Την ενίσχυση των ευρωενωσιακών αερομεταφορών έναντι του εντεινόμενου διεθνούς ανταγωνισμού επιδιώκουν οι κυρίαρχοι κύκλοι της ΕΕ, όπως προκύπτει και από το πρόσφατο ψήφισμα «για την αεροπορία» που υιοθέτησε το Ευρωκοινοβούλιο, σε συνέχεια των σχετικών πολιτικών διεργασιών που συντελούνται το τελευταίο διάστημα στις Βρυξέλλες για το συγκεκριμένο ζήτημα.

Ο κλάδος των αερομεταφορών στην Ευρώπη δέχεται τα τελευταία χρόνια έντονη πίεση από τις αεροπορικές εταιρείες του Περσικού Κόλπου «Emirates», «Etihad» και «Qatar Airways», με την τελευταία να έχει ήδη εξαγοράσει το 9,99% της «International Airlines Group» (IAG), του αεροπορικού ομίλου που ελέγχει τη βρετανική «British Airways» και τις ισπανικές «Iberia» και «Vueling», ενώ έχει δηλώσει ότι σκοπεύει να αυξήσει στο άμεσο μέλλον το ποσοστό της στον όμιλο.

Σύμφωνα με προβλέψεις του OAG Aviation (οργανισμός παροχής πληροφοριών για τις αερομεταφορές με έδρα τη Μ. Βρετανία), οι εταιρείες του Κόλπου εμφανίζουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη σε προσφορά θέσεων επιβατών κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, ενώ σήμερα είναι κατά τρεις φορές μεγαλύτερες σε σχέση με τα μεγέθη που παρουσίαζαν το 1996. Αντίστοιχη ανάπτυξη εμφανίζουν και οι αεροπορικές εταιρείες της Κίνας, οι οποίες βέβαια την παρούσα περίοδο έχουν στόχο κατά κύριο λόγο την ανάπτυξή τους στην αμερικανική αγορά, όπου σύμφωνα με τα στοιχεία του OAG έχουν αναπτύξει τις προσφερόμενες θέσεις επιβατών κατά 140%, έναντι 80% των εγχώριων αμερικανικών εταιρειών.

Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Προέδρου της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, στη Μ. Βρετανία, ανακοινώθηκε μία ακόμη γραμμή αεροπορικής σύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών (Μάντσεστερ - Πεκίνο), ενώ η επέκταση των κινεζικών αερομεταφορών προς τη Δύση και την Ευρώπη εντάσσεται στα σχέδια του Πεκίνου για τη δημιουργία ενός «νέου δρόμου του μεταξιού».

Στην Ευρώπη, ο κλάδος των αερομεταφορών απασχολεί άμεσα πάνω από 2,5 εκατ. θέσεις εργασίας, ενώ ειδικά η αεροναυτική βιομηχανία έχει ετήσιο κύκλο εργασιών σχεδόν 100 δισ. ευρώ και συντηρεί περίπου 500.000 θέσεις εργασίας. Οπως σημειώνεται στο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου, οι αεροπορικές εταιρείες της ΕΕ λειτουργούν υπό «διαρκώς εντεινόμενο ανταγωνισμό, τόσο στις εγχώριες όσο και στις εξωτερικές αγορές» και υπό αυτές τις συνθήκες καλεί την Επιτροπή να συντάξει μία δέσμη μέτρων, για να «ενισχύσει τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες, τους αερολιμένες και την αεροναυτική βιομηχανία, να εξασφαλίσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού στην παγκόσμια αγορά και να εξαγγείλει μια μακρόπνοη στρατηγική για τον ευρωπαϊκό κλάδο των αεροπορικών μεταφορών».

