Μια νέα έκδοση, που αξίζει να αναζητήσει κάθε εκπαιδευτικός, μαθητής, φοιτητής, κάθε νέος που προβληματίζεται αν είναι δυνατόν και πώς γίνεται να υπάρχει ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες στη μόρφωση εντελώς δωρεάν και για όλα τα παιδιά, είναι η συλλογή κειμένων του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ που μόλις κυκλοφόρησε από τη «Σύγχρονη Εποχή», με τίτλο «Οκτωβριανή Επανάσταση και Παιδεία». Πρόκειται για μια σειρά άρθρων που δημοσιεύτηκαν στις σελίδες του «Ριζοσπάστη» κατά κύριο λόγο στα 4σέλιδα «Νεολαία», από τις αρχές του καλοκαιριού έως το τέλος του 2017, χρονιά που γιορτάζονταν τα 100 χρόνια από τη Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση.

Ιστορικά στοιχεία, μαρτυρίες και ντοκουμέντα, κάποια από τα οποία δημοσιεύονται για πρώτη φορά στα Ελληνικά, περιλαμβάνονται στην έκδοση, η οποία πλαισιώνεται και από εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό με σπάνιες φωτογραφίες από τις αρχές ακόμα του προηγούμενου αιώνα και πολλές σοβιετικές αφίσες. Ολα αυτά καθιστούν τη συγκεκριμένη έκδοση όχι μόνο ένα βιβλίο που διαβάζεται πολύ ευχάριστα, αλλά και ένα βιβλίο που αξίζει να έχει στη βιβλιοθήκη του κάθε μέλος και φίλος του ΚΚΕ και της ΚΝΕ που ασχολείται με τα θέματα της Παιδείας και να ανατρέχει σε αυτό αντλώντας στοιχεία που βοηθούν στη σύγχρονη αντιπαράθεση στους χώρους της Εκπαίδευσης και όχι μόνο.

Σημειώνεται στην εισαγωγή της έκδοσης: «Το βιβλίο αποτελεί συμβολή στην ανάδειξη των κατακτήσεων και των επιτευγμάτων του σοσιαλισμού στην υπόθεση της Λαϊκής Παιδείας. Επιτευγμάτων που ακόμα και σήμερα, με το σημερινό επίπεδο ανάπτυξης στον καπιταλιστικό κόσμο, φαντάζουν άπιαστα. Ο ιστορικός άθλος της εξάλειψης του αναλφαβητισμού, η αλματώδης ανάπτυξη του μορφωτικού επιπέδου ενός πληθυσμού εκατομμυρίων ανθρώπων, τα επιτεύγματά της στην έρευνα, η κατάκτηση του Διαστήματος είναι πλευρές αυτών των επιτευγμάτων».

Με την έκδοση αυτή, σημειώνει το Τμήμα Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ, «φιλοδοξούμε να φέρουμε σε επαφή κυρίως τη νέα γενιά με τις κατακτήσεις αλλά και την ακτινοβόλα επίδραση του σοσιαλισμού στα ζητήματα της Παιδείας. Αυτή η επιδίωξη αποκτά ακόμα πιο κρίσιμο χαρακτήρα, γιατί η αστική τάξη, μέσα από τους πολυπλόκαμους μηχανισμούς της, παρεμβάλλει έναν τεράστιο παραμορφωτικό φακό που είναι συνάμα και εμπόδιο ανάμεσα στους νέους και την ιστορική πείρα του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε. Εμπόδιο που δε στοχεύει στο παρελθόν, αλλά στο μέλλον.

Το Κόμμα μας επιμένει. Η αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, μαζί με την κριτική μελέτη του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε, είναι όρος και προϋπόθεση για ν' αναζωογονηθούν τα πιο όμορφα ιδανικά που γέννησε η ανθρωπότητα. Η απελευθέρωση του ανθρώπου από την εκμετάλλευση, η οικοδόμηση της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας».

Η συγκεκριμένη έκδοση διαρθρώνεται σε τέσσερα μέρη.

