Συνάντηση πολυμελών αντιπροσωπειών των υπουργείων Εξωτερικών Ελλάδας και Αλβανίας επίκειται το αμέσως επόμενο διάστημα, προκειμένου να συζητήσουν όλα τα εκκρεμή προβλήματα μεταξύ των δύο μερών: Από τη χάραξη θαλάσσιων ζωνών και την οικοδόμηση δικτύων Ενέργειας και διαμετακόμισης, μέχρι τα δικαιώματα της μειονότητας, την απάλειψη αλυτρωτικών στοιχείων από σχολικά βιβλία της Αλβανίας κ.ά.

Η συνάντηση πραγματοποιείται σε μια περίοδο που στην ημερήσια διάταξη βρίσκεται το ζήτημα της ένταξης των Δ. Βαλκανίων σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, προσπάθεια που προκαλεί αντιδράσεις άλλων ιμπεριαλιστικών κέντρων όπως η Ρωσία, και στην οποία επιχειρεί να παίξει «πρωταγωνιστικό ρόλο» η ελληνική κυβέρνηση, με τις «ευλογίες» των ΗΠΑ.

«Ατού» στην προσπάθεια αυτή της εγχώριας αστικής τάξης, πέραν της συμμετοχής της σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, αποτελεί και η ισχυρή παρουσία επιχειρηματικών ομίλων της Ελλάδας στην Αλβανία, όπως και ευρύτερα στα Βαλκάνια, παρουσία που έχει τις ρίζες της ήδη από τη δεκαετία του '90. Παρά τις θέσεις που έχασε κατά τη διάρκεια της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης (π.χ. με την «αποχώρηση» ελληνικών τραπεζικών ομίλων από τα Βαλκάνια, «κενό» που κάλυψαν άλλοι ευρωπαϊκοί τραπεζικοί όμιλοι κ.ο.κ.), η παρουσία του ελληνικού κεφαλαίου παραμένει ιδιαίτερα ισχυρή στη γειτονική χώρα, όπως και συνολικά στην περιοχή.

Τα στοιχεία, όπως αυτά αποτυπώνονται και σε ορισμένες από τις τελευταίες εκθέσεις των ελληνικών διπλωματικών αρχών για την οικονομική δραστηριότητα, σκιαγραφούν έτσι και ορισμένες άλλες, συνήθως όχι τόσο εμφανείς πλευρές των διμερών σχέσεων και των σχετικών «διαπραγματεύσεων».

Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Αλβανίας (ΤτΑ), που επικαλείται η ελληνική πρεσβεία στα Τίρανα σε αναφορές της προς τα κεντρικά στην Αθήνα, «επί του παρόντος, η Ελλάδα παραμένει ο βασικός εταίρος της αλβανικής οικονομίας. Η αξία των περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν σε ελληνικές εταιρείες στην Αλβανία φτάνει το 1,2 δισ. ευρώ, με τους Ολλανδούς επενδυτές να κατέχουν τη δεύτερη θέση και με την αξία των ολλανδικών επενδύσεων στην Αλβανία να ανέρχεται σε 870 εκατ. ευρώ».

Σύμφωνα, δε, με «Περιοδική Επισκόπηση» της ελληνικής πρεσβείας στα Τίρανα, με ημερομηνία 20/10/2017, «οι κυριότεροι τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνται οι ελληνικών και ομογενειακών συμφερόντων επιχειρήσεις είναι οι τραπεζικές υπηρεσίες, οι τηλεπικοινωνίες, οι κατασκευές και δομικά υλικά, η βιομηχανία, οι υπηρεσίες Υγείας, το εμπόριο, η Εκπαίδευση, καθώς και άλλες υπηρεσίες (μεταφορές, συμβουλευτικές, νομικές, μάρκετινγκ, εκπαίδευσης, εστίασης κ.λπ.). Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, το 2015, οι ενεργές επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων στην Αλβανία ήταν 675, εκ των οποίων 400 αμιγώς ελληνικές και 275 μεικτές. Σημειωτέον, οι ιταλικές επιχειρήσεις, που αριθμητικά κατέχουν την πρώτη θέση (2.753 επιχειρήσεις), πέρα από τις τράπεζες και τις εταιρείες call centers, είναι κυρίως μικρές εμπορικές επιχειρήσεις», προσθέτει η πρεσβεία.

