Το τελευταίο διάστημα μια σειρά από ενέργειες του Κρεμλίνου, όπως η ενίσχυση του κράτους στον ενεργειακό πλούτο της χώρας, η άρνησή του να υπογράψει τη λεγόμενη «ενεργειακή χάρτα» που προτείνει η ΕΕ με όρους ιδιαίτερα ευνοϊκούς για τα ευρωπαϊκά μονοπώλια, όπως και η αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ σε πολλά διεθνή «μέτωπα» και περιοχές (π.χ. Καύκασος, Κεντρική Ασία, Κόσσοβο κλπ.), αλλά και οι «ρετσινιές» των δυτικών ΜΜΕ, ότι η σημερινή ηγεσία της Ρωσίας είναι της ΚΑ-ΓΚΕ-ΜΠΕ, αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον για τις προσεχείς κινήσεις του Κρεμλίνου. Οπωσδήποτε, οι εξελίξεις μπορεί να είναι ραγδαίες και άκρως σημαντικές και για την περιοχή μας, όμως την ίδια ώρα θα πρέπει να κρατήσουμε σοβαρές αποστάσεις από τις προσδοκίες, που, εκτός των άλλων, δημιουργούνται σ' έναν κόσμο, που βλέπει στο ρόλο της σημερινής καπιταλιστικής Ρωσίας το «αντίπαλο δέος» στις ΗΠΑ και την ΕΕ. Πρόκειται για αβάσιμες, κατά τη γνώμη μας, προσδοκίες και σ' αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε ακριβώς με αυτό, παρουσιάζοντας ορισμένα μόνον στοιχεία.

Αν στην Ελλάδα μπορεί να δημιουργηθούν τέτοιες προσδοκίες, είναι ολοφάνερο πως οι κυρίαρχοι κύκλοι της σημερινής Ρωσίας προσπαθούν στην ίδια τη χώρα τους να βγάλουν το μεγαλύτερο πολιτικό όφελος από την ισχυροποίηση του καπιταλισμού στη Ρωσία. Ετσι, η προσπάθεια που κάνουν για μια καλύτερη θέση της Ρωσίας στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα, που να ανταποκρίνεται στη στρατιωτική και οικονομική ισχύ της, αυξάνοντας τα κέρδη της ντόπιας ολιγαρχίας, παρουσιάζεται από μια σειρά κόμματα και πολιτικούς παράγοντες στη Ρωσία ως «επιστροφή» στον πατριωτισμό και στο σύνθημα της «Μεγάλης Ρωσίας», που θα δημιουργήσει οφέλη για πλούσιους και φτωχούς. Μάλιστα, υπάρχει και πολιτικό «ρεύμα», που από τα «αριστερά» παρέχει πολιτική υποστήριξη στον σημερινό Πρόεδρο της χώρας Β. Πούτιν κι έχει πάρει την ονομασία «κόκκινοι πουτινιστές».

Αυτή η στάση είναι βαθιά λαθεμένη και καταλήγει σε επίσης λαθεμένα συμπεράσματα και πολιτικές εκτιμήσεις, γιατί αποφεύγει να ασχοληθεί με την κοινωνικο-ταξική φύση της σημερινής εξουσίας στη Ρωσία. Ποια είναι αυτή;

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο «VIP», περιοδικό «Βρέμια Εβράζιι» («Εποχή της Ευρασίας»), που αναδημοσιεύτηκε εξ ολοκλήρου σε πολλά ρωσικά ΜΜΕ και στην «Εργαζόμενη Ρωσία», εφημερίδα του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΚΕΚΡ-ΚΚΡ), ένας από τους σημαίνοντες εκπροσώπους του ρωσικού κεφαλαίου, ο Ολέγκ Ντεριπάσκα, ιδιοκτήτης της εταιρείας «Ρωσικά αλουμίνια» (της 2ης σε παγκόσμιο μέγεθος ανάλογης εταιρείας), με κεφάλαια στη μεταλλουργία, στην επεξεργασία ξύλου και χαρτιού, στην Ενέργεια κ.α. μιλά για το τι είναι και πώς διαμορφώνεται το πολιτικό σύστημα στη σημερινή Ρωσία. Στην ερώτηση «τι εντάσσεται στην έννοια της εξουσίας», απαντά ως εξής:

