Για ένα νέο κύκλο «αβεβαιότητας» που τροφοδοτούν οι εξελίξεις στην ιταλική οικονομία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη συνολικότερη πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας, αλλά και τις προωθούμενες αναδιαρθρώσεις σε επίπεδο Ευρωζώνης, κάνουν λόγο τα αστικά επιτελεία, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο ακόμη βαθύτερων «τριγμών» έως και το ξέσπασμα μιας νέας καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης. Αν και σε πρώτο πλάνο εμφανίζεται η ενδεχόμενη «δυστοκία» στο σχηματισμό της αστικής κυβέρνησης, το κεντρικό ζητούμενο - που κρύβεται άλλωστε και πίσω από τις πολιτικές διεργασίες - αφορά ζητήματα όπως η κεφαλαιακή επάρκεια των ιταλικών τραπεζών.

Την ίδια ώρα, οι οξυμένοι ανταγωνισμοί ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικά κέντρα γύρω από τις ροές του παγκόσμιου εμπορίου, με άξονα τα μέτρα προστατευτισμού των επιχειρηματικών ομίλων που καθένας από αυτούς στηρίζει και εξυπηρετεί, φέρνουν στην επιφάνεια και νέο κύκλο έντονης αβεβαιότητας για την παγκόσμια οικονομία και βέβαια την ΕΕ, με ό,τι αυτό σηματοδοτεί και για τις εξελίξεις στην ελληνική οικονομία.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο του «ευρωπαϊκού εξαμήνου» έχει ζητήσει από την ιταλική κυβέρνηση την εφαρμογή και μέτρων δημοσιονομικού χαρακτήρα. Στην Ιταλία «το επίμονα υψηλό κρατικό χρέος αποτελεί λόγο ανησυχίας», επισημαίνεται στην έκθεση της Κομισιόν, η οποία έχει ενημερώσει τις αρχές της χώρας ότι την άνοιξη του 2018 «προτίθεται να αξιολογήσει εκ νέου τη συμμόρφωση της Ιταλίας», σημειώνοντας ότι την ίδια ώρα, η Ιταλία (μαζί με την Κροατία και την Κύπρο) «αντιμετωπίζουν υπερβολικές οικονομικές ανισορροπίες».

Την ίδια ώρα, σε απόλυτα μεγέθη, οι ιταλικές τράπεζες κατέχουν τα «πρωτεία», με «κόκκινα» δάνεια ύψους 224,2 δισ. ευρώ, ακολουθούμενες από τις γαλλικές με 142,2 δισ., τις ισπανικές με 131,4 δισ. και τις ελληνικές με περίπου 100 δισ.

Σε κάθε περίπτωση, τα όποια διαχειριστικά ζόρια στην περίπτωση της Ιταλίας, σε συνδυασμό βέβαια και με τους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς αναφορικά με τους τρόπους κρατικής διάσωσης των τραπεζών και το ποιος θα φορτωθεί τα σχετικά «βάρη», αναμένεται να θέσουν νέα «προσκόμματα» στον κύκλο για την εμβάθυνση της ΟΝΕ, σε μια εξέλιξη που, στο βαθμό βέβαια που επιβεβαιωθεί, θα έρθει να προστεθεί στους παράγοντες της αβεβαιότητας και των κινδύνων.

Σε αυτούς που ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους για τη μεσοπρόθεσμη περίοδο, η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τις «Χειμερινές Προβλέψεις 2018» αναφέρει τις «υψηλές τιμές των περιουσιακών στοιχείων στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές», τους κινδύνους «δυσμενέστερων εξελίξεων λόγω της αβέβαιης έκβασης των διαπραγματεύσεων για το Brexit», τις γεωπολιτικές εντάσεις, καθώς και τις «πιο εσωστρεφείς και προστατευτικές πολιτικές».

Η ΕΚΤ, από την πλευρά της, διαπιστώνει με βάση και τα δεδομένα προηγούμενων περιόδων πως «οι γεωπολιτικές εντάσεις αποτελούν βασικό καθοδικό κίνδυνο για την ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, παρόλο που το μέγεθος και ο τόπος εκδήλωσής τους ποικίλλουν διαχρονικά, από τη σύρραξη στη Μέση Ανατολή και τις εντάσεις με τη Βόρεια Κορέα και στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, μέχρι τις πολιτικές εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ και τις συνέπειές τους για τις προσφυγικές ροές προς την ΕΕ».

Την ίδια ώρα, οι οξυμένοι ανταγωνισμοί ΗΠΑ - ΕΕ και άλλων καπιταλιστικών κέντρων γύρω από τον έλεγχο των εμπορικών ροών στην παγκόσμια οικονομία δημιουργούν έντονες ανησυχίες αναφορικά με τους ρυθμούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ, τόσο στην παγκόσμια οικονομία συνολικά, όσο βέβαια και στα ιμπεριαλιστικά κέντρα και τις επιμέρους οικονομίες.

