Η θεατρική εταιρεία «Βήματα» της Ελένης Γερασιμίδου και του Αντώνη Ξένου παρουσιάζει, για δεύτερη συνεχή χρονιά, το έργο «Ο τρελός της Αθήνας», βασισμένο στο ομώνυμο διήγημα του Δημητρίου Γρ. Καμπούρογλου. Στις 23/7 θα παρουσιαστεί, στο Αλσος Βεΐκου, στις 9.30 μ.μ. Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ (γενική είσοδος), 8 ευρώ (παιδικό, φοιτητικό). Θεατρική διασκευή: Λεωνίδας Παπαδόπουλος. Σκηνοθεσία: Ελένη Γερασιμίδου. Μουσική: Δημήτρης Λέκκας. Σκηνικά - κοστούμια: Κώστας Βελινόπουλος. Παίζουν: Αντώνης Ξένος, Αγγελική Ξένου.

Ο Γιάννης ο τρελός, που περιγράφει στο διήγημά του ο Δημ. Καμπούρογλου, υπήρξε αληθινό πρόσωπο που έζησε κατά την πρώτη περίοδο της Τουρκοκρατίας στην Αθήνα. Το 1684 ξεσπά ο Βενετοτουρκικός Πόλεμος που συνδέεται με την αναζήτηση των Αθηναίων για ελευθερία και καταλήγει σε μια από τις μεγαλύτερες συμφορές της πόλης. Στις 9 Απριλίου 1688 οι Βενετοί εγκαταλείπουν την Αθήνα. Οι Αθηναίοι, προδομένοι από τους Βενετούς, αποφασίζουν να εκκενώσουν την πόλη φοβούμενοι την τουρκική εκδίκηση. Ο μόνος που δεν εγκαταλείπει την πόλη και περιπλανιέται στα ερείπιά της, παρέα με το σκύλο του, είναι ο Γιάννης ο Τρελός. Ενα πρόσωπο που ακροβατεί ανάμεσα στην κωμωδία και την τραγικότητα και με τη φαντασία του ζωντανεύει μνήμες από την ξεχασμένη Ελλάδα άλλων εποχών. Αναζητεί τις ρίζες του στα χαλάσματα των αρχαίων ναών και των αρχαίων θεάτρων, ταξιδεύει στο χρόνο, στην Αθήνα της προσφυγιάς, του πολέμου και του σήμερα.

«Ο Τρελός της Αθήνας, λέει ο Αντώνης Ξένος, «πέρα απ' το ότι είναι ένα υπαρκτό πρόσωπο, όπως μας τον δίνει περιγραφικά ο Καμπούρογλου, έχει και μια άλλη διάσταση. Εχει τη διάσταση του ιστορικού προσώπου. Είναι ένα πρόσωπο που έζησε στη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή της ερήμωσης της Αθήνας το 17ο αιώνα, εξ αιτίας της βενετοτουρκικής διένεξης. Βιώνοντας λοιπόν ένα τέτοιο διαμορφωμένο πολιτικοκοινωνικό τοπίο, που δύσκολα θα πει κανείς ότι διαφέρει από το σημερινό, βέβαια πάντα τηρουμένων των αναλογιών, και ζώντας αυτόν τον εφιάλτη, έπρεπε να προστατευτεί, να δημιουργήσει μια διαφορετική, μια διαταραγμένη επαφή με την πραγματικότητα. Διαμορφώνει έτσι μια λογική, μέσα από δικούς του αθέατους δρόμους, της οποίας δεν γνωρίζει το σκοπό. Αθελά του γίνεται όργανο μιας "ιδιαίτερης" σοφίας, ώστε να μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα χωρίς αναστολές. Να λέει αυτός όσα εμείς θέλουμε να πούμε, αλλά μας εμποδίζουν οι συμβάσεις και οι όροι που καθορίζουν τους συσχετισμούς».

-- Ο Ανατόλ Φρανς έγραφε ότι «οι ηλίθιοι μένουν πίσω και οι τρελοί τρέχουν πολύ μπροστά». Αρα, τους ηλίθιους πρέπει να φοβόμαστε κι όχι τους τρελούς.

«Για κάποιους η τρέλα είναι η λογική των ολίγων. Ιστορικά αν το δούμε, πάντα οι λίγοι είχαν το προβάδισμα, την πρωτοπορία. Είναι αυτοί που εκτίθενται σε κινδύνους πολλαπλά, και δεν κινδυνεύουν μόνο απ' αυτούς που θα συναντήσουν και μοιραία θα συγκρουστούν. Περισσότερο κινδυνεύουν απ' αυτούς που μένουν πίσω και καιροφυλακτούν, τους ηλίθιους... και ο νοών νοείτω»...

