ζωή του να αλλάξει ίσως επάγγελμα κάτω απ' τις σημερινές συνθήκες τέσσερις και πέντε, αν όχι περισσότερες, φορές». Οπως και οι ίδιοι κυνικά ομολογούν, η ληξιπρόθεσμη κατάρτιση και η διά βίου μάθηση εξυπηρετούν την ανάγκη για ευελιξία και προσαρμοστικότητα στις απαιτήσεις της «αγοράς εργασίας», στις ανάγκες της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας των μονοπωλίων.

Η εργασιακή κινητικότητα συνδέεται άμεσα με τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και προκειμένου να αυξηθεί παρουσιάζεται ως λύση που θα βοηθήσει στην είσοδο και τη διατήρηση των ανέργων στην αγορά εργασίας. Οι γυναίκες αποτελούν ιδιαίτερο στόχο στην προσπάθεια βελτίωσης της κινητικότητας μέσω της διά βίου ανάπτυξης των επαγγελματικών δεξιοτήτων στο όνομα των «ίσων ευκαιριών», της καταπολέμησης των διακρίσεων, της επίτευξης μιας «καλύτερης ισορροπίας» μεταξύ της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής.

Εμπόδιο στην ευελιξία και την κινητικότητα του γυναικείου εργατικού δυναμικού στέκονται οι ευθύνες που αναλαμβάνουν οι γυναίκες στο πλαίσιο της οικογένειας, η φροντίδα για τα μικρά παιδιά, τους ηλικιωμένους, τους ασθενείς. Το κεφάλαιο επιδιώκει από τη μια τη μετατροπή των κοινωνικών υπηρεσιών Παιδείας, Υγείας και Πρόνοιας σε ακριβοπληρωμένα εμπορεύματα και από την άλλη θέλει να εξασφαλίσει ότι οι γυναίκες θα αποδεσμεύονται με κάποιον τρόπο από τις υποχρεώσεις τους στην οικογένεια προκειμένου να συμμετέχουν στην παραγωγή. Οι αλλαγές που επέφερε η πρόσφατη Υπουργική Απόφαση στο χαρακτήρα του προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι» είναι χαρακτηριστικές για την προσπάθεια να προχωρήσει τόσο η περικοπή των κοινωνικών υπηρεσιών όσο και η προσαρμογή τους στους στόχους του κεφαλαίου για τη βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης και της εργασιακής κινητικότητας των γυναικών.

Ως στόχος του προγράμματος πλέον ορίζεται η «ενίσχυση της απασχολησιμότητας των εμμέσως ωφελούμενων» και η «ισότιμη συμμετοχή τους στην εργασία». Στο εξής ωφελούμενοι από το πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» δεν θεωρούνται οι ηλικιωμένοι και τα ΑμΕΑ, αλλά οι άνεργοι και οι εργαζόμενοι που απειλούνται με ανεργία και έχουν στην ευθύνη τους τη φροντίδα τους. Κυρίως δηλαδή οι γυναίκες, που θα διευκολυνθούν στη φροντίδα των «εξαρτώμενων» μελών της οικογένειάς τους είτε ως άνεργες, προκειμένου να ενταχθούν σε προγράμματα κατάρτισης στα πλαίσια των λεγόμενων «ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης», είτε ως εργαζόμενες που απειλούνται με ανεργία, προκειμένου να διευκολυνθούν να αναπτύξουν την κινητικότητα που απαιτείται για να διατηρήσουν την απασχόλησή τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο που συγχρηματοδοτεί το πρόγραμμα για το 2011 δε χρηματοδοτεί προνοιακές δράσεις, αλλά ενισχύει μόνο «δράσεις για την προώθηση της απασχόλησης» και με την έννοια αυτή θέτει ως όρο τη μετατροπή του προγράμματος από υπηρεσία πρόνοιας σε «ενεργητική πολιτική απασχόλησης». Στην πραγματικότητα, ακόμα και η στοιχειώδης αυτή κοινωνική παροχή, που σε καμία περίπτωση δεν ικανοποιούσε την ανάγκη για υπηρεσίες κατ' οίκον νοσηλείας ηλικιωμένων και ΑμΕΑ, μετατρέπεται σε μοχλό για την προσαρμογή του εργατικού δυναμικού, κατά κύριο λόγο του γυναικείου, στις απαιτήσεις του κεφαλαίου. Για να διοχετεύονται δηλαδή οι εργαζόμενες στους τομείς που τις χρειάζεται, με τους όρους και τις εργασιακές σχέσεις που το συμφέρουν.

Μπροστά στα αδιέξοδά του το καπιταλιστικό σύστημα εντείνει την προσπάθεια να καλλιεργήσει στις γυναίκες αυταπάτες ότι υπάρχει έξοδος από την κρίση μέσα στα πλαίσιά του. Οτι από την έξοδο του κεφαλαίου από την κρίση μπορεί να ωφεληθούν και οι ίδιες. Οτι η ισότητα των φύλων μπορεί να γίνει πράξη στον καπιταλισμό και μάλιστα να λειτουργήσει ως μοχλός για το ξεπέρασμα της κρίσης του. Οτι, τελικά, τα συμφέροντα των μονοπωλίων και των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων δε συγκρούονται αλλά συμπίπτουν.

Πίσω από τις αυταπάτες αυτές κρύβεται η προσπάθεια του κεφαλαίου να καταστήσει τις γυναίκες ακόμα πιο φθηνές, πιο ευέλικτες εργαζόμενες. Στην προσπάθεια αυτή οι γυναίκες πρέπει να αντιτάξουν την οργανωμένη πάλη τους με στόχο να ανατρέψουν την εξουσία των μονοπωλίων, να ενισχύσουν το μέτωπο των δυνάμεων του ΠΑΜΕ, της ΠΑΣΕΒΕ, της ΠΑΣΥ, της ΟΓΕ και του ΜΑΣ, να πυκνώσουν τις γραμμές της συμμαχίας που παλεύει για κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και λαϊκή εξουσία. Γιατί η μόνη διέξοδος από την κρίση σε όφελος των γυναικών και όλου του λαού είναι να σπάσει ο φαύλος κύκλος που τις γεννά. Να γίνει ο πλούτος κοινωνική ιδιοκτησία και όχι κέρδη υπερσυσσωρευμένα στα ταμεία των καπιταλιστών. Να τεθεί η παραγωγή στην υπηρεσία των κοινωνικών αναγκών και όχι της κερδοφορίας των μονοπωλίων.