Το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα τόλμησε - και δικαιώθηκε - να κάνει βήματα στο δύσκολο, αλλά αναγκαίο και σημαντικό χώρο του πολιτισμού. Η θεατρική ομάδα του ΠΑΜΕ έκανε τη δυναμική της εμφάνιση πέρσι με τον «Εχθρό λαό» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ενώ φέτος συνεχίζει πιο αποφασιστικά τον αγώνα της για ένα ποιοτικό και ταυτόχρονα λαϊκό θέατρο, ανεβάζοντας το κλασικό αριστούργημα του Μπ. Μπρεχτ «Ο κύκλος με την κιμωλία». Εθελοντές όλα τα μέλη της θεατρικής ομάδας, με συμμετοχή στον ταξικό αγώνα, ετοίμασαν τη φετινή παράσταση, σε σκηνοθεσία Σάνας Σαρρή και μουσική Τάσου Καρακατσάνη.

Μια δουλειά με μεράκι, από εργάτες για εργάτες. Μια δουλειά που σβήνει την κούραση της ολοήμερης βάρδιας και που ανοίγει δρόμους για το δυνάμωμα της ταξικής πάλης. Μια δουλειά που φορτώνει και άλλα καθήκοντα στο ΠΑΜΕ, στα ταξικά συνδικάτα: Να εντείνουν την πάλη τους για την εξασφάλιση των μορφωτικών και υλικών προϋποθέσεων για την ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση του λαού στην τέχνη και τον πολιτισμό. Την πάλη για τη διαμόρφωση υποδομών και προγραμμάτων που αναπτύσσουν την αισθητική καλλιέργεια της νέας γενιάς, συνδέουν τον πολιτισμό και την τέχνη με την ολόπλευρη ανάπτυξη και διαπαιδαγώγησή της, δίνουν στο νου ελευθερία, διάθεση για δράση, διάθεση για ανατροπή του συστήματος.

Το κλασικό έργο του Μπρεχτ παρουσιάζει η θεατρική ομάδα του ΠΑΜΕ σήμερα, στο Νέο Θέατρο Χαϊδαρίου (δίπλα στην είσοδο του στρατοπέδου) στις 9 μ.μ. και στις 17/7 στο Θέατρο Πέτρας στη σκηνή «Πίτερ Μπρουκ» στις 9 μ.μ. Οι παρουσιάσεις θα συνεχιστούν και το επόμενο διάστημα σε όλη την Ελλάδα. Η είσοδος θα γίνεται με την αγορά ενός λαχνού για να συμβάλουμε ταυτόχρονα στην οικονομική εξόρμηση του ΠΑΜΕ. Το ΠΑΜΕ καλεί τα συνδικάτα να συμβάλουν στη συμμετοχή των εργαζομένων, των νέων, των γυναικών, των ανέργων.

Οι εργαζόμενοι, λοιπόν, μέλη του ΠΑΜΕ, μεταξύ των άλλων αγωνιστικών προσδοκιών και δράσεών τους, υψώνουν το ανάχωμα της ποιότητας της σκέψης, της μετάδοσης της γνώσης, της διατήρησης της παράδοσης, των ηθών και των εθίμων μας και δημιούργησαν τη θεατρική ομάδα, γιατί πιστεύουν ότι ψυχαγωγία σημαίνει αυτοσυνειδησία και ο πολιτισμός μπορεί και πρέπει να είναι υπόθεση του εργαζόμενου, που θα αντιστέκεται στα υποπαράγωγα της πνευματικής πενίας.

«Η εργατική τάξη σφυροκοπιέται αλύπητα από τα μέτρα που παίρνουν η κυβέρνηση, η ΕΕ και το κεφάλαιο, για να περισώσουν τα κέρδη της πλουτοκρατίας», μας λέει η Λαμπούδη Χρυσούλα, στέλεχος του ΠΑΜΕ. «Το ΠΑΜΕ δεν άφησε ούτε στιγμή τη σημαία του ταξικού αγώνα. Με όσες δυνάμεις διαθέτει, βρίσκεται καθημερινά στους τόπους δουλειάς, στις συγκεντρώσεις, στις διαδηλώσεις. Ο ταξικός αγώνας θέλει οργάνωση, δύναμη, θυσίες που να έχουν αντίκρισμα. Θέλει όμως και ποιότητα, πολιτισμό. Δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Εχουμε γερά θεμέλια που τα έβαλαν αγωνιστές όταν έστηναν θεατρικές ομάδες, πριν από μας, στις γειτονιές, στο αντάρτικο, στις φυλακές, στα ξερονήσια. Ο πολιτισμός είναι απαραίτητο στοιχείο στην πρόοδο της εργατικής τάξης. Τον αξιοποιούμε. Με όσες αδυναμίες μπορεί κανείς να μας καταλογίσει, τολμάμε και συνεχίζουμε».

