... «Ας γυρίσουμε μια κίνηση πίσω 14...Βζ5. Καλό δεν ήταν το 14... δε5 λόγω του 15. Ιγ5 και δεν υπάρχει άμυνα μετά από 16. Πδ1! 15. Πε1 δ5. Ο μόνος τρόπος να γλιτώσεις το παιχνίδι είναι να αποφύγεις άνοιγμα στη στήλη «ζ». Ομως η αδυναμία των τετραγώνων στο στρατόπεδο του μαύρου γίνεται ένας αποφασιστικός παράγοντας 16. Ιε2 Ιη6 17. Ιη3 Βε6 18. Αη5 + Ργ8 19. Ιγ5! Βε8 20. Ιθ5! Ο λευκός ίππος έχει συντρίψει τη θέση του μαύρου. Το τελικό σχέδιο του λευκού είναι να αποκτήσει ένα αποφασιστικό πλεονέκτημα υλικού. 20.... Πη8 21. Ιη7 Πη7 22. Ια6 Πα7 23. Αε3 Πα6 24. Βα6+ και τα μαύρα εγκαταλείπουν.

Τώρα θα δούμε ένα άλλο παράδειγμα από το παιχνίδι των Σβέτοζαρ Γκλίγκοριτς - Βασίλι Σμίσλοβ. Η θέση ήταν: Λευκά: Ρη2, Πα1, Πδ2, Ιγ3, Στρ. α2, β3, γ4, ε4, ζ2, η3. Μαύρα: Ρη8, Πγ8, Πζ8, Ιζ6, Στρ. α7, β6, ε6, ε5, ζ7, η7, θ7. Εκτός από την κίνηση και το επιπλέον κύριο πλεονέκτημα του μαύρου έγκειται στον έλεγχο ενός αριθμού τετραγώνων στο κέντρο: δ4, δ5, γ5, ζ4, ζ5. Ο λευκός έχει και αυτός τις ευκαιρίες του: την πλειοψηφία πιονιών στην πλευρά της βασίλισσας και τον έλεγχο της καθέτου «δ». Πόσες παρόμοιες θέσεις, σαν αποτέλεσμα επιφανειακού παιχνιδιού, κατέληξαν σε ισοπαλία! Αλλά ο Σμίσλοβ είναι πολύ έμπειρος σε αυτά τα φινάλε. Το σχέδιο νίκης πραγματικά αποτελείται από τρία βασικά στάδια. Πρώτο στάδιο: Η άμεση ανταλλαγή του ενός Πύργου για να αποφευχθεί η διείσδυση στη στήλη «δ». Ο άλλος Πύργος θα πρέπει να κρατηθεί για να πολεμήσει την ενδεχόμενη προώθηση των λευκών πιονιών στην πλευρά της βασίλισσας.

20...Πζδ8 21. Παδ1 Πδ2 22. Πδ2 Ρζ8 23. ζ3 Ρε7. Το δεύτερο στάδιο του σχεδίου είναι να απειλήσει την οργάνωση του επιπλέον πιονιού στην πλευρά του βασιλιά. Για να αντιμετωπίσει ο λευκός αυτή την πλειονότητα του μαύρου, πρέπει να παραχωρήσει την «δ» στήλη στο μαύρο Πύργο 24. Ρζ2 θ5 25. Ρε3 η5! 26. Πθ2 Πδ8 27. Πθ1. Το τρίτο στάδιο του σχεδίου αντιμετωπίζει την επίθεση του πιονιού ε4. 27...η4 28. ζη4 Ιη4+ 29. Ρε2 Ιζ6 30. Ρε3 Πδ4. Τώρα τα λευκά κομμάτια πρέπει να υπερασπίσουν το πιόνι ε4. Ο μαύρος βασιλιάς μπαίνει στο παιχνίδι με σκοπό να πλησιάσει το «θ5» τετράγωνο. 31. Πζ1 Ιη4+ 32. Ρε2 Ρζ8 33. Πζ3 Ρη7 34. Πδ3 Ρζ6 (Βλέπε διάγραμμα). Η απαραίτητη διόρθωση του σχεδίου.

Αρχικά η πορεία του μαύρου βασιλιά ήταν η7 - η6 - η5 - θ4 με την προϋπόθεση ότι οι πύργοι θα είχαν διατηρηθεί. Ο λευκός γυρεύει σωτηρία στο φινάλε των Ιππων, γι' αυτό ο μαύρος βασιλιάς πρέπει να είναι κοντά στο κέντρο. 35. Πδ4 εδ4 36. Ιβ5 Ρε5! 37. Ια7 Ρε4 38. Ιγ8 δ3+ (φυσικά, όχι 38...ε5;; 39. Ιδ6 +ματ!) 39. Ρδ2 Ρδ4 40. Ιβ6 ζ5 και ο μαύρος κερδίζει.

Ποια είναι η καλύτερη μέθοδος να σχεδιάσεις ένα παιχνίδι; Πιθανόν αναλύοντας τις παρτίδες και τα σχόλια των μεγάλων μαιτρ, όπου δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη λογική συνέπεια των ενεργειών που θα πετύχουν τον τελικό σκοπό. Τα σχόλια παιχνιδιών παιγμένα από ισχυρούς παίκτες θα είναι ωφέλιμα γι' αυτούς που αγαπούν το σκάκι και θέλουν να βελτιώσουν το παιχνίδι τους. (Συνεχίζεται με το 13ο μάθημα).