«Πρώτα απ' όλα, είναι μια ομάδα ανθρώπων, η ελίτ, που είναι ικανή να παίρνει αποφάσεις και να τις υλοποιεί. Ο επικεφαλής του κρατικού μηχανισμού δε σημαίνει ότι απαραίτητα είναι και ο πραγματικός ηγέτης της χώρας. Μπορεί μόνο να κάνει χρήση των αρμοδιοτήτων εκείνων, που έχουν την πραγματική εξουσία» (...) «Ο Πρόεδρος της Ρωσίας είναι ένα είδος τοπ-μάνατζερ, που διευθύνει όλη τη χώρα. Είναι έξυπνος άνθρωπος, προβλέψιμος, που ποτέ δεν ξεπερνά τα όρια των αρμοδιοτήτων του. Βλέπετε πώς δουλεύει η κρατική μηχανή, η κυβέρνηση, πώς δουλεύει η εισαγγελία, τα δικαστήρια, οι μυστικές υπηρεσίες, πώς δουλεύουν οι ρωσικές εφημερίδες και τα τηλεοπτικά κανάλια; Δουλεύουν, με μια λέξη, καταπληκτικά! Ολα τους βοηθούν την οικονομία, τις επιχειρήσεις, και δε μας ενοχλούν, όπως συνέβαινε πρόσφατα. Για κάτι τέτοιο αξίζει να δώσεις χρήματα, κάτι άλλωστε που κάνουμε».

Στην ερώτηση «ποιος είναι η εξουσία», ο γνωστός επιχειρηματίας απαντά: «Εμείς, όλοι εκείνοι που με συνέπεια ενωθήκαμε γύρω από τον 1ο Πρόεδρο της Ρωσίας, τον Μπορίς Γιέλτσιν και είχαμε το κουράγιο να λάβουμε σκληρές οικονομικές και πολιτικές αποφάσεις» και διευκρινίζει: «Ο Ρομάν Αμπραμόβιτς, εγώ, ο επικεφαλής της τράπεζας MDM, Αντρέι Μελνιτσένκο, να συνεχίσω;».

«Κατά πόσον είναι δημοκρατική μια τέτοια εξουσία;», αναρωτιέται ο δημοσιογράφος, για να πάρει την εξής απάντηση: «Τι πιο δημοκρατικό. Εάν φυσικά ξεφύγουμε από τα διάφορα παραμύθια περί δημοκρατίας, ότι δήθεν κάτι αποφασίζεται με το που πάμε πίσω από το παραβάν των εκλογών. Στην πραγματικότητα, αυτά τα παραβάν υπάρχουν, ώστε να έχει τη δυνατότητα ο πληθυσμός να μπαίνει εκεί μέσα πανηγυρικά. Ο πληθυσμός θα πρέπει για αρκετό διάστημα να θυμάται ότι είχε τη δημοκρατική δυνατότητα να σταυρώσει, όπου αυτός ήθελε. Πρόκειται για ένα σταθεροποιητικό στοιχείο των κοινωνικών διαδικασιών. Είναι ολοφάνερο πως η οικονομία, οι μεγάλες ανταγωνιστικές επιχειρήσεις δεν μπορούν να πάρουν ένα τέτοιο μεγάλο ρίσκο, όπως θα ήταν ο αυθαίρετος διορισμός των μάνατζερ του κρατικού μηχανισμού, έτσι συμβαίνει παντού. Σε καμία δυτική χώρα δεν υπάρχει τέτοια αυθαιρεσία, ενώ εμείς για κάποιο διάστημα στο μέσο επίπεδο διοίκησης της χώρας την είχαμε. Κάτι τέτοιο εμπόδιζε την εξουσία και τον επιχειρηματικό κόσμο. Τώρα το ρίσκο πέρασε και τα στελέχη διαμορφώθηκαν».

Ποιες, όμως, οι σχέσεις των κρατικών υπαλλήλων, των δικαστών, με αυτόν τον «επιχειρηματικό κόσμο»; Ορίστε πώς τοποθετεί το ζήτημα ο Ο. Ντεριπάσκα: «Πουθενά στον κόσμο οι κρατικοί υπάλληλοι, μεταξύ αυτών και των κατασταλτικών υπηρεσιών, των δικαστηρίων, δε ζούνε από το μίζερο μισθό του δημόσιου ταμείου».