Σε αυτό το φόντο, η στρατηγική που θα εφαρμόσει η ΕΕ έναντι των απειλών από την κυβέρνηση των ΗΠΑ σχετικά με την επιβολή δασμών στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου στις ΗΠΑ, συζητήθηκε τις προάλλες στο πλαίσιο συνεδρίασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Ενας εμπορικός πόλεμος δεν έχει νικητή. Προτιμούμε να συνεχίσουμε τη συνεργασία με τους Αμερικανούς φίλους μας. Αλλά εάν γίνει, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι», δήλωσε η επίτροπος Εμπορίου, Σ. Μάλμστρομ. Οπως είπε, οι επίτροποι της ΕΕ συζήτησαν τρεις δυνατότητες αντίδρασης σε ενδεχόμενα μέτρα από τις ΗΠΑ, τα οποία θα πλήξουν σημαντικά την ευρωπαϊκή οικονομία, προκαλώντας την απώλεια «χιλιάδων θέσεων εργασίας». Η πρώτη αφορά την προσφυγή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, η δεύτερη μέτρα προστασίας της ευρωπαϊκής αγοράς από τη μείωση των εισαγωγών στις ΗΠΑ και η τρίτη την επιβολή δασμών στις εισαγωγές μίας λίστας αμερικανικών προϊόντων.

Από την πλευρά της, η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρ. Λαγκάρντ, χαρακτηριστικά τόνισε: «Εάν το παγκόσμιο εμπόριο ετίθετο σε κίνδυνο από τέτοια μέτρα (δασμούς κ.ά.), θα αποτελούσαν φορέα χαμηλότερης ανάπτυξης και επιβράδυνσης του εμπορίου. Ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη θα ήταν τρομερός». Η ίδια υπογράμμισε ακόμη ότι «ο μακροοικονομικός αντίκτυπος θα ήταν σοβαρός, όχι μόνο εάν λάμβαναν μέτρα οι ΗΠΑ, αλλά κυρίως εάν άλλες χώρες επρόκειτο να προχωρήσουν σε αντίποινα, ιδιαίτερα αυτές που θα επηρεάζονταν περισσότερο, όπως ο Καναδάς, η Ευρώπη και ειδικά η Γερμανία». Σύμφωνα με την ίδια, «σε έναν επονομαζόμενο εμπορικό πόλεμο, που προκαλείται από αμοιβαίες αυξήσεις δασμών εισαγωγής, κανείς δεν κερδίζει, συνήθως βρίσκει κανείς χαμένους και στις δύο πλευρές».

Να σημειωθεί ότι η σχετική ανάκαμψη του παγκόσμιου εμπορίου στα αμέσως προηγούμενα χρόνια αποτέλεσε ισχυρό σημείο στήριξης της παγκόσμιας οικονομίας. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ, ο όγκος του διεθνούς εμπορίου ενισχύθηκε σε ποσοστό 2,5% για το 2016, ενώ για το 2017 σημειώθηκε σημαντική ενδυνάμωση, με αποτέλεσμα να αναμένεται ετήσιος ρυθμός αύξησης 4,7%. Σε κάθε περίπτωση, οι προβλέψεις του ΔΝΤ για ρυθμούς επέκτασης του παγκόσμιου εμπορίου για το 2018 στο 4,6% και για το 2019 στο 4,4% τίθενται πλέον σε καθεστώς έντονης αβεβαιότητας, υπό το βάρος βέβαια και της οξυμένης ενδοκαπιταλιστικής διαπάλης αναφορικά με το ζήτημα.

Σε ένα τέτοιο φόντο, με ρυθμό ισχνής ανάκαμψης μόλις 1,4% για το 12μηνο του 2017 διαμορφώθηκε το ΑΕΠ στην ελληνική οικονομία, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε προχτές η στατιστική υπηρεσία της χώρας (ΕΛΣΤΑΤ), που βέβαια αποδεικνύονται κατώτερα τόσο από τις πρόσφατες «Χειμερινές Προβλέψεις» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (1,6%), αλλά κυρίως σε σχέση με την εκτίμηση της πλευράς του ΔΝΤ που είχε προηγηθεί, για ρυθμό ανάκαμψης στο 1,8%.

Μάλιστα, όπως επισημαίνουν τα αστικά επιτελεία, η όποια ανάκαμψη του ΑΕΠ στην ελληνική οικονομία τροφοδοτήθηκε και από την πλευρά της «ισχυρής ανάπτυξης» στο εξωτερικό περιβάλλον και ειδικά στην Ευρώπη μέσω της ενίσχυσης του εισαγόμενου τουρισμού, την αυξημένη ζήτηση για εξαγωγές αγαθών, το χαμηλότερο κόστος χρήματος (λόγω «χαλαρής» νομισματικής πολιτικής) και «τη θετική εικόνα στο διεθνές κόστος Ενέργειας», όπως αναφέρει πρόσφατη έκθεση του ΙΟΒΕ.

Σε αυτό το φόντο, η όποια αποδυνάμωση στην ΕΕ και την παγκόσμια οικονομία θα έχει άμεσες επιπτώσεις και στην ελληνική οικονομία. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο ρυθμός αύξησης των ελληνικών εξαγωγών το 2017 έφτασε στο 11,3%, η διατήρηση του οποίου επίσης τίθεται σε καθεστώς αβεβαιότητας.