Δέκα χρόνια μετά την πυροδότηση του κύκλου της καπιταλιστικής κρίσης στην παγκόσμια οικονομία και βέβαια στην Ευρωζώνη, νέος κύκλος αβεβαιότητας και πολλαπλοί παράγοντες «κινδύνου» εμφανίζονται ξανά στο προσκήνιο, εν μέσω των γεωπολιτικών ανταγωνισμών και της ενδοαστικής διαπάλης, τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και ευρύτερα με άλλα κέντρα και αγορές. Στις 15 Σεπτέμβρη κλείνουν 10 χρόνια από την «εμβληματική» κατάρρευση και πτώχευση της αμερικανικής «επενδυτικής» τράπεζας «Lehman Brothers» και, όπως αναφέρει η ευρωπαϊκή ιστοσελίδα «Euractiv», παρά την «ολοκλήρωση του ελληνικού προγράμματος διάσωσης» και το γεγονός ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα στην ΕΕ βρίσκονται κάτω από το 3% του ΑΕΠ, η «Ευρώπη δεν βρίσκεται σε ατμόσφαιρα εορτασμού». Μάλιστα, Ευρωπαίος αξιωματούχος, μιλώντας στο «Euractiv», χαρακτηρίζει την τρέχουσα κατάσταση «ηρεμία πριν την καταιγίδα».

Σε κάθε περίπτωση, όπως εκτιμούν όλοι οι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί και τα αστικά επιτελεία, οι ρυθμοί ανάκαμψης στην Ευρωζώνη έχουν ήδη αρχίσει να κοπάζουν και μάλιστα με σαφείς τάσεις περαιτέρω επιβράδυνσης για τα επόμενα χρόνια.

Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο τελευταίο «οικονομικό δελτίο» της επισημαίνει ότι «οι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία έχουν επιδεινωθεί». Αναφορικά δε με το ζήτημα των εμπορικών ανταγωνισμών και της επιβολής δασμών, χαρακτηριστικά τονίζει: «Εάν εφαρμοστούν όλα τα απειλούμενα μέτρα, ο μέσος όρος των δασμών στις ΗΠΑ θα ανέλθει σε επίπεδα που δεν παρατηρήθηκαν τα τελευταία 50 χρόνια. Οι εξελίξεις αυτές αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τις προοπτικές του παγκόσμιου εμπορίου και των δραστηριοτήτων βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα».

Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεση με τις «Εαρινές Προβλέψεις 2018» αναφέρει ότι «οι κίνδυνοι δυσμενέστερων εξελίξεων σε σχέση με τις προβλέψεις έχουν αυξηθεί». Σε αυτούς συγκαταλέγονται η εκτός Ευρώπης αστάθεια των χρηματοπιστωτικών αγορών τους τελευταίους μήνες, που «ενδέχεται να λάβει πιο μόνιμο χαρακτήρα στο μέλλον, γεγονός που θα αυξήσει την αβεβαιότητα». Σε συνδυασμό με αυτό, επισυνάπτονται το ενδεχόμενο ταχύτερης αύξησης των επιτοκίων του δολαρίου (λόγω «σύσφιξης» της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ) και η κλιμάκωση του προστατευτισμού στο εμπόριο, που κατά την Κομισιόν είναι «σαφώς αρνητικός κίνδυνος για τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές». Οπως χαρακτηριστικά τονίζεται, οι κίνδυνοι αυτοί είναι αλληλένδετοι, ενώ η ζώνη του ευρώ «λόγω του ανοιχτού χαρακτήρα της θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε περίπτωση επέλευσής τους».

Καθόλου τυχαία, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο «οικονομικό δελτίο» σπεύδει να «θυμίσει» τις «υποχρεώσεις» των κρατών - μελών στο πλαίσιο της διαδικασίας των «Ευρωπαϊκών Εξαμήνων», με κατεύθυνση βέβαια την περαιτέρω «εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης» στην Ευρωζώνη.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΚΤ εστιάζει στη «συνεχιζόμενη ανεπαρκή εφαρμογή» των ειδικών συστάσεων ανά χώρα που απευθύνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και στο «απογοητευτικό ιστορικό» στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, οι ειδικές συστάσεις ανά χώρα αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας για την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών στην ΕΕ, με στόχο την πρόληψη, τον εντοπισμό και τη διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών σε κράτη - μέλη, καθώς οι επιμέρους «μακροοικονομικές ανισορροπίες», όπως τονίζει η ΕΚΤ, συνεπάγονται «κινδύνους» συνολικά για την «ομαλή λειτουργία» της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης.

