Θα ήταν ελλιπής, αν η αξιολόγηση των κυβερνητικών ανακοινώσεων των τελευταίων ημερών, για το περιβόητο «κοινωνικό πακέτο», περιοριζόταν απλά και μόνο σε διαπιστώσεις που αφορούν τη διανομή κάποιων κονδυλίων. Τα πράγματα είναι τόσο καθαρά και λίγοι πλέον δίνουν βάση στις πομπώδεις διατυπώσεις και τη συνθηματολογία των κυβερνώντων. Η πραγματικότητα, που λέει ότι η κυβέρνηση περιορίζει τον κύκλο όσων δικαιούνται ακόμα τα ψίχουλα που κάποτε μπορεί να δίνονταν στα λαϊκά στρώματα γενικά, και ταυτόχρονα διευρύνει τις παροχές προς τους μεγαλοεπιχειρηματίες (το μεγάλο κεφάλαιο, δηλαδή, και την ολιγαρχία), είναι πανθομολογούμενη. Από αυτή την άποψη ενδεχόμενα να έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς την κυβερνητική επιχειρηματολογία, ώστε να διεξαχθούν και γενικότερα συμπεράσματα.

Την προηγούμενη Τρίτη, λοιπόν, ο πρωθυπουργός παρουσιάζοντας το δήθεν «κοινωνικό πακέτο», υποστήριξε ότι «η κοινωνική πολιτική ενισχύεται ακόμα περισσότερο τα επόμενα χρόνια». Για να αποδείξει, μάλιστα, του λόγου του το αληθές, είπε ότι οι «δαπάνες για κοινωνική προστασία» πέρσι έφτασαν τα 10,1 τρισεκατομμύρια δραχμές και το 2004 θα διαμορφωθούν στα 14,3 τρισεκατομμύρια. Μέχρι, όμως, να δούμε πόσο θα ...φτουρήσουν τα πρωθυπουργικά τρισεκατομμύρια τη χρονιά της Ολυμπιάδας, ας δούμε τι έγινε με αυτά που ήδη ... έχουμε ξοδέψει.

Να μιλάς για «κοινωνική πολιτική» και να αναφέρεσαι σε τόσο μεγάλα κονδύλια, μπορεί να είναι εύηχο στον καθένα, αλλά είναι πρακτικά αδύνατον, για να μην πούμε από την αρχή πως αποτελεί ταχυδακτυλουργική παγαποντιά. Και είναι αδύνατο, βάσει των δαπανών του ίδιου του κρατικού προϋπολογισμού. Οι συνολικές δαπάνες του Γενικού Κρατικού Προϋπολογισμού πέρσι (δηλαδή, οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού, του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, τα κονδύλια για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους και τα ποσά για την εξυπηρέτηση των χρεών των Ενόπλων Δυνάμεων), ήταν όλες μαζί, όλο κι όλο περί τα 18,3 τρισεκατομμύρια δραχμές. Αρα, είναι εμπαιγμός και κοροϊδία να υποστηρίζεται ότι από τα κονδύλια αυτά, τα 10,1 τρισ. είναι δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα. Γιατί, αν τα πράγματα ήταν έτσι, οι κυβερνώντες - και μαζί οι διάφοροι απολογητές της κυβερνητικής πολιτικής- οφείλουν να απαντήσουν με ποιο ακριβώς τρόπο κατάφεραν με τα υπόλοιπα 8 τρισεκατομμύρια, να πληρωθούν:

• Τουλάχιστον 3,4 τρισεκατομμύρια για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους.
• Ακόμα 4,2 τρισεκατομμύρια για χρεολύσια.
• Κονδύλια 4,6 τρισεκατομμύρια δραχμές, με την επωνυμία «διάφορες άλλες δαπάνες» που καμιά σχέση δεν έχουν με την όποια κοινωνική πολιτική.
• Περί το 1 τρισεκατομμύριο για στρατιωτικές δαπάνες.
• Πάνω από 1,1 τρισεκατομμύριο δραχμές, για τη συντήρηση των μηχανισμών καταστολής.

