Δύο μελαμψά κοριτσάκια χαμογελούν στο φακό. Στα χέρια κρατούν χούφτες πράσινων φύλλων. Μοιάζουν ευτυχισμένα έτσι όπως φιγουράρουν στο διαφημιστικό ταμπλό της μεγαλύτερης πολυεθνικής εταιρίας εξόρυξης χρυσού στον κόσμο, τη Newmont Minining Group. «Ο όμιλος χρυσωρυχείων της επιλογής», γράφει το διαφημιστικό στον ηλεκτρονικό κόμβο της εταιρίας, που αυτοσυστήνεται μιλώντας για παραγωγή χρυσού με αίσθηση «κοινωνικής ευθύνης» και «σεβασμό στο περιβάλλον».

Καμία σχέση με την πραγματικότητα...

Στην πράξη, κάθε ουγκιά χρυσού που παράγεται απ' τα ορυχεία της μεγαλύτερης (απ' το 2002) πολυεθνικής χρυσού στον πλανήτη, αυτής με τις «επιχειρήσεις και στις πέντε γωνιές της γης» κοστίζει ανθρώπινες ζωές. Κοστίζει σε καταστροφή χλωρίδας και πανίδας. Κοστίζει σε ξεριζωμό των τοπικών κοινοτήτων. Το χρυσάφι μπορεί να λάμπει... Ομως, είναι ποτισμένο με αίμα...

Και αυτό το γνωρίζουν καλά όσοι είχαν την ατυχία να ζουν σε γη που στο υπέδαφος της έκρυβε το πολύτιμο ορυκτό. Οπως οι ινδιάνικες κοινότητες στη δυτική Νεβάδα και στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. `Η οι αυτόχθονες χωριών των βόρειων Ανδεων στο Περού που είδαν τους υδροφόρους ορίζοντες να μολύνονται απ' τα απόβλητα των χρυσωρυχείων της Newmont («τα μεγαλύτερα της Λατινικής Αμερικής»). `Η τα πιο πρόσφατα θύματα της Newmont στην Ινδονησία: Οι εκατοντάδες χωρικοί παραλιακών χωριών στο νησί Σουλαβέσι, που με βλέμμα γεμάτο απελπισία κοιτούσαν πριν μήνες τα νεκρά ψάρια να πλέουν σε νερά φαρμακωμένα με υδράργυρο, αμμωνία, κυάνιο. Ωσπου, άρχισαν και οι ίδιοι να αρρωσταίνουν απ' τους τόνους υδραργύρου και άλλων βαρέων μετάλλων που «απελευθέρωναν» εγκληματικά κάθε μέρα τα ορυχεία θυγατρικής της Newmont στην περιοχή. Και να αργοπεθαίνουν από καρκίνο... Ωσπου, ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας το δίκιο τους σε δικαστήρια της Τζακάρτα, προκαλώντας (το περασμένο φθινόπωρο) δικαστική απόφαση για προσωρινή κράτηση εις βάρος πέντε διευθυντικών στελεχών της θυγατρικής της εταιρίας στην Ινδονησία...

Ο δικαστικός αγώνας των χωρικών του Σουλαβέσι παραμένει σε εξέλιξη. Οι ενστάσεις της εταιρίας και οι ποικίλες μεθοδεύσεις της (σε πολιτικό, οικονομικό κλπ. επίπεδο) προκαλούν τις γνωστές χρονοτριβές. Κι ωστόσο, οι χωρικοί του Σουλαβέσι δίνουν, με άνισους όρους, μάχη διεκδικώντας συμβολικά αποζημίωση ύψους 543 εκατομμυρίων δολαρίων για την τεράστια βλάβη που υπέστησαν απ' τις δραστηριότητες της εταιρίας την τελευταία πενταετία. Οπερ ανάγκασε τις ινδονησιακές αρχές να ξεκινήσουν απ' το περασμένο καλοκαίρι έρευνα, θεωρώντας τη διεύθυνση της θυγατρικής Newmont Minahasa Raya πως ρύπαινε την τελευταία πενταετία τον όρμο Μπαγιάτ της νήσου Σουλαβέσι με δεκάδες τόνους υδραργύρου και άλλων βαρέων μετάλλων, προκαλώντας ανήκεστες βλάβες στον τοπικό πληθυσμό, στη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής.