Την ίδια ώρα, οι ενδοαστικές αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί γύρω από το ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος που θα εμφανίσει η κυβέρνηση της Ιταλίας στον κρατικό προϋπολογισμό του 2019 τροφοδοτούν τις «αβεβαιότητες» σε σχέση με τις οικονομικές εξελίξεις στην Ευρωζώνη. Μάλιστα, το ζήτημα αυτό αναμένεται να βρεθεί ψηλά στην ατζέντα των αντιλαϊκών διεργασιών στο πλαίσιο του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου» για το 2019, μέσω του οποίου θα «ελέγχεται» στο εξής και η ελληνική οικονομία, παράλληλα και σε συνδυασμό με το «ενισχυμένο εποπτικό πλαίσιο» της αντιλαϊκής πολιτικής.

Βέβαια, στο «κάδρο» των ενδοκαπιταλιστικών ανταγωνισμών και των διαιρέσεων στο εσωτερικό της Ευρωζώνης βρίσκεται και το ζήτημα του μείγματος της νομισματικής πολιτικής που κρίνεται κάθε φορά κατάλληλο για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρηματικών ομίλων. Μέσα στους επόμενους μήνες, όπως όλα δείχνουν, η ΕΚΤ θα προχωρήσει σε περαιτέρω παρεμβάσεις σταδιακής απόσυρσης των μέτρων νομισματικής χαλάρωσης, στην προοπτική αύξησης και των βασικών επιτοκίων του ευρώ, σε αντίστοιχη κατεύθυνση με τις παρεμβάσεις από την ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ.

Το γενικότερο πλέγμα των «κινδύνων», της αβεβαιότητας και των ενδοαστικών ανταγωνισμών έχει ισχυρό αντίκτυπο στη δευτερογενή αγορά των ελληνικών κρατικών ομολόγων. Οι αποδόσεις των 10ετών τίτλων κυμαίνονται στο 4,3%, δηλαδή σε επίπεδο που καθιστά απαγορευτική για την ώρα την έξοδο του ελληνικού κράτους στις χρηματαγορές, σε πείσμα βέβαια της λεγόμενης «καθαρής εξόδου» που διαφημίζει η κυβέρνηση.

Στην ίδια κατεύθυνση συμβάλλουν και οι αναταράξεις στην τουρκική οικονομία, με τους «επενδυτές» και τα funds να στρέφουν το «ενδιαφέρον» τους σε χαμηλότερες αλλά «διασφαλισμένες» αποδόσεις, όπως για παράδειγμα των γερμανικών ομολόγων.

Να σημειωθεί ότι παρά και τις πρόσφατες «αναβαθμίσεις» από τους «οίκους αξιολόγησης», το αξιόχρεο των ελληνικών κρατικών ομολόγων υπολείπεται ακόμη κατά πολλές βαθμίδες προκειμένου να γίνονται αποδεκτά με το «κανονικό» καθεστώς από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και βέβαια από τις διεθνείς χρηματαγορές. Σε κάθε περίπτωση, το καθοριστικό κριτήριο για την περαιτέρω «αναβάθμιση» της πιστοληπτικής αξιοπιστίας του ελληνικού κράτους, έτσι ώστε να διευκολύνεται και η πρόσβαση στις χρηματαγορές, είναι η περαιτέρω κλιμάκωση των αντιλαϊκών μέτρων.

«Δεδομένων των υψηλών επιπέδων του χρέους προς το ΑΕΠ και των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών προς το ΑΕΠ, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας», επισημαίνεται στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κυρίως για την περίοδο μετά το έτος 2032.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - σε πλήρη εναρμόνιση με τις προβλέψεις του ΔΝΤ - διαβλέπει τους μακροπρόθεσμους ρυθμούς ανάκαμψης κατά μέσο όρο μόλις στο 1% για την περίοδο 2023 - 2060, σύμφωνα με το «βασικό σενάριο», στο οποίο, όπως λένε, ενσωματώνονται και οι επιπτώσεις από τη «γήρανση του πληθυσμού».