Αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη, με αφορμή την ημερομηνία γέννησής του (2 Νοέμβρη 1911) θα μεταδώσει σήμερα στις 18.00 η εκπομπή της ΕΤ1 «Εποχές και συγγραφείς», του Τάσου Ψαρρά.

Ο Οδυσσέας Ελύτης γεννήθηκε το 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης, αλλά η καταγωγή του είναι από τη Μυτιλήνη. Το πραγματικό του όνομα είναι Οδυσσέας Αλεπουδέλης. Το Ελύτης όμως υπήρξε εξαρχής το όνομα με το οποίο εμφανίστηκε ως ποιητής και με το οποίο πέρασε στη συνείδηση του κόσμου.

Ο ποιητής διαμόρφωσε από τη νεότητά του ακόμη (περί το 1930) το σχήμα της ιδεολογικής του στάσης, όταν «συναντήθηκε» με το κίνημα του υπερρεαλισμού.

Το πρώτο ποίημα του Ελύτη, με τίτλο «Του Αιγαίου», δημοσιεύτηκε στα «Νέα Γράμματα» το 1935. Στα μέσα της δεκαετίας τοποθετείται και η γνωριμία του με τον Ανδρέα Εμπειρίκο, μιας από τις πιο σημαντικές παρουσίες στη ζωή του. Αλλες σημαντικές γνωριμίες για τη διαμόρφωση της πνευματικής του ζωής ήταν ο Γιώργος Σαραντάρης και ο Νίκος Γκάτσος, καθώς και ο Γιώργος Σεφέρης.

Το 1939 ο Ελύτης τυπώνει τους «Προσανατολισμούς», την πρώτη ποιητική του συλλογή που περιείχε ποιήματα υπερρεαλιστικού ύφους, προσαρμοσμένου όμως στο πνεύμα του ελληνικού τοπίου, στη μεσογειακή ατμόσφαιρα και στο φως του Αιγαίου. Ενα χρόνο μετά επιστρατεύεται με το βαθμό του ανθυπολοχαγού στα αλβανικά βουνά όπου, μετά από πολλές ταλαιπωρίες, ασθενεί σοβαρά.

Η συμμετοχή του στο Αλβανικό Επος θα μετουσιωθεί σε ποίηση, συνδέοντας την προβληματική του με τη συλλογική συνείδηση και την παράδοση. Πρώτο δείγμα γραφής αυτής της μεταστροφής είναι το «Ασμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας». Η μεγάλη τομή στο έργο του Ελύτη γίνεται το 1959 με την έκδοση του «Αξιον Εστί», κορυφαία στιγμή της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Η πορεία του μεγάλου αυτού έργου ολοκληρώθηκε με την καθοριστική παρέμβαση του Μίκη Θεοδωράκη πέντε χρόνια αργότερα. Μετά την επιβολή του στρατιωτικού πραξικοπήματος (1967), το «Αξιον Εστί» πέρασε στην εξεγερσιακή λογοτεχνία και έγινε σύμβολο αντίστασης κατά της εξουσίας.

Ο Ελύτης, συνέχισε να συνθέτει εξαίρετα ποιητικά έργα μέχρι το θάνατό του (1996). Βραβεύτηκε το 1979 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας (πρώτος είχε βραβευτεί ο Γιώργος Σεφέρης).