Στο πρώτο μέρος, με τίτλο «Οι Σοβιετικοί μιλούν», παρουσιάζεται η σκέψη κορυφαίων Σοβιετικών παραγόντων, πρώτα απ' όλα η καθοριστική συμβολή του ίδιου του Β. Ι. Λένιν, αλλά και η προσφορά μεγάλων Σοβιετικών παιδαγωγών. Η μέριμνα και το βάρος που ρίχνουν στην Παιδεία από την πρώτη στιγμή της κατάκτησης της εξουσίας οι μπολσεβίκοι, αναδεικνύονται από τις πρώτες σελίδες της έκδοσης, όπου μεταξύ άλλων φαίνεται ότι η ανάπτυξη της Παιδείας είναι ζωτικής σημασίας για την ίδια τη σοσιαλιστική οικοδόμηση και φωτίζονται πλευρές της διαπάλης που υπάρχει τα πρώτα χρόνια ανάμεσα στην παλιά κοινωνία και τη νέα που οικοδομείται.

Πέρα από τα αποσπάσματα από κείμενα του ίδιου του Λένιν, τα παραπάνω αναδεικνύονται και από κείμενα του πρώτου Λαϊκού Επιτρόπου Εκπαίδευσης της Σοβιετικής Ομόσπονδης Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας Ρωσίας, Ανατόλι Βασίλιεβιτς Λουνατσάρσκι. Ακολούθως η έκδοση ρίχνει ματιές στην πρωτοπόρα παιδαγωγική σκέψη που αναπτύχθηκε στη Σοβιετική Ενωση με αποσπάσματα από κείμενα του Αντόν Σεμιόνοβιτς Μακάρενκο, της Ναντέζντα Κονσταντίνοβα Κρούπσκαγια, του Βασίλι Αλεξάντροβιτς Σουχαμλίνσκι, αλλά και αποσπάσματα από ομιλίες του Μιχαήλ Ιβάνοβιτς Καλίνιν, διακεκριμένου στελέχους του Κομμουνιστικού Κόμματος και της σοβιετικής κυβέρνησης.

Στο δεύτερο κεφάλαιο, με τίτλο «Μαρτυρίες και εντυπώσεις», η έκδοση παρακολουθεί το σοβιετικό σχολείο και τις προσπάθειες του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στην Εκπαίδευση, μέσα από τα μάτια επιφανών διανοουμένων από την Ελλάδα και όχι μόνο. Οι καταγεγραμμένες εντυπώσεις τους, όπως σημειώνεται στην έκδοση, «δίνουν τροφή για προβληματισμό, αλλά και ένδειξη της επίδρασης της ΕΣΣΔ στη χάραξη ενός παιδαγωγικού λόγου, που είχε ως βασικό του πρόσταγμα την ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου των καταπιεζόμενων μαζών στον καπιταλισμό».

Αυτό το κεφάλαιο αρχίζει, λοιπόν, με το κείμενο της πρώτης αντιπροσωπείας εκπαιδευτικών από κράτη της Δυτικής Ευρώπης που επισκέφτηκε τη Σοβιετική Ρωσία, το οποίο δημοσιεύτηκε στην Ελλάδα το 1927. Ακολουθούν αποσπάσματα από το βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη «Ταξιδεύοντας: Ρουσία» και από τον κύκλο των άρθρων του Κώστα Βάρναλη «Τι είδα εις την Ρωσία των Σοβιέτ», μετά την επίσκεψή του εκεί το 1934. Και σειρά έχουν τα αποσπάσματα άρθρου για την πολυτεχνική μόρφωση στην ΕΣΣΔ από την κομμουνίστρια παιδαγωγό Ρόζα Ιμβριώτη, που επισκέφτηκε τη Σοβιετική Ενωση τη δεκαετία του '50.

Το τρίτο μέρος της έκδοσης έχει τίτλο «Περιδιαβαίνοντας τις εκπαιδευτικές κατακτήσεις της ΕΣΣΔ». Σε αυτό γίνεται μια αναλυτική αναφορά σε μια σειρά τομέων της Εκπαίδευσης, ξεκινώντας από την προσχολική ηλικία, περνώντας στο πρωτοποριακό σύστημα της ειδικής αγωγής για παιδιά με αναπηρία, επισημαίνοντας τη σημασία της φυσικής αγωγής και της σχέσης της με την Εκπαίδευση και φτάνοντας στο σύστημα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, στην οργάνωση και το περιεχόμενό της.

