Σε «αποφασιστική αντιμετώπιση» του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων - τα οποία συνεχίζουν να αυξάνονται ακόμη και κατά τους πρώτους μήνες του 2016 - προτρέπει η Τράπεζα της Ελλάδας (ΤτΕ) στην «Επισκόπηση του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος» που έδωσε στη δημοσιότητα την περασμένη βδομάδα.

Αυτό που βάζουν, βέβαια, στο επίκεντρο των παρεμβάσεών τους εγχώρια και ξένα αστικά επιτελεία είναι η επιτάχυνση στη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, ειδικά των μεγάλων επιχειρηματικών, έτσι ώστε να απελευθερωθούν κεφάλαια που θα μπορέσουν να κατευθυνθούν σε τομείς και κλάδους της οικονομίας, οι οποίοι εμφανίζουν μεγαλύτερες δυνατότητες κερδοφορίας για το κεφάλαιο.

Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση της ΤτΕ είναι αναγκαία η αντιμετώπιση του υψηλού αποθέματος των «κόκκινων» δανείων, καθώς μόνο έτσι θα επιτραπεί στις τράπεζες «να απελευθερώσουν κεφάλαια, τα οποία θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στις πιο δυναμικές και εξωστρεφείς επιχειρήσεις, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη συνολική αναδιάρθρωση της οικονομίας υπέρ των κλάδων παραγωγής εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών...».

Με αυτόν τον τρόπο επισημαίνεται, οι τράπεζες θα συμβάλουν στη συνολική αναδιάρθρωση της οικονομίας υπέρ των κλάδων παραγωγής εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα την άνοδο της συνολικής παραγωγικότητας και του δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης ακόμη και σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.

Η ΤτΕ, μάλιστα, χαρακτηρίζει θετικό το γεγονός ότι μέχρι σήμερα «έχουν γίνει αρκετά βήματα σε επίπεδο νομοθετικών πρωτοβουλιών, ρυθμιστικού πλαισίου και ενεργειών των τραπεζών που προάγουν την αποτελεσματικότερη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν δρομολογηθεί πρόσθετες δράσεις για να διασφαλιστεί ότι θα αρθούν και τα τελευταία θεσμικά και διοικητικά εμπόδια». Με απλά λόγια, η ΤτΕ ενημερώνει κάθε «ενδιαφερόμενο» ότι ήδη γίνονται οι απαιτούμενες κινήσεις - με βάση όσα καταγράφονται σχετικά και στο τρίτο μνημόνιο - για την παραπέρα άρση των όποιων νομικών εμποδίων στη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων με απόλυτους όρους ενίσχυσης των «υγιών» και «ανταγωνιστικών» μονοπωλιακών ομίλων.

Καθόλου τυχαία, όλο το προηγούμενο διάστημα οι προτροπές από τον ΣΕΒ κινούνται ακριβώς σε αυτήν την κατεύθυνση. Χαρακτηριστικά, στο «εβδομαδιαίο δελτίου» του που δημοσιοποίησε προχτές, υπογραμμίζει τις «νέες προκλήσεις» που έχει να αντιμετωπίσει η ελληνική οικονομία και πιο συγκεκριμένα τις «αναδιαρθρώσεις τεράστιου αριθμού υπερχρεωμένων ιδιωτικών επιχειρήσεων», κάτι που απαιτεί «σημαντικές ανακατατάξεις κεφαλαίων αλλά και προσωπικού».

Με ξεκάθαρο τρόπο υποστηρίζει πως θα πρέπει να σταματήσει να εμποδίζεται η επίλυση του προβλήματος «μόνο και μόνο για να διατηρούνται στη ζωή επιχειρήσεις χωρίς μέλλον και προοπτική, με τρόπο όμως που πνίγει και τις υγιείς, οι οποίες αιμοδοτούν όλη την οικονομία».

Προσθέτει ακόμη πως «η προσαρμογή θα γίνει νομοτελειακά διότι δεν υπάρχουν πόροι διαθέσιμοι για να συμβεί κάτι άλλο. Επομένως, η επιλογή που έχουμε είναι είτε η προσαρμογή να γίνει με κάποιο σχεδιασμό που θα αμβλύνει τις κοινωνικές συνέπειες και που θα δίνει οξυγόνο για νέα ανάπτυξη, είτε μέσα από μία πορεία συνεχούς ύφεσης και καταστροφής όχι μόνο θέσεων εργασίας, αλλά του ίδιου του παραγωγικού ιστού της χώρας. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις»...

Την ίδια στιγμή, τα «κόκκινα» δάνεια συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης της ΤτΕ, στα τέλη του 2015 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έφθασαν στο 44,2% επί του συνόλου (από 39,9% το 2014). Σε απόλυτους όρους, αυτό μεταφράζεται σε 108 δισ. ευρώ το 2015 (από 99 δισ. το 2014). Ανά κατηγορία δανείων, τα μη εξυπηρετούμενα καταναλωτικά διαμορφώθηκαν στο 54,7% το 2015 (έναντι 51,2% το 2014), τα επιχειρηματικά στο 43,8% (από 39,8%), ενώ μεγαλύτερη ήταν η αύξηση στα «κόκκινα» στεγαστικά, που πλέον διαμορφώθηκαν στο 41,0% (από 35,6% το 2014).

Η τάση αύξησης συνεχίστηκε, αν και σε λιγότερο έντονο ρυθμό, και κατά το α' τρίμηνο του 2016, καθώς τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια διαμορφώθηκαν στο 45,1% του συνόλου των δανείων, ενώ κατά κατηγορία ο σχετικός δείκτης διαμορφώθηκε στο 55,2% για τα καταναλωτικά δάνεια, στο 44,6% για τα επιχειρηματικά και στο 42% για τα στεγαστικά.

