Την επέκταση των επιχειρησιακών Συμβάσεων Εργασίας σε βάρος των κλαδικών εισηγείται μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προκειμένου να ενισχυθεί η δυνατότητα των επιχειρηματικών ομίλων να διαμορφώνουν με μεγαλύτερη ευελιξία τους μισθούς προς τα κάτω, συμπιέζοντας παραπέρα την τιμή της εργατικής δύναμης, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας τους.

Η μελέτη «συστήνει» στα κράτη - μέλη της ΕΕ περαιτέρω μεταρρυθμίσεις προς την κατεύθυνση του καθορισμού των μισθών με διαπραγματεύσεις σε επίπεδο επιχείρησης, τις οποίες χαρακτηρίζει «επωφελείς», στη μελέτη που συμπεριλαμβάνει στο τελευταίο οικονομικό της δελτίο.

Κατά τη διάρκεια της κρίσης, υποστηρίζεται στη μελέτη, ορισμένες χώρες της Ευρωζώνης θέσπισαν μεταρρυθμίσεις που έδωσαν στις εταιρείες περισσότερες επιλογές να κινηθούν προς μία διαπραγμάτευση των μισθών σε επίπεδο επιχείρησης, αντί με Συλλογικές Συμβάσεις σε πιο κεντρικό επίπεδο (εθνικό, περιφερειακό ή κλαδικό).

Τα αποτελέσματα της έρευνας, αναφέρεται στη μελέτη, έδειξαν ότι τέτοιες μεταρρυθμίσεις στις συλλογικές διαπραγματεύσεις έκαναν ευκολότερη την προσαρμογή των μισθών για τις εταιρείες. «Συνεπώς», σημειώνεται, «περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στην κατεύθυνση αυτή πιθανόν να είναι ωφέλιμη για τις χώρες της Ευρωζώνης και θα μπορούσαν να έχουν την προοπτική να περιορίσουν τις απώλειες θέσεων εργασίας σε μελλοντικές υφέσεις».

Οι συντάκτες της έρευνας επιχειρούν να θωρακίσουν το χτύπημα των Συλλογικών Συμβάσεων με το επιχείρημα της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας ή της διατήρησης των υπαρχουσών, αν μειωθεί παραπέρα η τιμή της εργατικής δύναμης, μέσω της γενίκευσης των επιχειρησιακών συμβάσεων. Ενοχοποιούν δηλαδή τους ίδιους τους εργαζόμενους για την ανεργία και εμμέσως απειλούν όποιον ζητάει αξιοπρεπείς μισθούς και Συλλογικές Συμβάσεις ότι καταδικάζει τον εαυτό του και τους άλλους στην ανεργία!

Η μελέτη, στο πλαίσιο της οποίας εξετάσθηκαν οι οικονομικές συνθήκες και οι Συλλογικές Συμβάσεις σε 25 χώρες της ΕΕ κατά την περίοδο 2010 - 2013, κατέληξε και στα εξής αποκαλυπτικά συμπεράσματα:

«Συνολικά, τα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι οι θεσμοί για τις μισθολογικές διαπραγματεύσεις έχουν συμβάλει σε ακαμψίες των μισθών στην Ευρώπη και πιθανόν να διογκώνουν τις απώλειες απασχόλησης κατά τη διάρκεια υφέσεων (...) Τα αποτελέσματα δείχνουν την αρνητική επίδραση της δυσκαμψίας των μισθών στην απασχόληση (...) Η πιθανότητα η απασχόληση να μειωθεί ή να παραμείνει αμετάβλητη είναι σημαντικά χαμηλότερη όταν οι μισθοί μειώνονται. Η πιθανότητα αύξησης της απασχόλησης κατά συνέπεια αυξάνεται όταν οι μισθοί μειώνονται».

