Πρόκειται για το θεατρικό έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ, όπως σκηνοθετήθηκε τo 1979 από τον Peter Kupke στο θέατρο που ίδρυσε ο Μπρεχτ, το Berliner Ensemble, και κινηματογραφήθηκε άψογα από την κρατική τηλεόραση της ΓΛΔ. Πρωταγωνιστούν οι εκλεκτοί του Μπρεχτ, οι ηθοποιοί που επέλεξε και δίδαξε ο ίδιος και που έμειναν πιστοί στο έργο του πολλά χρόνια μετά το θάνατό του.

Οι προβολές είναι η συνέχεια του αφιερώματος «Ο Μπρεχτ στο Θέατρο» που ξεκίνησε η New Star από το Δεκέμβρη με την προβολή των έργων «Οι μέρες της Κομμούνας» και «Ο Καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία», για τις οποίες υπήρξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον από το κοινό.

Με τον Πούντιλα, ο Μπρεχτ στα πρότυπα των επεισοδίων και των παλιών λαϊκών επών στήνει μέσα σε μια ατμόσφαιρα ποιητικού πανηγυριού, μία κωμωδία γεμάτη μουσική και χρώματα, προβάλλοντας τις ταξικές σχέσεις και διαφορές της κοινωνίας. Πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα και ωριμότερα έργα του μεγάλου δραματουργού, όπου συναντάμε το χιούμορ από τη μία και τον κοφτερό του λόγο από την άλλη.

Υπόθεση:

Η Φιλανδή ποιήτρια Ελλα Βουολιγιόκι αφηγείται στον Μπέρτολτ Μπρεχτ όταν αυτοεξόριστος φιλοξενείται στο κτήμα της. Ο μεγάλος διαλεκτικός του θεάτρου, ο ποιητής και φιλόσοφος εμπνέεται και μας ταξιδεύει στα δάση του Βορρά.

Ο γαιοκτήμονας Γιόχαν Πούντιλα, χρησιμοποιώντας την πονηριά και το μεθύσι ενός πρωτόγονου, αγγίζει τα άκρα: Από τη μια η αθωότητα και από την άλλη η ρεαλιστική και χυδαία όψη. Εξουσιάζει ό,τι βρει, ανθρώπους και σχέσεις, που αποκαλύπτουν μέσα από καθημερινές καταστάσεις την ταξική διαφορά ανάμεσα στην ιδιοκτησία και τον εργάτη. Ο αφέντης Πούντιλα κυριεύεται από το πάθος της εξουσίας και της δύναμης, έχει αποφασίσει να πληρώσει με το τίμημα της ψυχικής του μοναξιάς και βρίσκεται απέναντι σε αυθεντικούς ανθρώπους, που αγωνίζονται με αξίες για την επιβίωσή τους.

Ο σοφέρ Μάττι, ο ιδανικός υπηρέτης, βρίσκεται κάτω από τον απόλυτο έλεγχό του, πιστός και ειλικρινής, έως τη στιγμή που αποφασίζει να απελευθερωθεί και να επαναστατήσει με τη φυγή του.

Στο πλευρό του ακόμα και η κόρη του αφέντη Πούντιλα, μια νέα αστή που κυριεύεται από νεανικό ενθουσιασμό, όπως και η εργατική τάξη που τον περιβάλλει, εργάτες, υπηρέτριες και όλοι οι άνθρωποι που αγωνίζονται στην καθημερινότητα με μόχθο απέναντι στη φτώχεια.

Ολοι τους προσπαθούν, άλλοτε πολεμώντας τον εξαντλητικό πόνο και άλλοτε με χιούμορ απέναντι στο «θηρίο» της εκμετάλλευσης που τους φτάνει στα όρια της αντοχής τους.

Το ταξικό χάσμα αποκαλύπτεται στην κόρη του αφέντη Πούντιλα, που δεν θα καταφέρει να συνεχίσει, παρά την προσπάθειά της να αντιμετωπίσει με ανθρωπιά τον συνάνθρωπο.

Εγχρωμη, 1979, Διάρκεια 156'. Σενάριο: Bertolt Brecht. Σκηνοθεσία: Peter Kupke. Μουσική: Paul Dessau. Πρωταγωνιστούν: Ekkehard Schall, Carmen-Maja Antoni, Hans-Peter Reinecke. Φωτογραφία: Harry Munzhardt.

Παράλληλα η New Star, συνεχίζοντας το ετήσιο αφιέρωμα που διοργανώνει για τα 100 χρόνια από την Οχτωβριανή Επανάσταση, με πλήθος προβολών αλλά και άλλων δράσεων, προβάλλει από αύριο Πέμπτη την εμβληματική σοβιετική ταινία των Γκεόργκι και Σεργκέι Βασίλιεφ «Τσαπάγιεφ» (1934).

Η ταινία απέσπασε το πρώτο βραβείο στο 1ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας το 1935, με πρόεδρο της κριτικής επιτροπής τον Σεργκέι Αϊζενστάιν. Βασίζεται σε μια σειρά πηγών, όπως στη σεναριακή εκδοχή της Αννας Φουρμάνοβα, πάνω στο ημιβιογραφικό μυθιστόρημα και τα ημερολόγια του συζύγου της, Ντμίτρι Φουρμάνοφ, πολιτικού κομισάριου στην 25η Μεραρχία Πεζικού που διοικούσε ο Τσαπάγιεφ, καθώς επίσης σε μαρτυρίες, αναμνήσεις συγχρόνων του Τσαπάγιεφ κ.λπ.

