Την ιδέα για μουσεία προσαρμοσμένα στο εκάστοτε επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού και δομημένα έτσι που να υπηρετούν τις εκάστοτε ανάγκες του κεφαλαίου και όχι την πολύπλευρη γνώση του λαού, τη διαφύλαξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς προς όφελος του λαού, προωθεί, ουσιαστικά, το «μήνυμα» της φετινής Διεθνούς Ημέρας Μουσείων (18/5) με «σύνθημα» «Το μουσείο σε έναν κόσμο που αλλάζει - Νέες προκλήσεις, νέες εμπνεύσεις».

Τα παραπάνω δε δηλώνονται ευθέως. Το ICOM (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων), φορέας του εορτασμού, λέει ότι επιλέγοντας αυτό το θέμα «επιθυμεί να καταδείξει το ρόλο των μουσείων σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται σήμερα πιο γρήγορα από ποτέ (...) Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το σύγχρονο μουσείο πρέπει να γίνει περισσότερο ενεργό και δραστήριο. Το θέμα του φετινού εορτασμού αποτελεί μια επισήμανση της ανάγκης των μουσείων για μεγαλύτερη ενεργοποίηση, αξιοποίηση της τεχνολογίας και καλλιέργεια των νέων μέσων» και ότι «αποτελεί μια υπενθύμιση της υποχρέωσης των μουσείων μέσα σε ένα ασταθές και ρευστό φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον να δράσουν έτσι ώστε να ακουστεί η φωνή τους, αλλά και να φανεί η πολυδιάστατη συμβολή τους στην κοινωνία, στην οικονομία, στον πολιτισμό».

Ομως, η κοινωνία, η οικονομία, το περιβάλλον και ο πολιτισμός δεν κινούνται σε ένα «ουδέτερο», «εργαστηριακό» περιβάλλον. Αναπτύσσονται σε συγκεκριμένα κοινωνικό-οικονομικά συστήματα, που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των κυρίαρχων τάξεων, τα οποία καθορίζουν, σε μια διαλεκτική σχέση, τον προσανατολισμό και τα μεγέθη της ανάπτυξης όλων των κλάδων και τομέων της παραγωγής και της καθημερινότητας. Τα μουσεία, λοιπόν, σήμερα «οφείλουν», κατά το ICOM, να «δράσουν» στο πλαίσιο του καπιταλισμού, προς εξυπηρέτηση, πρωτίστως, των συμφερόντων των αστών - οικονομικών αλλά και ιδεολογικών - αφού το τι και πώς προβάλλεται από την πολιτιστική κληρονομιά σχετίζεται, άμεσα, με το πώς εκλαμβάνει το παρελθόν η κυρίαρχη τάξη και τι συμπεράσματα θέλει να προκύψουν για το παρόν. Οι αστικές κυβερνήσεις στην Ελλάδα έχουν ανοίξει το δρόμο για την ιδιωτικοοικονομική λειτουργία των μουσείων, με αποκοπή τους από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, τάχα για την «οικονομική ευελιξία» τους.

Ομως, και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, που λόγω του εορταστικού γεγονότος δεν γίνεται άμεσα εμφανές, έχουν προγραμματιστεί ποικίλες εκδηλώσεις για το διάστημα από 11-27 Μαΐου. Εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές, ημερίδες, διαλέξεις, οργανωμένες ξεναγήσεις, μουσικές και άλλες εκδηλώσεις θα γίνουν σε όλα τα ελληνικά μουσεία. Πάντως, αξίζει οι λαϊκές οικογένειες να εκμεταλλευθούν το γιορτασμό για μια επίσκεψη. Στις 18/5, η είσοδος σε όλα τα μουσεία θα είναι ελεύθερη.

Για την ιστορία να πούμε ότι το Ελληνικό Τμήμα του ICOM όρισε ως τιμώμενο ίδρυμα το 2012, το ιδιωτικό Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας - Κέντρο Γαία, τη στιγμή που οι εργαζόμενοι της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και στα κρατικά μουσεία δίνουν μάχη να διατηρήσουν το δημόσιο χαρακτήρα τους.