Είναι βέβαιο πως «κάτι δεν πάει καλά». Και επειδή τα κονδύλια του προϋπολογισμού δεν επιδέχονται καμιά αμφισβήτηση, κάτι τρέχει με τα στοιχεία που επικαλείται ο Κ.Σημίτης. Πολύ περισσότερο, που στην εισηγητική έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού, οι λεγόμενες δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα απεικονίζονται μεν παραφουσκωμένες σε ό,τι αφορά τα κονδύλια που συμπεριλαμβάνονται σ' αυτές, αλλά εμφανίζονται εντελώς διαφορετικές και εν πάση περιπτώσει σε αρμονία με τα υπόλοιπα μεγέθη του προϋπολογισμού. Ετσι, το 2000 δαπανήθηκαν για:

• Τις συνολικές δαπάνες που αφορούν την Εκπαίδευση (όπου συμπεριλαμβάνονται και κονδύλια προς διάφορους επιχειρηματίες για τα λεγόμενα επιμορφωτικά προγράμματα) 1,4 τρισεκατομμύρια δραχμές
• Τις δαπάνες στον τομέα της Υγείας- Πρόνοιας (όπου συμπεριλαμβάνονται και κονδύλια από παλαιότερα χρέη που έχει δημιουργήσει η κυβερνητική πολιτική στα νοσοκομεία, αλλά και χρέη των νοσοκομείων προς τους φαρμακοβιομήχανους) μόλις 1,2 τρισεκατομμύρια δραχμές
• Τη λεγόμενη Κοινωνική Ασφάλιση (όπου ένα μεγάλο μέρος των ποσών αφορούν χρέη της κυβέρνησης από προηγούμενα χρόνια) περίπου 1,3 τρισεκατομμύρια δραχμές.

Είναι φανερό ότι οι λεγόμενες δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα του προϋπολογισμού, δεν μπορεί να είναι, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, ούτε δραχμή πάνω από τα 3,9 τρισεκατομμύρια δραχμές. Για επιβεβαίωση, μπορούμε να προσθέσουμε τα κονδύλια αυτά στις δαπάνες της πρώτης ομάδας που είναι άσχετες με κάθε μορφή κοινωνικής πολιτικής, φτάνουμε πράγματι στα 18,3 τρισεκατομμύρια, όσο δηλαδή και ο Γενικός Κρατικός προϋπολογισμός. Με δυο λόγια, ο πρωθυπουργός, όταν μιλά για δαπάνες ύψους 10,1 τρισεκατομμυρίων ψεύδεται ασύστολα. Για να είμαστε απόλυτα ακριβείς, αξιοποιεί τις στατιστικές απάτες και την αλχημεία των αριθμών, προκειμένου να επενδύσει την ταξικά αποκρουστική και εντελώς γυμνή από κοινωνική ευαισθησία πολιτική της κυβέρνησής του, με το μανδύα των ευημερούντων αριθμών.