«Φέτος μας πλαισίωσαν και νέοι άνθρωποι», συμπληρώνει η σκηνοθέτρια Σάνα Σαρρή. «Είναι μια μεγάλη ομάδα εργατών, φοιτητών, ανέργων, μαθητών κ.ά., που σ' αυτή τη δύσκολη πολιτικά χρονιά έδωσαν την ψυχή τους για να παράξουν πολιτισμό. Τα μέλη της ομάδας είναι από 65 έως 9 χρόνων».

Τα δημιουργήματα του ανθρώπινου πνεύματος πρέπει να αποτελούν κτήμα όλων και όχι μόνο μερικών προνομιούχων. Ο ερασιτεχνισμός είναι δυνατόν να φέρει γοητευτικά αποτελέσματα. Πολλές φορές μέσα από τον αυθορμητισμό και την άδολη αγάπη για το θέατρο, πηγάζει μια αναπάντεχη ομορφιά και αλήθεια.

Πρόκειται, λοιπόν, για θέατρο από εργάτες για εργάτες. Οι ηθοποιοί και όλοι οι συντελεστές της παράστασης είναι συναγωνιστές, που μέσα στον ταξικό αγώνα συμπεριλαμβάνουν την πολιτιστική πρόταση του ΠΑΜΕ. Η παράσταση παρουσιάζεται από τη μεγάλη ομάδα των εργατών, ανέργων, συνταξιούχων, φοιτητών, μεταναστών, μαθητών, με μεράκι και επιμονή. Παράλληλα με όλες τις υπόλοιπες χρεώσεις και υποχρεώσεις, παράλληλα με τη συμμετοχή στο ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα με μπροστάρηδες σε όλες τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις του ΠΑΜΕ, το πείσμα περισσεύει και αυτή η προσπάθεια συνεχίζεται.

Η λυχνία του ελληνικού πολιτισμού που μεταλαμπαδεύεται σε κάθε εποχή μπολιάζοντας τον τόπο μας με τις αξίες της δημιουργίας, της ανάπτυξης, της συλλογικότητας, για να παραμείνει άσβεστη, οφείλει να δένει αρμονικά τη δημιουργία με την αγωγή της ψυχής. Απέναντι στην αλλοτρίωση της εργασιακής καθημερινότητας στην πόλη που μας αποξενώνει από τους γύρω και τον εαυτό μας, απέναντι στην εμπορευματοποίηση των καλλιτεχνικών δεικτών των πνευματικών αντανακλαστικών του λαού μας, οι εργαζόμενοι, μέλη του ΠΑΜΕ, αγωνίζονται για να μπορέσει η εργατική τάξη να κατακτήσει αυτά που παράγει, αυτά που της ανήκουν. «Γνωρίζουμε - λένε - ότι η τέχνη, ο πολιτισμός είναι εφόδια, είναι τρόπος σκέψης, είναι στάση ζωής. Γνωρίζουμε ότι ο πολιτισμός και η τέχνη στα χέρια των καπιταλιστών έχουν μία και μοναδική ερμηνεία: Εμπόρευμα - κέρδος. Εμείς αντιστεκόμαστε στη σαβούρα που καθημερινά μας κατακλύζει, αγωνιζόμαστε για το δικαίωμα στον πολιτισμό που προάγει τον άνθρωπο και αφυπνίζει συνειδήσεις».

Το θέατρο είναι ένας βασικός παιδαγωγικός μοχλός, είναι μια διαδικασία που, πέρα από την ψυχαγωγία, έχει και βασικό παιδαγωγικό χαρακτήρα. Μπορεί να δώσει κατευθύνσεις, να καλλιεργήσει αξίες, να δώσει, στα νέα παιδιά ειδικά, στηρίγματα, αξίες, ιδανικά, στην ανθρωπιστική κατεύθυνση με πλούσιο ψυχισμό, με πλούσιο συναισθηματικό υλικό, για να μπορέσει να αποκτήσει το παιδί εικόνες, παραστάσεις και να ελέγχει την πραγματικότητα που ζει, να μπορέσει να αντισταθεί και να παλέψει για να αλλάξει όσα προσβάλλουν την προσωπικότητά του, όσα καταργούν το όνειρο, όσα επιβουλεύονται το δικαίωμά του στη ζωή.

