Κατευθύνσεις προς όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ εμπεριέχει το κείμενο της Επιτροπής «Επενδύοντας στην έξυπνη, καινοτόμο και βιώσιμη βιομηχανία. Μια ανανεωμένη στρατηγική για την βιομηχανική πολιτική της ΕΕ. [COM (2017) 479 final]», ώστε να διατηρηθεί και να ενισχυθεί, όπως λέει, η υπεροχή της ευρωπαϊκής βιομηχανίας «στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, των προκλήσεων βιωσιμότητας και της ταχείας εξέλιξης της τεχνολογίας».

Πρόκειται για ένα κείμενο στο οποίο υπογραμμίζεται η ανάγκη για την «πάση θυσία» διατήρηση των πρωτείων των ευρω-μονοπωλίων σε βιομηχανικούς κλάδους που σήμερα υπερέχουν αλλά και η απόκτησή τους σε άλλους που σήμερα υστερούν. Υπογραμμίζεται επίσης η αποφασιστικότητα της ΕΕ να διατηρήσει απρόσκοπτη πρόσβαση σε στρατηγικού χαρακτήρα πρώτες ύλες αλλά και να υψώσει «τείχη» προστασίας για τα μονοπώλιά της έναντι «αθέμιτων» πρακτικών από ανταγωνιστικά κέντρα, ακόμη και να δώσει το δικαίωμα απαγόρευσης εξαγορών ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από ξένους επενδυτές. Ολα αυτά τα βαφτίζει με τον... ευρηματικό τίτλο «τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης».

Το κείμενο επισημαίνει ότι η βιομηχανία της ΕΕ κατόρθωσε να αναστρέψει την κάμψη των μεριδίων αγοράς των εξαγωγών βιομηχανίας της ΕΕ και του μεριδίου της βιομηχανίας στη συνολική προστιθέμενη αξία. Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της βιομηχανίας για την ΕΕ των 27 αυξήθηκε κατά 6,4% μεταξύ 2009 και 2016 και 4,7% για την ΕΕ των 28. Η συμβολή των μεταποιητικών βιομηχανιών και οι μεταποιητικές εισροές από τις εξορυκτικές βιομηχανίες και τους κλάδους των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας στη συνολική προστιθέμενη αξία στην ΕΕ των 27 αντιστοιχούσε σε 21% (19% στην ΕΕ των 28) το 2016.

Η προστιθέμενη αξία μόνο της μεταποίησης αυξήθηκε κατά 25% στην ΕΕ των 27 (23% στην ΕΕ των 28). Σε πραγματικούς όρους από το 2009, το μερίδιό της ως ποσοστό της οικονομίας αυξήθηκε από 15,5% (14,7% στην ΕΕ των 28) σε 17,1% (16,1% στην ΕΕ των 28).

Ενίσχυση διαπιστώνεται παράλληλα και στην παραγωγικότητα της εργασίας, η οποία παρουσιάζει ετήσιο ρυθμό αύξησης της τάξης του 2,7% κατά μέσο όρο από το 2009 έως το 2016. Με δεδομένο το σύνολο των αντεργατικών μέτρων που πέρασαν ενιαία σε όλες τις χώρες της ΕΕ, συμπιέζοντας περαιτέρω την τιμή της εργατικής δύναμης, γενικεύοντας την «ευελιξία» κ.ο.κ., ο δείκτης αυτός αποτυπώνει και την ακόμα μεγαλύτερη ένταση της εκμετάλλευσης από τα ευρωπαϊκά μονοπώλια.

Με δεδομένο αυτό το στοιχείο, διαπιστώνεται επίσης αναστροφή της φθίνουσας τάσης απασχόλησης στη βιομηχανία. Οπως αναφέρεται στο κείμενο, μεταξύ 2009 και 2013 η απασχόληση στη βιομηχανία μειώθηκε κατά 1,8 εκατ. θέσεις εργασίας (5,4%) στην ΕΕ των 27, ενώ από το 2013, πάνω από 1,5 εκατ. καθαρές νέες θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν στη βιομηχανία. Ουσιαστικά τα στοιχεία αυτά αποτυπώνουν έως ένα βαθμό το πώς το κεφάλαιο, αφού πρώτα απέλυσε κατά τη διάρκεια της καπιταλιστικής κρίσης, αναπληρώνει εργατικό δυναμικό με μια νέα «φουρνιά» εργαζομένων που δουλεύουν με τους νέους, ακόμα χειρότερους, όρους σε σχέση με πριν.

