Το γοτθικό «Μοναστήριτης Ειρήνης» ή αλλιώς Μπέλα Πάις στην Κερήνεια... |
Φτάσαμε στον Αύγουστο και τις επετείους του Αττίλα, της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.
Τριάντα χρόνια μετά την εισβολή και κατοχή υπό τις αμερικανοΝΑΤΟικές ευλογίες και τέσσερις μήνες μετά την προσπάθεια μετατροπής του νησιού σε αμερικανοβρετανικό προτεκτοράτο με το «σχέδιο Ανάν». Οι προφητείες για τις «εφτά πληγές του Φαραώ», που θα ξεκινούσαν από ενδεχόμενο «ΟΧΙ» στο δημοψήφισμα, που επισείονταν ως δαμόκλειος σπάθη στο κεφάλι του κυπριακού λαού, αποδείχτηκαν το ίδιο κάλπικες μ' αυτούς που τις διέδιδαν. Στην πόλη της Λευκωσίας το μόνο που έμεινε να θυμίζει εκείνες τις μέρες είναι οι ξεχασμένες αφίσες του «ΟΧΙ» και πού και πού και καμία του «ΝΑΙ»...
Οι «Σειρήνες» σίγησαν και η πραγματικότητα απέδειξε ότι το «ΟΧΙ» ήταν η σωστή λαϊκή επιλογή...
Επιστρέψαμε στην κατεχόμενη Κύπρο 100 μέρες μετά το δημοψήφισμα. 100 μέρες μετά την προπαγάνδα του «ΝΑΙ». 100 μέρες μετά τα ψέματα στους Κυπρίους και των δύο πλευρών. Γιατί και στα Κατεχόμενα και στην ελεύθερη Κύπρο ζει ένας λαός. Ο κυπριακός. Και καλά θα κάνουν να το χωνέψουν όσοι κλείνουν τα μάτια και μιλούν για ένωση με την Ελλάδα ή ένωση με την Τουρκία, παίζοντας το παιχνίδι των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για καταστροφή του νησιού.
Ενα από τα ομορφότερα κάστρα στην κατεχόμενη Κύπρο είναι του Αγ. Ιλαρίωνα, που χτίστηκε σαν παρατηρητήριο για προστασία από τους πειρατές |
Φτάσαμε στο μαρτυρικό νησί και πήραμε το δρόμο για τα Κατεχόμενα. Το δρόμο που κάποτε κανείς δεν πλησίαζε, ούτε «από κει», ούτε «από δω». «Θυμάσαι πριν 10 χρόνια, που σε κάθε μας έξοδο μας λέγανε προσέχετε να μην μπείτε στους Τούρκους;», λέει ο Νίκος, που μας συνόδευε. «Τελικά, όλα ήταν ένα ψέμα. Ο λαός δεν έχει κανένα πρόβλημα. Καλλιεργούσαν σκόπιμα το φόβο, για να αναπτυχθεί το μίσος». Και έχει δίκιο. Υπάρχει, βεβαίως, ο στρατός κατοχής, ως μηχανισμός φόβου και καταστολής. Αλλά, δεν υπάρχει τίποτα άλλο που να εμπνέει το φόβο στα Κατεχόμενα, απ' όλα όσα έχουν σχέση με το λαό.
Το μόνο που αισθάνεται κανείς, περνώντας τα οδοφράγματα, είναι μία απέραντη θλίψη. Μία δυσκολία να αναπνεύσει, από τη συνεχή και εντονότατη παρουσία του στρατού κατοχής. Απογοήτευση, μα και αγανάκτηση για τα τείχη, που διαίρεσαν το λαό, τα τείχη του αίσχους... Νοσταλγία για τις παλιές εποχές...
Το λιμάνι της Κερήνειας, η περιοχή με τη μεγαλύτερη τουριστική κίνηση στο ψευδοκράτος |
«Επρεπε να ψηφίσετε "ΝΑΙ" τότες, να πάν' στ' ανάθεμα ούλοι, τζιαι οι Εγγλέζοι, τζιαι οι Τούρτσοι, τζιαι οι Ελληνες. Αν μας αφήναν μόνους μας, δε θα είχαμε κανένα πρόβλημα», μας λέει ο Μεχμέτ. Ζει πρόσφυγας στη Μόρφου, όπως και οι περισσότεροι Τουρκοκύπριοι, άλλωστε, και το μαγαζί του το λένε «Νοσταλγία»... Ετσι το κατάλαβε το «ΝΑΙ». Νόμιζε πως θα πήγαιναν στ' ανάθεμα όλοι όσοι θεωρεί πηγή του κακού... Αλλά δεν είναι έτσι...