Αυτό είναι το θέατρο. Κατάθεση ψυχής, οραμάτων, παιδεία, μόχθος, ελπίδα. Και αυτό αφορά, και απευθύνεται το ίδιο, σε ενήλικες και παιδιά. Υπάρχουν δύο είδη θεάτρου. Το θέατρο που αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία και αισθητική και το θέατρο που επιχειρεί να αρθρώσει έναν πραγματικά λαϊκό, διαφωτιστικό, καλαίσθητο και ανατρεπτικό λόγο.

Η θεατρική ομάδα του ΠΑΜΕ αντιπροτείνει την ποίηση, την κριτική και τον αγώνα που συνεπάγεται μια τέτοια στάση ζωής και με αυτό το κριτήριο επιλέγει και τα έργα που παρουσιάζει.

Και «Ο κύκλος με την κιμωλία» είναι ένα τέτοιο έργο. Είναι το κορυφαίο αριστούργημα του Μπρεχτ. Ο πανάρχαιος μύθος για το σοφό δικαστή, που έπρεπε να «μοιράσει» ένα παιδί σε δύο μητέρες. Μια πανέξυπνη αλληγορία για την αιώνια μάχη ανάμεσα στην αγάπη και το συμφέρον, στον ατομισμό και την αυτοθυσία, στη δικαιοσύνη και το «δίκαιο» του ισχυρότερου.

Η βασίλισσα που κυνηγημένη από τους στασιαστές παράτησε το μωρό της... Η Γρούσα, η φτωχή υπηρέτρια που το βρήκε και το πήρε για να το γλιτώσει από τους διώκτες του... Οι περιπέτειες της Γρούσας και η αγάπη που αναπτύσσεται ανάμεσα σ' αυτήν και στο ξένο μωρό... Η αλλαγή του καθεστώτος που κάνει το παιδί κληρονόμο του θρόνου και μιας αμύθητης περιουσίας... Η επιστροφή της φυσικής μητέρας του παιδιού που το διεκδικεί... Και, τέλος, ο παράξενος δικαστής Ατζάκ, που θα κάνει το πείραμα του κύκλου με την κιμωλία και θα ζητήσει από τις δύο «μητέρες» να τραβήξουν το μωρό, για να φανεί ποια από τις δύο το δικαιούται...

«Διαλέξαμε το έργο για το μήνυμά του», λέει η σκηνοθέτρια Σάνα Σαρρή. «Τίποτα δεν ανήκει σε κανέναν παρά μόνον σ' αυτόν που το δουλεύει. Τα μέσα παραγωγής στους εργάτες και τους αγρότες. Οι πρίγκιπες κάνουν επανάσταση ενάντια στο μεγάλο δούκα για να πάρουν την εξουσία, αλλά ο λαός, οι υφαντεργάτες, κάνουν επανάσταση ενάντια στους πρίγκιπες και κατακτούν την εξουσία. Η δικαιοσύνη πηγαίνει στα χέρια ενός ποιητή, που παρά τα ελαττώματά του αποδεικνύεται δίκαιος και απόλυτα συνειδητοποιημένος. Ετσι για λίγο λάμπει η δικαιοσύνη, μέχρι οι άνθρωποι του μεγάλου δούκα να ξαναπάρουν την εξουσία. Η ηρωίδα του έργου, η Γρούσα, στην καρδιά όλων αυτών των γεγονότων βρίσκεται με ένα μωρό, που δεν είναι δικό της, και αναγκάζεται να διασχίσει τη χώρα που φλέγεται για να το σώσει. Στο δρόμο δένεται μαζί, το αγαπά και φτάνει στο σημείο να καταστρέψει τη ζωή της για να το σώσει. Το έργο ξεκινά με τη διαμάχη δύο κολχόζ για τη χρήση μιας πεδιάδας και μ' αυτό σαν αφορμή ταξιδεύουν σ' έναν παλιό κινεζικό μύθο. Δυο μητέρες διεκδικούν ένα παιδί. Αυτή που το γέννησε, αλλά δεν το αγάπησε, κι αυτή που το αγάπησε και το μεγαλώνει.