Με τον «Τσαπάγιεφ», οι Βασίλιεφ ανέβασαν σε νέο επίπεδο την τέχνη της κινηματογραφικής σκηνοθεσίας, εμπλουτίζοντάς την με πολλά καινοτόμα επιτεύγματα στη δουλειά με τους ηθοποιούς, τη σύνθεση, το μοντάζ, τη χρήση του ήχου και τις λύσεις πάνω στη μουσική. Ολα τα εκφραστικά μέσα της ταινίας υπηρετούν την αποκάλυψη των ανθρώπινων χαρακτήρων, τη δημιουργία βαθιών, αυτόνομων εικόνων.

Η ιδεολογική και καλλιτεχνική κορυφή της ταινίας είναι η μορφή του Τσαπάγιεφ, στην οποία συγκεντρώνονται όλες οι βασικές δραματικές συγκρούσεις, σε αυτήν βρίσκει τη μεγαλύτερη έκφρασή της η κεντρική ιδέα του έργου. Η ταινία δείχνει την εσωτερική ανάπτυξη του ήρωα σαν επαναστάτη, κομμουνιστή και στρατιωτικού ηγέτη. Η μορφή του Τσαπάγιεφ στην ταινία των Βασίλιεφ αναδείχθηκε σε επιτομή του ηρωικού, ρωσικού λαϊκού χαρακτήρα, αποκαλυπτόμενου σε όλο το μεγαλείο και την ομορφιά του, στη φωτιά των επαναστατικών μαχών.

Γιατί, κατά γενική ομολογία, η πλέον εμβληματική, διάσημη και θρυλική μορφή του ρωσικού εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε της Επανάστασης του Οχτώβρη, μορφή που συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά του λαϊκού ηγέτη, του ανιδιοτελούς αγωνιστή για την ταξική απελευθέρωση, του εμπνευσμένου στρατιωτικού καθοδηγητή, είναι αυτή του Βασίλι Ιβάνοβιτς Τσαπάγιεφ (1887 - 1919). «Σαρξ εκ της σαρκός» του λαού, αμείλικτος με τον εχθρό, στοργικός με τους μαχητές του, δημιουργικά «ξεροκέφαλος», με έμφυτη στρατιωτική ευφυΐα, τολμηρός και γενναίος στον πόλεμο, απόλυτος υπερασπιστής των επαναστατικών προταγμάτων, ο Τσαπάγιεφ έχαιρε της απόλυτης αγάπης και υπακοής στις διαταγές του από τους μαχητές του, αγάπη και υπακοή που είχε κερδίσει όχι με τα «γαλόνια» του, αλλά στο πεδίο της μάχης, εκεί που ο θάνατος μπορεί να περιμένει στην επόμενη ανάσα.

Στην ταινία αναδεικνύονται σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια η γνήσια κομματικότητα και η λαϊκότητα της δημιουργίας των Βασίλιεφ, η ικανότητά τους να εκφράζουν τις υψηλές ιδέες και το ουσιαστικό περιεχόμενο σε ολοκληρωμένες καλλιτεχνικές φόρμες, με αρμονία και σαφήνεια. Οι δημιουργοί έδειξαν πειστικά και εμπνευσμένα τον ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος στην οργάνωση του Κόκκινου Στρατού, τη διαπαιδαγώγηση και τη συσπείρωση των λαϊκών μαζών την περίοδο του εμφυλίου πολέμου. Κατάφεραν να «αναστήσουν» την ατμόσφαιρα της επαναστατικής εποχής, να μεταδώσουν το ηρωικό της πάθος, να σμιλεύσουν ζωντανά, αληθοφανή, συναισθηματικά χαρακτηριστικά των μαχητών της επανάστασης.

Για την πρώτη προβολή της ταινίας στον κινηματογράφο «Τιτάν» του Λένινγκραντ, αυτόπτες μάρτυρες κατέγραψαν πως όταν τέλειωσε η προβολή, το κοινό δε σηκώθηκε από τις θέσεις του. Η σιωπηλή αίθουσα έμοιαζε σαν να περίμενε κάτι. Χρειάστηκε να βγει ο διευθυντής του κινηματογράφου και να ανακοινώσει: «Σύντροφοι, αυτό ήταν, τέλειωσε η ταινία...». Οι άνθρωποι ήταν σοκαρισμένοι. Η ταινία έγινε δεκτή σαν ένα φρέσκο κομμάτι ζωής. Τέτοιο σινεμά δεν είχαν δει ποτέ πριν.

Βιογραφικό Δράμα, 1934, Διάρκεια 93'. Σκηνοθεσία - Σενάριο: Γκεόργκι Βασίλιεφ, Σεργκέι Βασίλιεφ. Φωτογραφία: Αλεξάντρ Ξενοφόντοφ, Αλεξάντρ Σιγκάγιεφ. Καλλιτεχνική διεύθυνση: Ισαάκ Μάχλις. Ηχος: Αλεξάντρ Μπέκερ. Μουσική: Γαβριήλ Ποπόφ.

Στον ρόλο του Τσαπάγιεφ ο Μπορίς Μπάμποτσκιν. Στον ρόλο του Πέτια ο Λεονίντ Κμιτ. Αννα η Βαρβάρα Μιασνίκοβα. Φουρμάνοφ ο Μπόρις Μπλινόφ.