Ακόμα και ο Τσαγντάς, έποικος από το Καζάντεπι, στα βάθη της Τουρκίας, μας χαμογελά και λέει «οι λαοί δε φταίνε, οι πολιτικοί τα κάνουν έτσι», δίνοντας μας να καταλάβουμε ότι κι αυτός είναι ξεριζωμένος...
Ανεβαίνοντας στους Σόλους, ιστορικό αρχαιολογικό χώρο του νησιού, συναντήσαμε τον Ιμπραήμ. «Είμαι 26 χρονών και ψήφισα "ναι" στο δημοψήφισμα, παρόλο που ήξερα ότι θα πρέπει να πάρω το δρόμο της προσφυγιάς και να φύγω από το χωριό μου τον Ποταμό του Κάμπου, γιατί θα επιστρεφόταν στους Ελληνες. Εμείς δεν είχαμε δικαίωμα να μείνουμε, παρόλο που η οικογένειά μου ζούσε εκεί και πριν την εισβολή». Στα μάτια αυτού του παιδιού δεν υπάρχει ίχνος υποκρισίας. Μόνο η θλίψη της ανελευθερίας από το καθεστώς που ζει. Και θέλει ελευθερία...
Ο ιστορικός χώρος των Σόλων, σιγά σιγά καταστρέφεται, αφού κανένα Πανεπιστήμιο στον κόσμο δεν αναλαμβάνει να κάνει αποστολή σε παράνομο κράτος... Ο ξεναγός μας είναι Τουρκοκύπριος κι αυτός, χωρίς ίχνος μίσους, μόνο απογοήτευσης για την κατάσταση που ζει. Εχει τελειώσει στο Πανεπιστήμιο του ψευδοκράτους «Οικονομικά και Διοίκηση επιχειρήσεων», δουλιά όμως δεν υπάρχει...
Σχέδια των επαύλεων που αγοράζουν Αγγλοι και άλλοι κεφαλαιούχοι για ένα κομμάτι ψωμί... |
Στρέφω το βλέμμα μου στον Ιμπραήμ και ρωτάω γιατί θέλουν τόσο μία αλλαγή. Η απάντηση, αποστομωτική: «Ως και τα μάρμαρα υποφέρουν και καταστρέφονται από το κατοχικό καθεστώς, πόσο μάλλον οι άνθρωποι», αποδεικνύει, για άλλη μια φορά, ότι το «ΝΑΙ» για τους Τουρκοκύπριους ήταν κραυγή απόγνωσης...
Πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν χειρότερα απ' αυτό που ζουν. Ζητάνε ελευθερία, βελτίωση της ζωής τους και την ψάχνουν ακόμα και στα δεσμά ενός προτεκτοράτου. Και όμως υπάρχουν χειρότερα. Και αυτά είναι το «σχέδιο Ανάν»...
Καθώς πλησιάζουμε στην Κερήνεια σκέφτομαι πώς ένιωθε κανείς μέχρι το 1996, χρονιά της δολοφονίας των Τάσου Ισαάκ και Σολομού Σολομού, όταν πήγαινε στην Κύπρο και πώς νιώθει σήμερα σε σχέση με το λαό στα Κατεχόμενα. Είχαν επιβάλει την άποψη ότι από «την άλλη πλευρά» υπάρχει κάτι διαφορετικό. Οτι οι άνθρωποι είναι αλλιώς. Κάτι που για άλλη μια φορά αποδεικνύεται λάθος και ψέμα. Δεν υπάρχει τίποτα διαφορετικό. Η αλλαγή είναι πως εκεί υπάρχει κατοχή, οι άνθρωποι δεν είναι ελεύθεροι.