Τον περασμένο Δεκέμβρη, τα εγκλήματα της Newmont στην Ινδονησία επανήλθαν στη δημοσιότητα. Αφορμή έδωσε ένα ρεπορτάζ των Τάιμς της Νέας Υόρκης (22/12/04) που αποκάλυπτε τους υποκριτικούς ισχυρισμούς της πολυεθνικής χρυσού περί τήρησης και στα ορυχεία της Ινδονησίας «όλων των κανονισμών ασφαλείας και των προδιαγραφών που ισχύουν στις ΗΠΑ», φέρνοντας στην επιφάνεια εταιρικό εμπιστευτικό έγγραφο. Στην εμπιστευτική έκθεση της Newmont, στελέχη της εταιρίας χαρακτηρίζουν ως «σημαντική» τη διαρροή υδραργύρου στον Ορμο Μπαγιάτ του Σουλαβέσι και παραδέχονται πως το σύστημα καθαρισμού και ελέγχου «δεν απέδωσε». Το ίδιο έγγραφο κατέγραφε πως η εταιρία δεν εφάρμοζε στην πράξη την πολιτική της (δηλαδή εξόρυξη χρυσού με τήρηση δεόντων κανονισμών περιβαλλοντικής προστασίας) και πως αυτό «μπορεί να επισείσει εγκληματικές και ποινικές κυρώσεις»...

Ωστόσο, υπό τις γνωστές αδιαφανείς διαδικασίες του μεγάλου κεφαλαίου που «τυφλώνουν» συχνά πυκνά την Ινδονήσια «Θέμιδα», και μόλις ένα 24ωρο μετά το δημοσίευμα των Τάιμς της Ν.Υόρκης, ινδονησιακό δικαστήριο αποφάσισε πως η κράτηση πέντε διευθυντικών στελεχών (τον περασμένο Σεπτέμβριο και για ένα μήνα) ήταν «παράνομη» και ήρε την απαγόρευση εξόδου απ' τη χώρα που είχε επιβληθεί εις βάρος τους.

Η συγκεκριμένη δικαστική εξέλιξη όμως αποθράσυνε τα διευθυντικά στελέχη της Newmont στο Ντένβερ (όπου και η έδρα της πολυεθνικής), που έσπευσαν να χαρακτηρίσουν ...παράνομη(!) την κάθε έρευνα των ινδονησιακών αρχών σε σχέση με τις καταγγελίες των χωρικών στο Σουλαβέσι.

Τα στελέχη, ένας Αμερικανός ο Ρίτσαρντ Νες, ένας Αυστραλός και τρεις Ινδονήσιοι, δεν «καθάρισαν». Απ' τον περασμένο Γενάρη, τα στελέχη της Νιούμοντ στην Ινδονησία επρόκειτο να καθίσουν στο εδώλιο του κατηγορουμένου αντιμετωπίζοντας κατηγορίες που επισείουν τουλάχιστον 15ετή κάθειρξη. Τελικώς, η δίκη τους άρχισε στις 5 Αυγούστου σε δικαστήριο του Μάναμπο (απέχει περίπου 2.000 χλμ. βορειανατολικά της πρωτεύουσας, Τζακάρτα). «Δεν υπάρχει μόλυνση... Δεν ξέρω γιατί κάθομαι εδώ», είπε ο Νες στο πενταμελές σώμα δικαστών που άρχισε να εκδικάζει την υπόθεση...

Εάν ο Νες και οι όμοιοί του θα αναγκαστούν να συνειδητοποιήσουν τα εγκλήματα που διέπραξαν ως διευθύνοντες της μεγαλύτερης εταιρίας εκμετάλλευσης χρυσού στον κόσμο, εις βάρος του περιβάλλοντος και του ντόπιου πληθυσμού στον Ορμο Μπαγιάτ της νήσου Σουλαβέσι, μέλλει να φανεί στο μέλλον....

Το δικαστικό σύστημα της χώρας που ταλανίστηκε επί δεκαετίες υπό τη χούντα Σουχάρτο παραμένει αδύναμο, μολονότι άρχισε δειλά - δειλά να επανακάμπτει απ' τις εκλεγμένες κυβερνήσεις της τελευταίας οκταετίας. Ως τώρα, άφηνε ατιμώρητες τις εταιρίες να λυμαίνονται τον φυσικό πλούτο με ανήκεστες βλάβες σε φύση και αυτόχθονες και φυλάκιζε όσους Ινδονήσιους τολμούσαν να αντιδράσουν. Σήμερα, καλείται να δώσει μία μάχη πολλαπλώς συμβολική, που παρακολουθείται στενά, πρώτα απ' όλους απ' τους Ινδονήσιους που θέλουν να δουν εάν αυτή τη φορά τα εγκλήματα των πολυεθνικών θα παραμείνουν ή όχι για μία ακόμη φορά ατιμώρητα...