Θα μιλήσει ο Νίκος Αμπατιέλος, Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ.

Θα ακολουθήσει αφιέρωμα στο αντάρτικο τραγούδι από το Μουσικό Σύνολο «Ρωμιοσύνη».

Στην εκδήλωση θα παρευρεθεί ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης θα προβληθεί σπάνιο κινηματογραφικό υλικό που προέρχεται από το ντοκιμαντέρ «Μνήμες», του Νίκου Καβουκίδη. Το υλικό το παραχώρησε ο ίδιος ο Νίκος Καβουκίδης για τις ανάγκες της εκδήλωσης και καλύπτει τα εξής γεγονότα:

- Απελευθέρωση της Αθήνας από τους ναζί - Οκτώβρης 1944

- Εορτασμός των 26 χρόνων από την ίδρυση του ΚΚΕ στην Αθήνα και στον Πειραιά - Νοέμβρης 1944

- Οι πρώτες μέρες της ταξικής αναμέτρησης του Δεκέμβρη του 1944

- Συγκέντρωση του ΕΑΜ για τα 4 χρόνια από την ίδρυσή του στο Παναθηναϊκό Στάδιο με ομιλία του Νίκου Ζαχαριάδη, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ - 27 Σεπτέμβρη 1945.

«Μελετάμε, διδασκόμαστε την πείρα των αγώνων του λαού μας και της νεολαίας. Τιμάμε την Ιστορία μας με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον», σημειώνει στο σχετικό κάλεσμά της η ΟΠ Αττικής της ΚΝΕ.

Με αφορμή αυτήν την εκδήλωση ο «Ριζοσπάστης» σήμερα ρίχνει ματιές σε πλευρές της Ιστορίας και της πολύμορφης δράσης της ΕΠΟΝ, που αγκαλιάστηκε από τη νεολαία απ' άκρη σ' άκρη της Ελλάδας.

* * *

Η ΕΠΟΝ ιδρύθηκε στις 23 Φλεβάρη 1943, ακριβώς 75 χρόνια πριν από τη μέρα που θα την τιμήσει με την εκδήλωσή της η ΟΠ Αττικής της ΚΝΕ.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι βασικός φορέας και αιμοδότης της ΕΠΟΝ ήταν η θρυλική ΟΚΝΕ. Ιδιαίτερη σημασία για το νεολαιίστικο κίνημα έχει η πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, στις 5 Φλεβάρη 1942, στην Αθήνα, που προχώρησε στην ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου Νέων (ΕΑΜ Νέων). Σε αυτό, εκτός από την ΟΚΝΕ, συμμετείχαν και οι εξής νεολαιίστικες οργανώσεις: «Φιλική Εταιρεία Νέων», «Ελευθερία», «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας» και «Δημοκρατική Ενωση Νέων».

Περίπου ένα χρόνο αργότερα και κάτω από βαριά παρανομία, στις 14 Γενάρη 1943, συνήλθε η Ολομέλεια της ΚΕ του ΕΑΜ Νέων και αποφάσισε την ίδρυση της ενιαίας οργάνωσης της νέας γενιάς. Στις 23 Φλεβάρη 1943, στους Αμπελόκηπους, με πρόταση της ΟΚΝΕ και με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των οργανώσεων νέων που συμμετείχαν στο ΕΑΜ Νέων, καθώς και άλλων νεολαιίστικων οργανώσεων, πραγματοποιήθηκε η σύσκεψη εκείνη που κατέληξε στην απόφαση ίδρυσης της ΕΠΟΝ, με αυτοδιάλυση των οργανώσεων που συμμετείχαν στην ίδρυσή της.

Οπως σημειώνεται στη Διακήρυξη του ΚΣ της ΚΝΕ για τα 50 χρόνια της, «η ΕΠΟΝ ανέπτυξε τεράστια ηρωική εθνικοαπελευθερωτική, διαπαιδαγωγητική και μορφωτική δράση, έδωσε στη νεολαία άφθαστα πρότυπα αυτοθυσίας και λαϊκής αλληλεγγύης. Πάνω από 32.000 ΕΠΟΝίτες πολέμησαν στον ΕΛΑΣ, τις παραμονές της απελευθέρωσης η ΕΠΟΝ αριθμούσε 640.000 νέους και νέες μαζί με τα Αετόπουλα. Χιλιάδες ΕΠΟΝίτες βρήκαν ηρωικό θάνατο στα χιτλερικά στρατόπεδα και στις μάχες με τους κατακτητές και τους ταγματασφαλίτες. Οι περισσότεροι από τους ΕΛΑΣίτες της Αθήνας και του Πειραιά ήταν μέλη της ΕΠΟΝ και οι μισοί από τους νεκρούς ΕΛΑΣίτες ήταν ΕΠΟΝίτες».

Η ΕΠΟΝ συνεχίζει τη δράση της και μετά την απελευθέρωση. Ρίχνεται στη μάχη της ανοικοδόμησης των περιοχών και των υποδομών που έχουν καταστρέψει οι Γερμανοί, συμμετέχει στη μάχη της Αθήνας το Δεκέμβρη του '44, αναπτύσσει πλούσιο εκπολιτιστικό και παιδαγωγικό έργο αφύπνισης της νέας γενιάς. Στις 13 Γενάρη του 1946 συγκαλείται στην Αθήνα το 1ο της Συνέδριο με τη συμμετοχή πλήθους νέων, αντιπροσώπων από όλες τις γωνιές της Ελλάδας.

Τα ιδανικά της οργανωμένης πάλης που εμφύσησε στη νεολαία, ήταν αρκετά για να ανησυχήσουν το κράτος και το παρακράτος, που έβαλαν σε εφαρμογή τα σχέδια εξόντωσης της ΕΠΟΝ. Ετσι, το 1946, πάνω από 1.500 ΕΠΟΝίτες δολοφονούνται. Χιλιάδες σέρνονται στα στρατοδικεία. Αλλοι πηγαίνουν στις φυλακές και στις εξορίες.

Στις 28 Φλεβάρη του 1947, με απόφαση του Πρωτοδικείου της Αθήνας, αποφασίζεται η διάλυση της ΕΠΟΝ. Ανάμεσα στις κατηγορίες είναι ότι προσπάθησε να ...«υποκλέψει το μυστικό της ατομικής βόμβας» και να το παραδώσει στους Σοβιετικούς!

Στα τέλη του 1947, με τον περιβόητο Νόμο 509, τίθεται εκτός νόμου. Παρ' όλες τις διώξεις, η ΕΠΟΝ δε διαλύεται, αλλά περνά στην παρανομία, όπου συνεχίζει τον αγώνα της.

Την περίοδο της ένοπλης ταξικής σύγκρουσης, του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, η ΕΠΟΝ δρα στις πόλεις, σηκώνοντας σημαντικό βάρος της δουλειάς του Κόμματος στη νεολαία και συνεχίζει την παράνομη δράση της μέχρι το 1957 - 1958.