Η ίδια μελέτη συμπεραίνει ότι «δεδομένης της έκτασης της πτώσης της ζήτησης και της μείωσης της απασχόλησης, το σχετικά χαμηλό ποσοστό μισθολογικών μειώσεων φαίνεται να αποτελεί ένδειξη μίας ακαμψίας των ονομαστικών μισθών προς τα κάτω» και συμπληρώνει ότι «το πάγωμα των μισθών αποτελεί επίσης μία ισχυρή ένδειξη ακαμψίας των μισθών προς τα κάτω, καθώς δείχνει ότι οι επιχειρήσεις διατηρούν σταθερούς τους μισθούς για να αποφύγουν τις πιθανές εντάσεις από τη μείωσή τους, ακόμη και όταν οι οικονομικές συνθήκες μπορεί να δικαιολογούν μισθολογικές περικοπές».

Με άλλα λόγια, η ΕΚΤ διαπιστώνει «ακαμψία» στη μείωση των μισθών εξαιτίας των κλαδικών κυρίως συμβάσεων, ακόμα και στις συνθήκες της κρίσης, επιβεβαιώνοντας έμμεσα τη σημασία που έχει για τους εργαζόμενους να διεκδικούν συλλογικά την υπογραφή συμβάσεων στο επίπεδο του κλάδου, όπου η εργοδοσία «μετράει» διαφορετικά τη δύναμή τους, απ' ό,τι στο επίπεδο της επιχείρησης, όπου είναι ευκολότερο να επιβληθούν μειώσεις.

Οπως μάλιστα απροκάλυπτα σημειώνεται στη μελέτη, «όσο υψηλότερο είναι το ποσοστό των εργαζομένων στην εταιρεία που καλύπτονται από Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα της μείωσης των μισθών και τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα της αύξησής τους...»!

Σύμφωνα με άλλη ανάλυση της ΕΚΤ, το «πρόβλημα» με τις κλαδικές συμβάσεις είναι ότι «οι μισθολογικές αυξήσεις καθορίζονται σύμφωνα με το μέσο ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας της περιφέρειας ή του κλάδου ή ακόμη σύμφωνα με την αύξηση της παραγωγικότητας μεγαλύτερων και συνήθως πιο παραγωγικών επιχειρήσεων», με αποτέλεσμα ο προσδιορισμός ενός κατώτατου ορίου στις μισθολογικές αμοιβές να οδηγεί σε απώλεια «ανταγωνιστικότητας κόστους», κλάδους ή και επιχειρήσεις που ανήκουν στον ίδιο κλάδο, σε περίπτωση που αυτές δεν ανταποκρίνονται στις γενικότερες συνθήκες της ανταγωνιστικότητας.

Οπως αναφέρει η μελέτη, το ποσοστό των εργαζομένων στις χώρες της Ευρωζώνης, που καλύπτονται από Συλλογικές Συμβάσεις μισθών (κατά μέσο όρο σχεδόν 75%) είναι πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό των χωρών εκτός της Ευρωζώνης (σχεδόν 30%). Αρκετές χώρες έχουν ποσοστά σημαντικά μεγαλύτερα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, ιδιαίτερα η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ολλανδία. Με εξαίρεση την Ολλανδία και τις βαλτικές χώρες, αυτά τα υψηλά επίπεδα προκύπτουν κυρίως από Συλλογικές Συμβάσεις εκτός της εταιρείας.

Στην Ιρλανδία, στην Εσθονία, στη Λετονία και τη Λιθουανία τα ποσοστά των εργαζομένων που καλύπτονται από Συλλογικές Συμβάσεις είναι σημαντικά χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (π.χ. κάτω από 20%). Από τις χώρες της ΕΕ που δεν είναι μέλη της Ευρωζώνης, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Βρετανία έχουν χαμηλότερα ποσοστά κάλυψης των εργαζομένων από Συλλογικές Συμβάσεις, ενώ η Ρουμανία και η Κροατία έχουν υψηλότερα.