Η εξελισσόμενη κόντρα μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ, με τη Γερμανία να πρωτοστατεί, συνεχίστηκε και την περασμένη βδομάδα. Οι σκληρές δηλώσεις και από τις δυο πλευρές είναι ενδεικτικές των βαθιών και περίπλοκων αντιθέσεων, που οξύνονται και αφορούν ευρύτερους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς.

Με πρόσχημα και όχημα την «αντιδημοκρατική συμπεριφορά της Τουρκίας», η αντιπαράθεση κεντράρει στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ και ειδικότερα τις οικονομικές της σχέσεις με την Ενωση. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι στο φόντο βρίσκονται και οι ανταγωνισμοί για κρίσιμες περιοχές όπως τα Βαλκάνια, με τον Αυστριακό υπουργό Εξωτερικών και υποψήφιο καγκελάριο, Σεμπάστιαν Κουρτς, να προειδοποιεί σταθερά για την αυξανόμενη τουρκική επιρροή. Η αντιπαράθεση, όμως, αφορά συνολικότερα τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Ενδεικτική είναι η «δυσαρέσκεια» των ΗΠΑ και άλλων για την επιλογή της Τουρκίας να αγοράσει αντιπυραυλικά συστήματα (S-400) από τους Ρώσους, πυροδοτώντας εκ νέου τη συζήτηση για το μέλλον της σε σχέση με το ΝΑΤΟ.

Οι διακυμάνσεις στους τόνους αντανακλούν, από τη μια, τους οξείς ανταγωνισμούς και, από την άλλη, τη σημαντική αλληλεξάρτηση των συμφερόντων, που αναζωπυρώνει συνεχώς το σκληρό παζάρι σε διάφορα πεδία.

Σε μια κίνηση «οικονομικής διπλωματίας», η καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ είπε: «Αυτή τη στιγμή δεν υποστηρίζουμε μια επέκταση, μια βελτίωση της τελωνειακής ένωσης» και ότι η προενταξιακή οικονομική βοήθεια προς την Τουρκία θα συνεχίσει, όμως «μόνο εκεί όπου γνωρίζουμε ακριβώς πού πηγαίνουν τα χρήματα».

Η επέκταση της τελωνειακής ένωσης, που ισχύει από το 1996, είναι μεγάλη προτεραιότητα για την τουρκική κυβέρνηση. Η ΕΕ είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Τουρκίας. Μόνο οι εισαγωγές προϊόντων στην ΕΕ από την Τουρκία φτάνουν σε αξία τα 66,7 δισ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές της ΕΕ τα 78 εκατ. ευρώ (στοιχεία 2016).

Ετσι, το περασμένο Σάββατο, ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, υπογράμμισε τη σημασία που έχει η τελωνειακή ένωση, λέγοντας πως η Τουρκία είναι υπέρ της διατήρησής της, καθώς ωφελεί τόσο την Ενωση, όσο και τη χώρα του. Ο Τούρκος υπουργός για την ΕΕ, Ομέρ Τσελίκ, κάλεσε την καγκελάριο να συνεχίσει το διάλογο για την ανανέωση της τελωνειακής ένωσης.

Αλλά και για την ΕΕ, η συνεργασία με την Τουρκία έχει μεγάλη σημασία. Γι' αυτό και, εκτός από απόψεις για επανεξέταση της εμβάθυνσης της τελωνειακής ένωσης, συνεχίζεται και μια μεγάλη συζήτηση για εναλλακτικές μορφές που μπορεί να πάρει η συνεργασία με την Τουρκία, εστιάζοντας σε ορισμένους τομείς της οικονομίας αλλά και πεδία όπως η Ασφάλεια, φανερώνοντας ότι η «πλήρης διάρρηξη», όπως επιπόλαια ακούγεται από διάφορες πλευρές, δεν αποτελεί - τουλάχιστον για την ώρα - πιθανό σενάριο.

Απαρατήρητες δεν πέρασαν και εκτιμήσεις όπως ότι η Τουρκία απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από την Ευρώπη και «μεσοπρόθεσμα θα εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ», όπως «προέβλεψε» αυτήν τη φορά ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της γερμανικής βουλής, Ρόντεριχ Κίζεβετερ.

Στο μεταξύ, οι ισορροπίες θα καθοριστούν από τις εξελίξεις και σε άλλα επίπεδα. «Ο Πρόεδρος Ρ. T. Ερντογάν κατέχει σημαντική θέση στην Τουρκία, αλλά η Τουρκία δεν αποτελείται μόνο από τον Πρόεδρο Eρντογάν», είπε η Μέρκελ.

Ο Γερμανός ΥΠΕΞ, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, δήλωσε ότι η Γερμανία και η υπόλοιπη Ευρώπη θα πρέπει να στηρίξουν τη «δημοκρατικά σκεπτόμενη» πλειονότητα των Τούρκων που δεν υποστηρίζουν τον Τούρκο Πρόεδρο και «βασίζονται στην Ευρώπη και τη Γερμανία για να στηρίξουν την τουρκική δημοκρατία». Ο ίδιος εμφανίστηκε επιφυλακτικός για την επιβολή οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας.

Σύμφωνα, τέλος, με τον διευθυντή του Γερμανικού Ινστιτούτου για την Πολιτική και την Ασφάλεια, Φόλκερ Πέρτες, η σχέση Τουρκίας - Γερμανίας - ΕΕ έχει τεθεί σε άλλη διάσταση. «Πρέπει να δηλώσουμε ότι η ενταξιακή διαδικασία έχει ανασταλεί και τερματιστεί», αλλά αυτό δεν θα πρέπει να σημαίνει και ότι δεν θα μπορεί να ξαναρχίσει, «όταν αλλάξουν οι καιροί». «Κι εμείς έχουμε συμφέρον η Τουρκία να παραμείνει οικονομικός εταίρος και εταίρος στο ΝΑΤΟ. Δεν θέλουμε να κλείσουμε την πόρτα στα μούτρα των ανθρώπων, μόνο και μόνο επειδή ο Πρόεδρος ξεφεύγει από το ρόλο του», λέει.