-- Από μικρό και από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια, λέει μια ελληνική παροιμία. Το επιβεβαιώνει ο Γιάννης ο τρελός;

«Ο Γιάννης έχει την πολυτέλεια να ταξιδεύει με τρομακτική άνεση στο χρόνο. Να πηγαίνει στο σήμερα, στο τότε, ή στην αρχαιότητα. Κατά συνέπεια λοιπόν έγινε πολλές φορές μικρός, πολλές φορές τρελός και στα περάσματά του αυτά, στην πλάνη του αυτή, δεν μπορούσε άλλο από το να διατυπώσει την αλήθεια».

-- Το ταξίδι στο χρόνο και τη μνήμη τι κομίζει στον σημερινό θεατή;

«Ο θεατής στο ταξίδι αυτό, μαγεμένος από έναν τέτοιο μαέστρο, άθελά του βουτάει στην Ιστορία και του δίνεται η ευκαιρία επαναπροσδιορισμού του ρόλου του. Είναι επιτακτική ανάγκη πλέον ο σύγχρονος άνθρωπος να δει πιο θετικά τον ιστορικό του ρόλο. Χωρίς να ακυρώνει τίποτα από τα πεπραγμένα, δηλαδή μη οδηγούμενος σε τόπους θρησκευτικού παραληρήματος, ή μεταμέλειας. Πρέπει να κρατάει, να διαφυλάσσει ζωντανό το παρελθόν, τον ιστορικό πλούτο του παρελθόντος. Τούτο σημαίνει ότι όσο πιο στέρεα πατάει κανείς στο παρελθόν, τόσο πιο επαναστατικό θα είναι το μέλλον. Ο Γιάννης είχε τη διευρυμένη σκέψη, φτάνει αυτή η σκέψη να περάσει σ' ένα στάδιο συλλογικότητας».

-- Ποιες καταστροφές, ποια χαλάσματα σημερινά, τον καθιστούν ένα σύγχρονο άνθρωπο;

«Η ολοένα κλιμακούμενη βία σημαίνει και καταστροφή. Μια πρόχειρη ματιά στον πλανήτη αν ρίξουμε, μόνο καταστροφές και χαλάσματα βλέπουμε. Συνεπώς όπως και τότε έτσι και σήμερα οι συνθήκες γεννούν και θα γεννούν πολλούς Γιάννηδες. Ο ολοένα κλιμακούμενος γιγαντισμός έχει καταστροφικές συνέπειες για την κοινωνία. Μην ξεχνάμε ότι ο γιγαντισμός συναντάται σε κάθε επίπεδο της κοινωνικής ζωής, στο εμπόριο, στη συναλλαγή, ακόμη και στον πολιτισμό ή τον έρωτα. Φτάνει να το συνειδητοποιήσουμε αυτό, ότι οι κοινωνίες που αντέχουν στο χρόνο είναι οι κοινωνίες των πολιτιστικών επιτευγμάτων. Φτάνει να δούμε τι νόημα έχουν αυτά τα γιγαντιαία κτίρια που ορθώνονται γύρω μας σαν μανιτάρια και που θα σκιάσουν το τοπίο, τι χαλάσματα, πόσες καταστροφές και πόσους Γιάννηδες θα δημιουργήσουν».

-- Είχε δίκιο, άραγε, ο Μπέρναντ Σω που έλεγε «Τώρα χρειαζόμαστε τρελούς. Κοιτάξτε γύρω σας για να δείτε πού μας οδήγησαν οι λογικοί»;

«Είχε απόλυτο δίκιο. Ο τρελός φτάνει στην αλήθεια μέσα από απλούστερους δρόμους και αυτή του την αλήθεια την υπερασπίζεται με πείσμα. Δημιουργεί έναν ιστό, που τον πλέκει πεισματικά. Ο λογικός με την ηθελημένη ζωντάνια και γνώση, επιστρατεύοντας όλες τις νοητικές τακτικές και στρατηγικές, ζήτημα είναι αν θα φτάσει στο μέσον της απόστασης προς την αλήθεια και όλα αυτά με δυστοκία, σε χρόνο ευρύ. Κι αν δούμε την Ιστορία. Το πλέγμα των λογικών είναι αυτό που οδηγείται και μας οδηγεί μέσα από αβελτηρίες».