«Ψηφίσατε ΟΧΙ, γιατί;», η μόνιμη ερώτηση όσων μας συναντούν. Δεν περιμένουν απάντηση. Κατά βάθος το ξέρουν και οι ίδιοι το γιατί. Απλά ήλπιζαν σε κάτι διαφορετικό...
Η θέα από το Μπέλα Πάις, το ιστορικό μοναστήρι του 13ου αιώνα, είναι μαγευτική. Εκεί, όπως και στον Αγιο Ιλαρίωνα, στον πύργο του Οθέλου, στα 100 Σπίτια της Ρήγαινας, ή αλλιώς Βουφαβέντο, ζωντανεύουν όλοι οι μύθοι του νησιού. Οι θρύλοι για τους κατακτητές, που πέρασαν κατά τη διάρκεια των αιώνων, τους κουρσάρους, τους βασιλιάδες, που μαγεύτηκαν από την ομορφιά του, τους πολιτικούς, που σχεδίασαν και έπαιξαν τα παιχνίδια τους. Η Κερήνεια στέκει εκεί για να ζωντανεύει - στα μάτια όσων το έζησαν και όσων τους το διηγήθηκαν - την απόβαση των τουρκικών στρατευμάτων το καλοκαίρι του 1974...
Τα συμφέροντα, η Αμερική, η ελληνική δικτατορία, οι εθνικιστές, το πραξικόπημα και η εισβολή...
«Νομίζω ότι το να συζητάμε για το ποιος είχε δίκιο και ποιος άδικο, αυτή τη στιγμή, είναι ανούσιο. Θα μπορούσαμε να έχουμε ψηφίσει "ΝΑΙ", και να κάνουμε αρκετές υποχωρήσεις, αν διασφαλίζονταν κάποια στοιχειώδη πράγματα. Το συγκεκριμένο σχέδιο απλά δημιουργούσε προϋποθέσεις για μία νέα τραγωδία», υπογραμμίζει ο Χρήστος, 55 χρονών, πρόσφυγας. «Αυτό που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι το "ΟΧΙ" δίνει τη δυνατότητα να παλέψουμε για βελτίωση, με το "ΝΑΙ" υπογράφαμε το τέλος μας».
Αποψη εκ διαμέτρου αντίθετη με τους Ελληνοκύπριους της Κύπρου είναι εκείνη των Ελληνοκυπρίων που ζουν στη Βρετανία και έχουν υποστεί όλη την αρνητική προπαγάνδα, σύμφωνη με τα αγγλικά συμφέροντα, που ήθελαν το «σχέδιο Ανάν» για να διασφαλίσουν τις βάσεις και τα κεκτημένα τους στην περιοχή. «Το "ΝΑΙ" ήταν η μόνη ευκαιρία για λύση. Τώρα πια η διεθνής κοινότητα είναι εναντίον μας. Τόσα χρόνια λέμε ΟΧΙ και πάμε από το κακό στο χειρότερο. Δε λέω ότι το σχέδιο ήταν καλό, αλλά θεωρώ ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε τίποτα καλύτερο, μόνο χειρότερα». Αυτή είναι η άποψη του Σίμου, 52 ετών, μόνιμου κατοίκου Λονδίνου, μετά την εισβολή.
Η προπαγάνδα οργίαζε πριν και μετά το '74. Εβαζε ταμπέλες, καλλιεργούσε φόβους και υποδαύλιζε το μίσος. Η προπαγάνδα οργίασε πριν και μετά το δημοψήφισμα. Ο Φερχόιγκεν διαμαρτυρόταν ότι δεν πήρε αυτό που του υποσχέθηκαν, λύση πριν την ένταξη του νησιού στην ΕΕ, ο Κληρίδης και ο Αναστασιάδης «ούρλιαζαν» για φοβερό λάθος, αποκλεισμό από τη διεθνή κοινότητα και τελευταία χαμένη ευκαιρία και ο Ταλάτ τόνιζε ότι οι Τουρκοκύπριοι, που στην πλειοψηφία τους είπαν «ΝΑΙ», πρέπει να γευτούν την αλλαγή, την άρση του αποκλεισμού και την αναγνώριση του ψευδοκράτους. Διχοτόμηση, δηλαδή. Ο,τι και το «σχέδιο Ανάν».