"Ο κύκλος με την κιμωλία" είναι στο βάθος από τα πλέον αισιόδοξα έργα της ευρωπαϊκής δραματουργίας. Ενώ οι εξουσιαστές πολεμούν, δοκιμάζοντας τα όπλα και τη ματαιοδοξία τους, η ζωή - στο πρόσωπο ενός καταζητούμενου αθώου μωρού - διασώζεται, χάρη στην ανθρώπινη καλοσύνη. Σ' αυτήν την τρυφερή καλοσύνη, ο αντισυμβατικός δικαστής χαρίζει και το μωρό. Πρόκειται για ένα έργο γεμάτο φαντασία, χιούμορ, ποίηση, μουσική, περιπέτεια και ένα βαθύ ανθρώπινο μήνυμα που τόσο χρειάζεται μια εποχή σαν τη δική μας, που βυθίζεται όλο και περισσότερο στην αδιαφορία, στη μοναξιά, στη φιλαυτία και την περιφρόνηση των ανθρώπινων αξιών, στην υποτίμηση της ίδιας της ζωής.

Σήμερα που οι αγώνες ποινικοποιούνται και στο όνομα μιας άνομης και παράνομης "δικαιοσύνης" οι ισχυροί του κόσμου υψώνουν τα "κανόνια" τους απέναντι σε χιλιάδες αμάχους και αθώους πολίτες, το έργο αυτό αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα γιατί μιλάει για την αδέκαστη δικαιοσύνη, τη δικαιοσύνη που ανεβάζει τον άνθρωπο στο υπέρτατο σκαλί, που έχει σα βάση του την αγάπη, τις πραγματικά ανθρώπινες αξίες και σχέσεις.

Ο Μπρεχτ έγραψε τον "Κύκλο με την κιμωλία" μετά το χωρισμό της Γερμανίας στα δύο και μιλούσε συμβολικά για μια χώρα κατακερματισμένη. Ξαναγεμίζει ο κόσμος "κύκλους με κιμωλία", όχι όμως δίκαιους σαν του Μπρεχτ, αλλά άδικους και οι λαοί φανατίζονται σε ψεύτικα διλήμματα, θρησκευτικά, εθνικιστικά και μπαίνουν στη διαδικασία να τραβολογούν την πατρίδα τους. Σε ποιον ανήκει! Χαμένοι είναι και οι λαοί και οι πατρίδες αν δεν καταλάβουν αυτό που λέει ο Μπρεχτ: "Τίποτε δεν είναι κανενός. `Η αν όχι / τότε είναι σίγουρα εκεινού που το 'χει / μεράκι του και τ' αγαπάει και το φροντίζει".

Οσο γεννιούνται παιδιά, όσο υπάρχουν παιδιά εγκαταλειμμένα στο έλεος μιας απάνθρωπης, αντιπνευματικής ζωής, πάντα κάποιες Γρούσες θα τα "υιοθετούν" και θα τα μαθαίνουν πως το κάθε τι ανήκει σ' όποιον τ' αγαπάει και το φροντίζει».

«Φιλοδοξούμε - λέει η Λαμπούδη Χρυσούλα - να δώσουμε μια αποστομωτική απάντηση στο σύστημα που θέλει τον πολιτισμό πανάκριβο εμπόρευμα, που πουλάει τα σκουπίδια για χρυσόσκονη, που προσπαθεί να μπουκώσει την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα με ό,τι σκοτεινιάζει και μικραίνει τη σκέψη. Αντιστεκόμαστε, αξιοποιούμε ό,τι μπορεί να παραχθεί από την εργατική τάξη για τα δίκαια και τα συμφέροντά της γι' αυτό τονίζουμε τον τίτλο: "ΘΕΑΤΡΟ ΑΠΟ ΕΡΓΑΤΕΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΤΕΣ".

Εμείς, σ' αυτούς που μοχθούν να οικοδομήσουν μια όμορφη ζωή - σε όλους τους τομείς, είτε ζωή λέγεται, είτε τέχνη - αφιερώνουμε την "Επιγραφή για το υψηλό οικοδόμημα..." του Μπρεχτ: "Από τότε που αποφασίσαμε / Να στηριχτούμε επιτέλους στις δικές μας τις δυνάμεις / Και να οικοδομήσουμε μια όμορφη ζωή / Ο αγώνας και ο μόχθος δε μας χάλασαν το κέφι"».