Τα πρωθυπουργικά στοιχεία και αριθμοί κρύβουν πίσω τους μια ολόκληρη λογική. Την ίδια τη φιλοσοφία του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού, των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και της «νέας τάξης», που θέλει να επιβάλει η οικονομική ολιγαρχία σε όλο τον κορμό των παραγωγικών σχέσεων. Η αλληλουχία, για να φτάσουμε στα τρισεκατομμύρια του Κ.Σημίτη, είναι απλή. Η νεοφιλελεύθερη πολιτική, στην Ελλάδα και στη ζώνη του ευρώ συνολικά, ανεξάρτητα από το φορέα υλοποίησής της, είναι ταγμένη αποκλειστικά στην υπόθεση μεγιστοποίησης των υπερκερδών για το μεγάλο κεφάλαιο. Σ' αυτά ακριβώς τα πλαίσια, πέρα από το γεγονός ότι τα λαϊκά εισοδήματα συνεχώς συρρικνώνονται, περιορίζονται όλο και περισσότερο οι -ανέκαθεν μίζερες- κοινωνικές δαπάνες. Οι δαπάνες του κράτους δηλαδή, όπως τις γνωρίζαμε τις προηγούμενες δεκαετίες και αφορούσαν τη χρηματοδότηση της Παιδείας, της Υγείας, της Κοινωνικής Ασφάλισης. Οι όποιες παροχές σε είδος, για δωρεάν μόρφωση, πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ασφάλιση, που αποτελούσαν ένα μικρό ποσοστό επιστροφής φόρων μέσω της παροχής δωρεάν υπηρεσιών, αφορούν προοδευτικά και λιγότερους πολίτες. Ούτε καν οι κυβερνώντες τολμούν να κρύψουν ότι η εφαρμοζόμενη πολιτική έχει σαν αποτέλεσμα ο μέσος εργαζόμενος, να ξοδεύει από το συνεχώς περιοριζόμενο εισόδημά του αρκετά εκατομμύρια, για να σπουδάσει τα παιδιά του. Θεωρούν ότι είναι φυσιολογικό να πληρώνει για υπηρεσίες στους διάφορους κλάδους της Υγείας. Υποστηρίζουν ότι οφείλει να απευθύνεται στους ιδιωτικούς ομίλους για την ασφαλιστική κάλυψη τη δική του και της οικογένειάς του. Η λογική, με δυο λόγια, είναι ο κάθε πολίτης έχει χρέος να βρίσκει τρόπους να τα βγάζει πέρα, χωρίς να στηρίζεται στις όποιες κρατικές δαπάνες. Τα κρατικά κονδύλια δεν μπορούν να πηγαίνουν σε ...αντιπαραγωγικούς τομείς, αλλά πρέπει να αξιοποιούνται για την εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας, δηλαδή της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Το Δημόσιο μπορεί να δίνει ορισμένα κονδύλια, για την αντιμετώπιση των ακραίων συνεπειών, που προκαλεί η εφαρμοζόμενη πολιτική σε ορισμένες κατηγορίες του πληθυσμού. Κάποια ψίχουλα, δηλαδή, σε ορισμένους από αυτούς που βρίσκονται στο κατώφλι της πλήρους οικονομικής εξαθλίωσης και κοινωνικής περιθωριοποίησης. Αυτή είναι περίπου η «νέα» αντίληψη για την «κοινωνική πολιτική», που αντικαθίσταται πλέον από την «κοινωνική προστασία». Προκειμένου, όμως, να αποπροσανατολίσουν τους εργαζόμενους στις λεγόμενες «δαπάνες κοινωνικής προστασίας» συναθροίζουν όλες τις δαπάνες -δημόσιες και ιδιωτικές- που γίνονται στην ελληνική κοινωνία και αφορούν την κάλυψη του συνόλου των αναγκών στον τομέα των υπηρεσιών κοινωνικού χαρακτήρα.

Οταν, λοιπόν, ο Κ. Σημίτης μιλά για «δαπάνες κοινωνικής προστασίας» και τις υπολογίζει σε 10,1 τρισεκατομμύρια δραχμές, μαζί με τα περιορισμένα κονδύλια του κρατικού προϋπολογισμού, συνυπολογίζει:

• Τα περίπου 3 τρισεκατομμύρια, των κρατήσεων που γίνονται στους μισθούς των εργαζομένων για τα ασφαλιστικά ταμεία.
• Το σύνολο των εργοδοτικών εισφορών για τα ασφαλιστικά ταμεία.
• Τις συλλογικές ιδιωτικές δαπάνες για επαγγελματικές συντάξεις, ομαδική ασφάλιση εργασίας κλπ.
• Τις «δαπάνες» των εργοδοτών για άδειες μητρότητας, αποζημιώσεις απόλυσης, βρεφονηπιακούς σταθμούς, προσλήψεις ατόμων με ειδικές ανάγκες.
• Τα ποσά που αντιστοιχούν σε απώλεια φόρων, λόγω της ύπαρξης φορολογικών ελαφρύνσεων, εκπτώσεων, κλπ. εφόσον έχουν κοινωνικό χαρακτήρα.
• Τις δαπάνες μη κρατικών φορέων: της Εκκλησίας, μη κυβερνητικών οργανώσεων, εθελοντών.

Τέτοια απάτη! Εκμεταλλεύονται την ύπαρξη των ποσών που αναγκαστικά πληρώνονται και πάλι κατά κύριο λόγο από τους ίδιους τους εργαζόμενους, για να ισχυριστούν πως το ...«κύριο μέλημα της κυβέρνησης παραμένει το κοινωνικό κράτος». Μνημόσυνο, δηλαδή, με ξένα κόλλυβα. Κι όλα αυτά για να συσκοτιστεί η ακολουθούμενη πολιτική που θέλει τις δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα, τις κρατικές δαπάνες δηλαδή για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών, να πετσοκόβονται, ώστε τα κονδύλια που μέχρι τώρα αφορούσαν τους πολλούς, να γίνουν παροχές, ενισχύσεις, προνόμια και κίνητρα για το μεγάλο κεφάλαιο.