Ανάμεσα στις κατευθύνσεις που δίνει προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι η λήψη μέτρων που θα διασφαλίζουν το «θεμιτό ανταγωνισμό στις εξωτερικές αεροπορικές συνδέσεις της ΕΕ και θα ενισχύσουν την ανταγωνιστική θέση του κλάδου των αεροπορικών μεταφορών της ΕΕ, θα παρεμποδίσουν τον αθέμιτο ανταγωνισμό πιο αποτελεσματικά, (...) θα εξαλείψουν τις αθέμιτες πρακτικές, περιλαμβανομένων των επιδοτήσεων και των κρατικών ενισχύσεων προς αεροπορικές εταιρείες από ορισμένες τρίτες χώρες που στρεβλώνουν την αγορά...».

Η παραπάνω προτροπή αφορά κατ' αρχήν την αντιμετώπιση των αεροπορικών δρομολογίων από τα κράτη - μέλη της ΕΕ προς άλλα κράτη αλλά και το αντίστροφο. Αυτό μπορεί να σημαίνει, ανάμεσα σε άλλα, από την απρόσκοπτη πρόσβασή τους σε ρευστότητα μέχρι τη μείωση του κόστους των αερομεταφορών, που αλλάζει τις εργασιακές σχέσεις, μειώνει πληρώματα και μισθούς, δηλαδή αυξάνει την εκμετάλλευση των εργαζομένων.

Καθοριστικό στοιχείο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών μονοπωλιακών ομίλων του κλάδου θεωρείται, επίσης, η επιτάχυνση των διαδικασιών για τη συγκρότηση του «Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού», μιας και, όπως υπογραμμίζεται, «ο υφιστάμενος κατακερματισμός του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου αποτελεί σημαντική επιβάρυνση για τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες».

Ο «Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός» θεωρείται καθοριστικής σημασίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου, καθώς σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο σημερινός «κατακερματισμός» του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου συνεπάγεται ετήσιες πρόσθετες δαπάνες για τις αεροπορικές εταιρείες ύψους 5 δισ. ευρώ. Στα σχετικά έγγραφα της Επιτροπής, επισημαίνεται συστηματικά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ ελέγχουν με σχεδόν το μισό κόστος τον ίδιο όγκο εναέριου χώρου με περισσότερη κυκλοφορία.

Αυτό σημαίνει ιδιωτικοποίηση του ελέγχου του εναέριου χώρου και της εναέριας κυκλοφορίας, άλλους, προσοδοφόρους για το κεφάλαιο, τομείς της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας και εξαγορά τους από τους αεροπορικούς ομίλους, με ανυπολόγιστες συνέπειες και σοβαρούς κινδύνους για την αμυντική ασφάλεια και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας, ενώ συνδυάζεται και με τους επιθετικούς σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ.

Στόχος είναι τα υφιστάμενα 28 εθνικά αεροπορικά τμήματα εναέριου χώρου να αντικατασταθούν από 9 τμήματα εναέριου χώρου που θα συνιστούν δίκτυο μεγαλύτερων περιφερειακών τμημάτων, για να περικοπούν οι δαπάνες, καθώς σήμερα παρέχονται υπηρεσίες διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας από περίπου 60 κέντρα, ενώ ο εναέριος χώρος διαιρείται σε περισσότερους από 650 τομείς. Οι εθνικοί εναέριοι χώροι αποτελούν συνεπώς σοβαρό εμπόδιο στην ανάγκη μείωσης του κόστους για τους μονοπωλιακούς ομίλους του κλάδου, με αποτέλεσμα τα επιτελεία των Βρυξελλών να σχεδιάζουν την κατάργησή τους το επόμενο διάστημα. Σημειώνουμε πως σύμφωνα με το σχέδιο που έχει κατατεθεί από την Επιτροπή, ο ελληνικός εναέριος χώρος προβλέπεται να αποτελεί ενιαίο τμήμα με εκείνον της Ιταλίας, της Κύπρου και της Μάλτας.

Τέλος, στα πλαίσια ενίσχυσης των ομίλων των αερομεταφορών, προωθείται η απελευθέρωση των αεροδρομίων και άλλων κερδοφόρων εγκαταστάσεων εδάφους, δηλαδή η παραπέρα ιδιωτικοποίησή τους και η εξαγορά τους από ομίλους στους οποίους ανήκουν και οι αεροπορικές εταιρείες.