Βασικό ρόλο στους επιχειρηματικούς σχεδιασμούς, και ακολούθως στην ένταση των ανταγωνισμών, παίζουν τα σχέδια για το πέρασμα των αγωγών Ενέργειας, δικτύων και μεταφορών συνολικά από τα Βαλκάνια και ειδικότερα από την Αλβανία και τις υπόλοιπες χώρες των Δ. Βαλκανίων. Χαρακτηριστικά π.χ. είναι τα σχέδια για το «γερμανικό σχέδιο Μάρσαλ» στην περιοχή, που συζητήθηκαν το καλοκαίρι στην Τεργέστη. Οπως επίσης δεν είναι τυχαίο ότι πριν ακριβώς ένα μήνα, τα ζητήματα αυτά απασχόλησαν κατά κόρον τη 2η τετραμερή Σύνοδο Κορυφής Ελλάδας - Αλβανίας - Βουλγαρίας - ΠΓΔΜ, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ο Ελληνας ΥΠΕΞ, Ν. Κοτζιάς, έλεγε τότε πως συζητήθηκαν «οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για τη μεταφορά με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο της Ενέργειας», ενώ σε ό,τι αφορά το ρόλο της Ελλάδας στα εν λόγω σχέδια, σημείωνε πως «φροντίζει να διασυνδεθούν οι υπόλοιπες χώρες των Βαλκανίων με τους μεγάλους αγωγούς που θα έρθουν σε μας ή με τη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου».

Σύμφωνα, εξάλλου, με τα στοιχεία της ΤτΑ, οι κλάδοι που προσέλκυσαν περισσότερες ξένες επενδύσεις στην Αλβανία τον περασμένο χρόνο, είναι αυτοί της βιομηχανίας αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, των τηλεπικοινωνιών και ο χρηματοπιστωτικός τομέας.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η ελληνική πρεσβεία ξεχωρίζει τις εξελίξεις σε σχέση με τον αγωγό φυσικού αερίου TAP: «Οι συνομιλίες μεταξύ του Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ) και της Κοινοπραξίας TAP σχετικά με τη σύναψη συμφωνίας για τη λειτουργία και συντήρηση του τμήματος του Αγωγού που διέρχεται από την ελληνική επικράτεια, βρίσκονται στο τελικό τους στάδιο, έπειτα από μια περίοδο στασιμότητας, λόγω της αλλαγής ηγεσίας στον TAP κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Συγχρόνως δε, επιλύονται σταδιακά και τα νομικά και διαδικαστικά θέματα που αφορούν στη σύσταση κοινοπραξίας (joint venture) μεταξύ του ΔΕΣΦΑ και την αλβανικής Albgaz, η οποία θα αναλάβει τη λειτουργία και συντήρηση του αλβανικού τμήματος του TAP, ενώ ο ΔΕΣΦΑ αναμένεται να παράσχει τεχνογνωσία στην υπό σύσταση ελληνοαλβανική κοινοπραξία, η έδρα της οποίας θα βρίσκεται στα Τίρανα».

Η πρεσβεία στην Αλβανία καταγράφει επίσης το γεγονός ότι η ιταλική εταιρεία υποδομής φυσικού αερίου «Snam» και ο αλβανικός οργανισμός εκμετάλλευσης υποδομών φυσικού αερίου της Αλβανίας«Albgaz» (που όπως είδαμε παραπάνω, είναι προς σύσταση κοινοπραξίας με τον ΔΕΣΦΑ) υπέγραψαν Μνημόνιο Κατανόησης «για την ανάπτυξη ευκαιριών συνεργασίας ως προς την υποστήριξη και την ανάπτυξη του συστήματος υποδομών στην αγορά φυσικού αερίου που θα ξεκινήσει ο αγωγός TAP στη χώρα».

Σημειωτέον, σύμφωνα με δηλώσεις υπευθύνων σε αλβανικά ΜΜΕ, η κοινοπραξία TAP σχεδιάζει να επενδύσει συνολικά 800 εκατ. ευρώ στην Αλβανία τη διετία 2017 - 2018. «Οι υπεράκτιες εργασίες κατασκευής του TAP προγραμματίζονται να αρχίσουν το 2018, ενώ οι δοκιμές και η θέση σε λειτουργία του αγωγού θα πραγματοποιηθούν το 2019. Το έργο του αγωγού φυσικού αερίου έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω της Αλβανίας. Αναμένεται να φέρει στην Αλβανία συνολικές επενδύσεις ύψους περίπου 1,5 δισ. ευρώ. Η αρχική χωρητικότητα του αγωγού θα είναι 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, η οποία θα μπορούσε να διπλασιαστεί, μελλοντικά», αναφέρεται από πλευράς της ελληνικής πρεσβείας στην Αλβανία, που σκιαγραφεί επιγραμματικά και το «ψητό» για μια σειρά κατασκευαστικές εταιρείες.