Παρά ταύτα, διαβλέπει κινδύνους εξαιτίας του γεγονότος ότι «οι ανταγωνιστές της Ευρώπης», όπως λέει, «πραγματοποιούν σημαντικές επενδύσεις για την αναβάθμιση της βιομηχανίας τους, ο δείκτης επενδύσεων στην ΕΕ δεν έχει ακόμη επανέλθει στο ιστορικό μέσο επίπεδό του». Την ίδια στιγμή, διαπιστώνεται ένα εξίσου επικίνδυνο «χάσμα καινοτομίας» της ΕΕ με ανταγωνιστές και συγκεκριμένα τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, ενώ άλλοι, όπως η Κίνα, «έχουν αρχίσει να ανταγωνίζονται την ΕΕ σε εκείνα ακριβώς τα τμήματα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας στα οποία η Ευρώπη τα καταφέρνει καλύτερα».

Ως προς τις τομεακές πολιτικές που έχουν ασκηθεί τα τελευταία χρόνια για την ενίσχυση βιομηχανικών κλάδων, ξεχωρίζουν τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την προστασία της ευρωπαϊκής χαλυβουργίας, τα οποία «ενισχύουν την άμυνα της ΕΕ έναντι αθέμιτων εμπορικών πρακτικών». Να υπενθυμίσουμε ότι ο τομέας του χάλυβα αποτελεί σημαντικό στοιχείο αντιπαράθεσης μέχρι και σήμερα, σε επίπεδο Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, μεταξύ της ΕΕ και των ισχυρών ανταγωνιστών της, όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ, με την ΕΕ να έχει προχωρήσει μονομερώς τα τελευταία χρόνια σε ρυθμίσεις προστασίας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων του κλάδου έναντι των ανταγωνιστών τους, οι οποίοι «κατηγορούνται» από τα ευρωπαϊκά επιτελεία για την υιοθέτηση «αθέμιτων εμπορικών πρακτικών». Ανάλογο πλέγμα προστασίας επιθυμεί η Επιτροπή και στον διαστημικό τομέα με σκοπό, όπως αναφέρει, «να προωθηθεί η παγκόσμια πρωτοκαθεδρία της Ευρώπης στον τομέα του διαστήματος και να αυξηθεί το μερίδιό της στις παγκόσμιες διαστημικές αγορές».

Στο κείμενο γίνεται λόγος για την «εν εξελίξει βιομηχανική επανάσταση» που, όπως λέει, έχει στο επίκεντρό της τις νέες τεχνολογίες, όπως τα μαζικά δεδομένα, την τεχνητή νοημοσύνη και τη ρομποτική, το «Διαδίκτυο των Πραγμάτων» (Internet of Things-IoT). Σε αυτήν τη νέα «κούρσα» ανταγωνισμού στην οποία επιδίδονται οι μονοπωλιακοί όμιλοι σε παγκόσμιο επίπεδο, και για τους εργαζόμενους στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος θα σημάνει ένταση της εκμετάλλευσης και της εντατικοποίησης και μαζική ανεργία, η ΕΕ επιθυμεί να διατηρήσει τα πρωτεία όπου τα κατέχει σήμερα αλλά και να ενισχύσει τις θέσεις της σε άλλους τομείς που σήμερα διαπιστώνεται καθυστέρηση.

Ετσι, σημειώνει πως η ευρωπαϊκή βιομηχανία κατέχει σήμερα παγκόσμιο μερίδιο αγοράς 33% στη ρομποτική, 30% στα ενσωματωμένα συστήματα (υπολογιστικά συστήματα εκτός των επιτραπέζιων υπολογιστών, όπως αυτά που υπάρχουν, για παράδειγμα, στα αυτοκίνητα), 55% στους ημιαγωγούς της αυτοκινητοβιομηχανίας κ.ά.

Ωστόσο, η Επιτροπή σημειώνει πως μόνο το 1/5 σήμερα των ευρωπαϊκών εταιρειών εμφανίζει υψηλό βαθμό ψηφιοποίησης, αναφέροντας ότι η τέτοια καθυστέρηση θα επιφέρει μεσοπρόθεσμα απώλεια ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης και μείωση του μεριδίου αγοράς και εν τέλει απειλεί την ίδια την ύπαρξη της επιχείρησης. Κι εδώ η Επιτροπή προωθεί δέσμη μέτρων - εννοείται πως η παροχή «ζεστού» χρήματος είναι εντός των μέτρων αυτών - ενίσχυσης της ψηφιοποίησης της βιομηχανίας και εισαγωγής νέων τεχνολογιών στη βιομηχανική παραγωγή. Η ανάπτυξη νέων σύγχρονων δικτύων και ψηφιακών επικοινωνιών κρίνεται απαραίτητη για την επιτυχία του εγχειρήματος και εντοπίζεται ειδικά η ανάπτυξη συνδέσεων 5G αφού, όπως λέει, η επέκτασή του θα δώσει τεράστια ώθηση στην ευρωπαϊκή βιομηχανία έναντι των ανταγωνιστών της.