Ιδιαίτερη ενότητα σε αυτό το κεφάλαιο είναι αυτή που αφορά τα μέτρα που έλαβε το σοβιετικό κράτος κατά την περίοδο του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Η μέριμνα να σωθούν τα παιδιά, οι καταστροφές που επήλθαν και οι προσπάθειες ανοικοδόμησης μεσούντος του πολέμου, η μεταφορά ολόκληρων πανεπιστημίων (!) μακριά από τα πεδία των μαχών, τα χιλιάδες ερευνητικά προγράμματα που «έτρεχαν» χωρίς να διακόψουν τη λειτουργία τους κατά τη διάρκεια του πολέμου είναι μερικά από τα όσα περιγράφονται στη συγκεκριμένη ενότητα, με παράθεση πλούτου στοιχείων, ενώ σκιαγραφούνται και τα άλματα που έγιναν στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.

Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος της έκδοσης παρατίθενται εκτενή αποσπάσματα από το βιβλίο «What Ivan Knows That Johnny Doesn't» («Τι γνωρίζει ο Ιβάν που δεν γνωρίζει ο Τζόνι») του Arther S. Trace Jr, που πρωτοεκδόθηκε στη Νέα Υόρκη από τον οίκο «Random House», το 1961. Επουλώνοντας τις πληγές της από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η ΕΣΣΔ σημειώνει ταυτόχρονα αλματώδη ανάπτυξη σε όλους τους τομείς. Το 1957 εκτοξεύει στο Διάστημα, πάνω σε έναν πύραυλο R-7, τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο της Γης, τον «Σπούτνικ 1». Για πρώτη φορά, μια ανθρώπινη κατασκευή είχε υπερνικήσει τη βαρύτητα. Για πρώτη φορά, η ΕΣΣΔ ξεκάθαρα είχε νικήσει τις ΗΠΑ στον τεχνολογικό τομέα και η υπεροχή αυτή προκαλεί στις ΗΠΑ το λεγόμενο «Σπούτνικ Σοκ», που πέραν όλων των άλλων καταδεικνύει τη μορφωτική υστέρηση των ΗΠΑ σε σύγκριση με την ΕΣΣΔ.

Μέσα σε αυτό το κλίμα ο A. Trace κάνει τη μελέτη του με σκοπό να δώσει οδηγίες και κατευθύνσεις στα αμερικανικά σχολεία για τη βελτίωσή τους. Δεν έχει στόχο δηλαδή να επαινέσει τη Σοβιετική Ενωση, όμως κάνει μια μελέτη αντικειμενική για να μπορέσει να αντλήσει σωστά συμπεράσματα. Και λόγω της αντικειμενικότητάς του, μέσα από τη σύγκριση των εκπαιδευτικών συστημάτων στους δύο αυτούς διαφορετικούς κόσμους, φανερώνεται η υπεροχή του σοβιετικού εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο οικοδομείται πάνω σε ένα σχολείο που βάζει πολύ γερά θεμέλια. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο εξώφυλλο του βιβλίου, εκτός από τον τίτλο του, αναγράφει: «Την εποχή που οι Αμερικανοί μαθητές θα ανέβουν σ' αυτόν το λόφο, τα Σοβιετικά παιδιά της ίδιας ηλικίας θα συζητούν πιθανώς το υψόμετρο του λόφου, τα κοιτάσματα των ορυκτών και τον γεωπολιτικό ρόλο του λόφου στις παγκόσμιες υποθέσεις»...

Αξίζει να σημειωθεί ότι το βιβλίο του Αρθερ Τρέις δεν έχει μεταφραστεί και δεν έχει κυκλοφορήσει στα Ελληνικά και αυτά τα εκτενή αποσπάσματα είναι τα πρώτα που δημοσιεύονται στη γλώσσα μας.