Ακόμη πιο δύσκολη καθιστά τη διαχείριση του προβλήματος το γεγονός ότι τα 2/3 του συνόλου των «κόκκινων» δανείων που εμπίπτουν στην κατηγορία καθυστέρησης μεγαλύτερης των 90 ημερών έχουν καθυστέρηση μεγαλύτερη του ενός έτους. Το αντίστοιχο ποσοστό για τα στεγαστικά διαμορφώνεται στο 70%, ενώ στα καταναλωτικά το 76% έχει καθυστέρηση μεγαλύτερη του εξαμήνου. Στην έκθεση υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά: «Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η διαπίστωση ότι περισσότερα από 40% των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που εμπίπτουν στην κατηγορία καθυστέρησης μεγαλύτερης του έτους, έχουν καθυστέρηση μεγαλύτερη των 720 ημερών με αυξητικές τάσεις, καθώς το εν λόγω εύρημα υποδηλώνει υψηλό βαθμό παγίωσης της κατάστασης και αναδεικνύει τις δυσκολίες αποτελεσματικής διαχείρισης».

Με απλά λόγια, η ΤτΕ διαπιστώνει ότι περί τα σχεδόν 45 δισ. ευρώ δανείων όλων των κατηγοριών που είχαν χορηγηθεί κατά τα προηγούμενα χρόνια υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να μην εισπραχθούν, αλλά και, ακόμη χειρότερα, ότι η κατηγορία αυτή, δηλαδή δάνεια που παραμένουν μη εξυπηρετούμενα για περισσότερο από δύο χρόνια, αυξάνεται διαρκώς.

Αντίστοιχα, με βάση τη συσχέτιση που γίνεται μεταξύ μη εξυπηρετούμενων δανείων και ενεργού απασχολούμενου πληθυσμού στην Ελλάδα, και καθώς περισσότεροι από 3 εκατομμύρια φάκελοι δανείων εμπίπτουν στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων, από ένα συνολικό αριθμό άνω των 9,4 εκατομμυρίων, η έκθεση επισημαίνει: «Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγάλος αν αναλογιστεί κανείς ότι ο αριθμός των ενεργά απασχολούμενων στην Ελλάδα είναι 3,6 εκατομμύρια το δ' τρίμηνο του 2015».

Στο μεταξύ, χτες αργά το βράδυ αναμένονταν τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (European Banking Authority, EBA) για τα αποτελέσματα των stress tests σε 51 τράπεζες του ευρωσυστήματος (σε αυτές δεν συμπεριλαμβάνονταν οι ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι), οι οποίες καλύπτουν συνολικά το 71% του συνολικού τραπεζικού ενεργητικού στην ΕΕ.

Η ΕΒΑ επισημαίνει ότι αντικείμενο των ελέγχων που διεξάγονται είναι να διαπιστωθούν ενδεχόμενες κεφαλαιακές ελλείψεις που απαιτούν άμεσες ενέργειες ανακεφαλαιοποίησης. Από την πλευρά της εμφανίζεται να διαβεβαιώνει ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες κατά τους αντίστοιχους ελέγχους που είχαν διενεργηθεί κατά το πρόσφατο παρελθόν και τα μέτρα που είχαν ληφθεί βρίσκονται σε «σταθερό έδαφος». Στόχος αυτήν τη στιγμή, κατά τις επίσημες ανακοινώσεις, είναι να εντοπιστούν τα υπόλοιπα τρωτά σημεία και να γίνει αντιληπτό σε ποιο βαθμό μπορεί να υπάρξει αρνητική επίδραση από κάποια αρνητική δυναμική της αγοράς. Για να προσθέσει κάτι παραπάνω σε «αξιοπιστία» αναφέρει πως οι φετινοί έλεγχοι διεξάγονται έχοντας ως βάση περισσότερο αυστηρά σενάρια σε σχέση με αυτά που είχαν διεξαχθεί το 2014.

Πέρα, βέβαια, από τις επίσημες ανακοινώσεις, η πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα και τα διάφορα αστικά επιτελεία, με την προσοχή το τελευταίο διάστημα να στρέφεται κυρίως στις ιταλικές τράπεζες. Η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, «Monte dei Paschi di Siena» αναμένεται να εμφανίσει τεράστιο κεφαλαιακό έλλειμμα, με την ιταλική κυβέρνηση να μελετάει τρόπους διάσωσης της τράπεζας μέσω της συμμετοχής των ασφαλιστικών ταμείων ή άλλων τραπεζών της χώρας. Συνολικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ιταλικών τραπεζών πλέον έχουν ανέλθει στα 360 δισ. ευρώ και σε πρώτη φάση ετοιμάζεται η πώλησή τους σε «επενδυτικά ταμεία» διαχείρισης τέτοιου είδους δανείων.

Ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης αναμένεται επίσης πως θα χρειαστούν και κάποιες τράπεζες της Πορτογαλίας, αλλά ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα να εμφανιστεί στις τράπεζες της Γερμανίας και πιο συγκεκριμένα στην Deutsche Bank και την Commerzbank. Ειδικά για την πρώτη, οι φόβοι είναι πολύ μεγαλύτεροι, καθώς εμφανίζει πολύ χαμηλά ίδια κεφάλαια, ενώ πριν λίγο καιρό το ΔΝΤ την χαρακτήριζε ως τη μεγαλύτερη απειλή για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις ευρωπαϊκές τράπεζες ξεπερνούν στο σύνολό τους το 1 τρισ. ευρώ...