Η λεγόμενη «πράσινη οικονομία» είναι σαφώς μεταξύ των τομέων που η ΕΕ επιθυμεί να «αξιοποιήσει την πρωτοπορία που κατέχει και να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο παγκόσμιο ανταγωνισμό στον τομέα της πράσινης παραγωγής και των τεχνολογιών καθαρής ενέργειας». Επισημαίνεται ότι για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος απαιτείται η απρόσκοπτη πρόσβαση των ευρωπαϊκών βιομηχανιών στις πρώτες ύλες που απαιτούν οι νέες «πράσινες τεχνολογίες». Για το λόγο αυτό η Επιτροπή «θα συνεχίσει να συμβάλλει στην εξασφάλιση ασφαλούς βιώσιμου και οικονομικά προσιτού εφοδιασμού» των βιομηχανιών της με τα στρατηγικής σημασίας αυτά υλικά.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι πρόσφατα η Επιτροπή εξέδωσε λίστα με τις «κρίσιμες πρώτες ύλες» για την ευρωπαϊκή βιομηχανία [Com (2017) 490], οι οποίες στη συντριπτική τους πλειοψηφία βρίσκονται εκτός ευρωπαϊκών εδαφών, με την Κίνα να κατέχει ένα σημαντικό μέρος τους, όπως επίσης και οι ΗΠΑ, η Ρωσία και κάποιες αφρικανικές χώρες.

Ολα αυτά κάθε άλλο παρά άσχετα είναι με την όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και επεμβάσεων και στη γειτονιά μας, με «επίδικο» τον έλεγχο αυτών των πηγών. Χαρακτηριστικό π.χ. είναι και το όλο και πιο έντονο «ενδιαφέρον» της ΕΕ για την Αφρική.

Εξάλλου, στο κείμενο ειδική αναφορά γίνεται φυσικά και στην «αμυντική βιομηχανία», για την οποία η Επιτροπή έχει ήδη συντάξει ειδικό σχέδιο δράσης για την ενίσχυσή της κι έχει συστήσει ειδικό ταμείο, το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας», για τη χρηματοδότηση επενδύσεων στον τομέα της «αμυντικής» Ερευνας και Ανάπτυξης.

Η αυτοκινητοβιομηχανία επίσης σημειώνεται ότι έχει «καίριο ρόλο στην οικονομία της ΕΕ» και στόχος είναι να εξασφαλιστεί πως τα σύγχρονης τεχνολογίας οχήματα παράγονται στην Ευρώπη, με τα ηλεκτρικά οχήματα φυσικά να τίθενται στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας. Σε σχέση με τη χρηματοδότηση το κείμενο επισημαίνει ότι μέχρι τον Ιούλη του 2017 εγκρίθηκαν συνολικές επενδύσεις 225 δισ. ευρώ από το Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, ποσό που αποτελεί το 72% του συνολικού στόχου των 315 δισ. ευρώ μέχρι τα μέσα του 2018.

Τέλος, σε ό,τι αφορά τη «διεθνή διάσταση» της ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής, επισημαίνεται ότι «η ΕΕ χρησιμοποιεί το ειδικό της βάρος για την προώθηση ισότιμων όρων παγκόσμιου ανταγωνισμού σε διμερείς και πολυμερείς εμπορικές διαπραγματεύσεις...». Γίνεται ειδική αναφορά στα μέσα «εμπορικής άμυνας» της ΕΕ τα οποία, όπως λέει η Επιτροπή, αξιοποιεί πλήρως «για να αντιμετωπίσει τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές», ενώ αναμένεται ο εκσυγχρονισμός τους για την περαιτέρω ενίσχυσή τους. Παράλληλα, ετοιμάζεται νέος κανονισμός που θα επιτρέπει στα κράτη - μέλη να εμποδίζουν την εξαγορά ευρωπαϊκών εταιρειών «με καίριας σημασίας τεχνολογίες» από ξένους επενδυτές.