Σε ό,τι αφορά στα «προγράμματα κοινωνικής δράσης» και «κοινωνικής προστασίας», με τα οποία οι κυβερνώντες μάς πιπιλίζουν τα μυαλά, καλό είναι να μη διαφεύγει της προσοχής τι ακριβώς αντιπροσωπεύουν αυτά τα προγράμματα και με ποιες προϋποθέσεις καθορίζονται οι ...δικαιούχοι τους. Σύμφωνα, πάντα, με τις μέχρι στιγμής κυβερνητικές ανακοινώσεις, τα περισπούδαστα αυτά προγράμματα είναι ένα πεντοχίλιαρο για τους ηλικιωμένους αγρότες, που έχουν σύνταξη 48.000 δραχμές το μήνα και τους δικαιούχους του ΕΚΑΣ με την προϋπόθεση ότι αποδεδειγμένα έχουν μηνιαίο εισόδημα μικρότερο από 130.000 δραχμές. Από εκεί και πέρα στα προγράμματα μπορεί να ενταχθούν οι μακροχρόνια άνεργοι, κάποιες άπορες οικογένειες, άτομα με ειδικές ανάγκες, παλιννοστούντες, τσιγγάνοι, ανύπαντρες μητέρες κ.ο.κ.

Η αλλαγή της προσέγγισης της «κοινωνικές πολιτικής» συνολικά, είναι μια διαδικασία που εντάσσεται στις διάφορες συνθήκες για την ΟΝΕ και το ευρώ και η υλοποίησή της ξεκίνησε την προηγούμενη δεκαετία. Αν, μάλιστα, μελετηθούν τα σχετικά κείμενα της ΕΕ, εύκολα διαπιστώνεται ότι όσο προωθείται η υλοποίηση του ...οράματος των κυβερνώντων και των άλλων οπαδών της καπιταλιστικής ενοποίησης, τότε δε θα αργήσουν να εμφανιστούν και στη χώρα μας και άλλες μορφές «κοινωνικής προστασίας», όπως η χρηματοδότηση της «μεταφοράς εργαζομένων με μειωμένη κινητικότητα», η αύξηση του αριθμού των λεωφορείων που θα μπορούν να έχουν πρόσβαση συμπολίτες μας που κινούνται με αναπηρικά καροτσάκια, «κάρτα στάθμευσης για άτομα με ειδικές ανάγκες», διάφορα προγράμματα γενικά κι αφηρημένα «καταπολέμησης της φτώχειας», «προώθησης της αλληλεγγύης», «ένταξης προσφύγων» κ.ο.κ. Πολιτικές και προγράμματα ένταξης δηλαδή, που χωρίς δεύτερη κουβέντα θα μπορούσαν και θα έπρεπε να υπάρχουν σε μια σύγχρονη κοινωνία, μόνο που δεν αφορούν την κοινωνία στα επιμέρους σύνολά της, αλλά κάποιους πολίτες τούς οποίους η βάναυση ταξικότητα της κοινωνίας που ζουν τους κατέστησε απόκληρούς της.

Αυτό είναι το «κοινωνικό πρόσωπο» και η «κοινωνική πολιτική» της σημερινής κυβέρνησης. Πανομοιότυπο θα ήταν, αν στη θέση της βρισκόταν ο άλλος πόλος του δικομματισμού. Χωρίς ιδιαίτερες διαφορές, επίσης, θα αποδεικνυόταν και το όποιο άλλο σχήμα ... εναλλακτικών αποχρώσεων βρισκόταν στο τιμόνι της διακυβέρνησης. Αυτό είναι το σύστημα. Αυτό είναι το κεφάλαιο. Υπάρχει, δρα και καθορίζει τις πολιτικές με μοναδικό γνώμονα το υπερκέρδος που διασφαλίζεται από το ολόπλευρο ξεζούμισμα της εργατικής τάξης, της αγροτιάς, των άλλων κοινωνικών στρωμάτων, του συνόλου του λαού.