Από καιρό σε καιρό, το σύστημα μπορεί να αντιμετωπίζει και «προβλήματα». Ως παράδειγμα επίλυσης «προβλημάτων», ο «ολιγάρχης» αναφέρει την πόλη Ατσίνσκ: «Ενας συνδικαλιστής πήγε ενάντια στους κανόνες κι άρχισε να μας απειλεί. Προσπάθησε να μας πάρει ένα εργοστάσιο και ξεσήκωσε το εργατικό κίνημα, τους δημοσιογράφους κλπ. Αλλά αυτός ο κακομοίρης, ο Σμολέντσεφ, δεν πήρε υπόψη του ότι το Ατσίνσκ είναι μια πόλη με μεγάλη εγκληματικότητα. Εμείς απλώς στερήσαμε από τον συνδικαλιστή την ασφάλεια του κράτους για ένα διάστημα. Αλλωστε, γιατί η εξουσία θα πρέπει να υπερασπίζεται αυτούς που την πολεμούν; Μετά από λίγο διάστημα, ο συνδικαλιστής πήγε στη λίμνη να κάνει μπάνιο και η καρδούλα του από το στρες δεν άντεξε και πνίγηκε. Βρήκαν το πτώμα, κι οι συνδικαλιστές άρχιζαν τις κραυγές, γιατί το κεφάλι κι ο λαιμός ήταν γυρισμένα ανάποδα, ότι τα νύχια είχαν βγει, ότι δήθεν δηλαδή τον βασάνισαν και τον σκότωσαν. Ηρθε ιατροδικαστής, εγώ ο ίδιος ζήτησα από τον Γενικό Εισαγγελέα Β. Ουστίνοφ, να αναλάβει την υπόθεση. Το αποτέλεσμα της έρευνας έδειξε πως ο άνθρωπος κολυμπούσε, η λίμνη ήταν αρκετά μεγάλη, περίπου 40 μέτρα. Το βάθος 2 μέτρα. Φύσηξε ο αέρας, σήκωσε κύμα. Η καρδιά του συνδικαλιστή δεν άντεξε. Πνίγηκε και το πτώμα χτυπούσε στις όχθες με αποτέλεσμα να φύγουν τα νύχια. Το χτυπούσε και το κύμα στα βράχια, και από εκεί τα αιματώματα στο λαιμό και το σβέρκο, κι όχι βέβαια από τα βασανιστήρια. Υπήρξαν πολλές φωνές, κατηγορίες σε βάρος μας και 3 φορές κινήθηκε ποινική δίωξη. Πάντα το ίδιο αποτέλεσμα: πέθανε από έμφραγμα. Τώρα δεν έχουμε κανένα πρόβλημα στο Ατσίνσκ».

Πάντως, ο ίδιος σημειώνει ότι όταν κάποιος έχει ικανότητες πρέπει είτε να εξαγοράζεται μια για πάντα από την πραγματική εξουσία, είτε να εξοντώνεται. Οχι βέβαια με φυσική εξόντωση, «δεν είναι πλέον της μόδας», δηλώνει. Σήμερα προτιμάται η «ηθική εξόντωση».

Ενώ θεωρεί «υποχρεωτική» την ύπαρξη αντιπολίτευσης, αφού «διαφορετικά η τεχνολογία διεύθυνσης των μαζών δε θα είναι πλήρης». Βεβαίως, η εξουσία «δουλεύει» και με την αντιπολίτευση, όπως άλλωστε συμβαίνει «στην πλειοψηφία των πλούσιων χωρών της Δύσης».

Αλλωστε, όπως ομολογεί ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας, «διδαχτήκαμε από τις ΗΠΑ» και «τελειοποιήσαμε» το σύστημα.

Τα παραπάνω δεν αποτελούν κάτι καινούριο, αν εξαιρέσουμε το ότι λέγονται από τον συγκεκριμένο επιχειρηματία. Ανάλογες «αναλύσεις» έχουν στο παρελθόν κάνει και άλλοι επιχειρηματίες, όπως ο Μπ. Μπερεζόφσκι, που κάπου παρέβηκε τους «κανόνες» και τώρα κρύβεται στο Λονδίνο.