Τίποτα από όλα δεν έγινε, τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Το μόνο που συνέβη και «πόνεσε» πολύ τη «διεθνή κοινότητα» και συγκεκριμένα όσους «κάνουν παιχνίδι» στους δρόμους του πετρελαίου, ήταν ότι ο Δαβίδ ύψωσε το ανάστημά του και είπε βροντερό «ΟΧΙ» στην πρόκληση του Γολιάθ. Οπως έχουμε ξαναπεί, δεν μπαίνει θέμα πατριωτισμού και προδοσίας στην παρούσα κατάσταση.
Αλλωστε και από τις δύο πλευρές έχει χυθεί αίμα και είναι ακόμα ζεστό. Εχουν χαθεί άνθρωποι, ένθεν και ένθεν, χωρίς οι ίδιοι να το θέλουν. Δεν μπορούμε να απαιτήσουμε από κανένα να ξεχάσει τους νεκρούς του, να θάψει τα συναισθήματά του, να υποκύψει στη λογική «της αντιπαράθεσης των δύο κοινοτήτων» και να πράξει ανάλογα. Δεν μπορούμε να δικαιολογήσουμε την άποψη που λέει «γιατί να δείξω διαβατήριο να πάω στο χωριό μου; Γιατί να χτυπήσω το κουδούνι να μπω στο σπίτι μου;», όπως δεν μπορούμε να δικαιολογήσουμε και το «αν ψηφίζατε ΝΑΙ, θα ήταν όλα αλλιώς», της άλλης πλευράς.
Η κριτική εκ του ασφαλούς είναι πολύ εύκολη. Το δύσκολο είναι να αποσυνδεθεί το συναίσθημα, πολύ περισσότερο ο καλλιεργούμενος φανατισμός από τα γεγονότα και τους πραγματικούς υπαίτιους. Και υπαίτιοι δεν είναι σε καμία περίπτωση οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι. Μόνοι υπεύθυνοι για την τραγωδία του '74, για όσα προηγήθηκαν και όσα ακολούθησαν, είναι οι κυβερνήσεις - πειθήνια όργανα των μονοπωλίων, τόσο από την ελληνική και ελληνοκυπριακή πλευρά, όσο και από την τουρκική και τουρκοκυπριακή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, ο «αριστερός» ηγέτης του ψευδοκράτους, που στο δημοψήφισμα έδειξε το πραγματικό του πρόσωπο. Απέδειξε ότι είναι καλός υπηρέτης των συμφερόντων των μονοπωλίων, της Αγκυρας και των συμφερόντων των ΗΠΑ, παρασύροντας τον τουρκοκυπριακό λαό.
Στις 14 και 16 Αυγούστου ήταν η μαύρη επέτειος του Β΄ Αττίλα. Οπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, έγιναν εκδηλώσεις στα οδοφράγματα και αποδόθηκε φόρος τιμής σ' αυτούς που χάθηκαν. Εκδηλώσεις που είπαν για ακόμα μία φορά «ΟΧΙ» στο «σχέδιο Ανάν» και βροντοφώναξαν για δίκαιη και βιώσιμη λύση. Εκδηλώσεις κατά τις οποίες οι πρεσβείες των ΗΠΑ και της Βρετανίας ζήτησαν από τους διαφωνούντες όπως συμμορφωθούν με το «σχέδιο Ανάν». Εκδηλώσεις που τίμησαν τη φιλία και την αδελφοσύνη των λαών και καταδίκασαν τη στρατιωτική βία και τα πολιτικά παιχνίδια που τους χώρισαν. Την ίδια βία και τα ίδια παιχνίδια που σπέρνουν τον τρόμο και τη δυστυχία, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στο Ιράκ, την Παλαιστίνη, σε όποιον σηκώσει τα μάτια του στον ουρανό και σταθεί εμπόδιο.
Στη Βόρεια Κύπρο έχουμε κατοχή. Κατοχή των ΗΠΑ, της Βρετανίας και των εταιριών ομοίων συμφερόντων, υπό το μανδύα του τουρκικού ζυγού. Ερχεται όμως κάποια στιγμή που οι λαοί παίρνουν τη σκυτάλη...