Παράλληλα, η πρεσβεία έσπευσε να ενημερώσει τα κεντρικά και για άλλη μια εξέλιξη, που επίσης μυρίζει μπόλικο «ψητό» για κεφάλαια που δραστηριοποιούνται σε κατασκευές και τουρισμό και δίνει μια εικόνα στοχευμένων αλλαγών που γίνονται στη νότια ζώνη της Αλβανίας και αφορούν και τις πρόσφατες κατεδαφίσεις στη Χειμάρρα. Σημειώνει πως «(...) έργα σε τέσσερις πόλεις, Μπεράτι, Περμέτι, Αργυρόκαστρο και Αγ. Σαράντα, θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Αστικών και Τουριστικών Προγραμμάτων (PIUTD) από το Αλβανικό Ταμείο Ανάπτυξης, με χρηματοδότηση της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Στόχος του έργου αυτού είναι η βελτίωση των αστικών υποδομών, η ενθάρρυνση του βιώσιμου τουρισμού και η οικονομική ανάπτυξη και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στη Νότια Αλβανία.

Περισσότεροι από 84.000 κάτοικοι και περισσότεροι από 300.000 τουρίστες αναμένεται να επωφεληθούν από το εν λόγω έργο. Θα εφαρμοστεί σε μια περίοδο πέντε ετών και περιλαμβάνει τρία βασικά στοιχεία: πολεοδομικό σχεδιασμό και υποδομές, βελτίωση των τουριστικών χώρων, εμπορική προώθηση του τουρισμού και ανάπτυξη προϊόντων».

Να σημειωθεί πως στην «Επισκόπηση» αναφορά γίνεται και στην Alpha Bank Albania (η Alpha Bank δραστηριοποιείται στην Αλβανία από το 1998), που εγκαινίασε πρόσφατα υποκατάστημα στην πόλη της Κορυτσάς. Σύμφωνα με την Alpha Bank Αλβανίας, η τράπεζα έχει περισσότερους από 240.000 πελάτες, μέσω ενός μεγάλου δικτύου υποκαταστημάτων και άλλων εναλλακτικών τρόπων συναλλαγών (ΑΤΜ, web banking κ.λπ.).

Την ίδια ώρα, η ελληνική αστική τάξη παρακολουθεί και τις κινήσεις της Τουρκίας στην Αλβανία, με την ελληνική πρεσβεία να καταγράφει κινήσεις όπως τη διοργάνωση τον περασμένο Αύγουστο συναντήσεων «B2B» μεταξύ αλβανικών και τουρκικών επιχειρήσεων στα Τίρανα, από το τουρκικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο του Αφιόν Καραχισάρ, με την υποστήριξη του MUSIAD BALKAN («Ανεξάρτητου Βιομηχανικού και Επιχειρηματικού Συνδέσμου»). Στη συνάντηση, όπως μεταδίδουν Ελληνες διπλωμάτες, συμμετείχαν αρκετές επιχειρήσεις, οι οποίες δραστηριοποιούνται κυρίως στους κλάδους των κατασκευών, της διατροφής, της γεωργίας και της κτηνοτροφίας.

Σε μια αντίστοιχη κίνηση, υψηλόβαθμοι εκπρόσωποι της αεροπορικής εταιρείας «Turkish Airlines» συναντήθηκαν στα Τίρανα με εκπροσώπους του υπουργείου Οικονομικής Ανάπτυξης, Τουρισμού, Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας.

Η ελληνική πρεσβεία στα Τίρανα επικαλείται πηγές από το αλβανικό υπουργείο, σύμφωνα με τις οποίες «η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο σύνταξης κοινών διμερών σχεδίων για την προώθηση της Αλβανίας, σε γνωστά τουρκικά μέσα ενημέρωσης, τη διοργάνωση διαφόρων διασκέψεων με χώρες της Ασίας όπως η Σιγκαπούρη, η Νότια Κορέα κ.ά., οι οποίες είναι στόχος για την προσέλκυση τουριστών και με τις οποίες η Αλβανία δεν διαθέτει καθεστώς θεωρήσεων». Η τουρκική αεροπορική εταιρεία σχεδιάζει να λειτουργήσει ως σύνδεσμος κάνοντας τα δρομολόγια. Εξάλλου, με τη «βοήθεια» της «Turkish Airlines» σχεδιάζεται να ξεκινήσει η λειτουργία αλβανικής αεροπορικής εταιρείας χαμηλού κόστους, που «να επιτρέψει στους Αλβανούς να πετούν φθηνά και με απευθείας γραμμές σε διάφορες χώρες του κόσμου».