Αυτά, όμως, αφορούν το πώς λειτουργούν αυτοί που κινούν τα «νήματα», αλλά τα ίδια τα «νήματα» και οι «κούκλες», που κρέμονται από αυτά, συμπεριφέρονται πολύ πιο «λεπτεπίλεπτα». Είναι αναγκασμένοι, οι διάφοροι πολιτικοί και κρατικοί «μάνατζερ», κατά την ορολογία του Ντεριπάσκα, να παίρνουν υπόψη τους τις διαθέσεις, τα προβλήματα, τις ανάγκες των εργαζόμενων μαζών. Οχι απαραίτητα για να τις ικανοποιήσουν, αλλά για να μπορέσουν να τις χρησιμοποιήσουν για τους στόχους τους. Στο άρθρο αυτό θα αναφερθούμε σε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα. Την καλλιέργεια του αντισοβιετισμού σε πολλές πρώην σοσιαλιστικές χώρες, που έρχεται σε αντιπαράθεση με τη νοσταλγία, τη συμπάθεια που νιώθουν ακόμη εκατομμύρια άνθρωποι για τη Σοβιετική Ενωση, παρά το γεγονός ότι εδώ και 15 χρόνια αυτή δεν υπάρχει!

Σε πρόσφατη δημοσκόπηση, το 68% των Ρώσων εξέφρασε ακριβώς αυτήν τη λύπη του για τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Θα μπορούσαν, άραγε, οι αστικές πολιτικές δυνάμεις της Ρωσίας να αφήσουν ανεκμετάλλευτη αυτήν τη νοσταλγία; Σε καμία περίπτωση! Π.χ., το «κεντροδεξιό» κόμμα της «Ενιαίας Ρωσίας» προπαγανδίζει την ανάγκη να γίνει και πάλι η Ρωσία μια «ισχυρή χώρα», όπως ήταν η ΕΣΣΔ, χωρίς βέβαια να κάνει κουβέντα για το τι είδους εξουσία υπήρχε στα χρόνια της ΕΣΣΔ. Ομως, πιο «επιθετικά» προσπαθεί να καρπωθεί τα φιλοσοβιετικά αισθήματα το νέο «κεντροαριστερό» κόμμα, με τον τίτλο «Δίκαιη Ρωσία».

Πρόσφατα, η εφημερίδα «Ροσίσκιε Βέστι» δημοσίευσε ένα άρθρο που αναφέρεται στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη γειτονική Εσθονία και με το οποίο η χρήση του σφυροδρέπανου τιμωρείται με μεγάλο χρηματικό πρόστιμο (έως 30 χιλιάδες ευρώ) ή με ποινή φυλάκισης 3 χρόνων. Η εφημερίδα χαρακτηρίζει «εντελώς παράλογο» το μέτρο κι εκτιμά ότι «η Εσθονία συνεχίζει τον πόλεμο κατά της Ρωσίας» και πως «βασικός παραλήπτης όλης αυτής της επιχείρησης, που συμπληρώνει τον αγώνα κατά των σοβιετικών μνημείων του Κόκκινου Στρατού, είναι η Ρωσία». Και προσθέτει: «Η ταπείνωση των συμβόλων, που θριάμβευσαν κι εξολόθρευσαν τα ναζιστικά σύμβολα το 1945, είναι μόνον ένας από τους στόχους των συγγραφέων του συγκεκριμένου νομοσχεδίου. Ο βασικός στόχος τους είναι πιο μεγάλος. Θέλουν να συνεχιστεί ο εξοβελισμός του κάθε τι, που σχετίζεται με τη Σοβιετική Ενωση».

Η παραπάνω εφημερίδα δημοσιεύει στη συνέχεια δηλώσεις του Μιχαήλ Ντεμούριν, μέλους του Κεντρικού Συμβουλίου του κόμματος «Δίκαιη Ρωσία», ο οποίος αναρωτιέται, «αν ο λαός μας θυμάται καλά πως στη σοβιετική περίοδο της ιστορίας μας έγιναν πολλά πράγματα για τα οποία κάθε λαός θα ήταν περήφανος» (...) «Οτι χάρη στην ύπαρξη της ΕΣΣΔ απέκτησαν την ανεξαρτησία τους οι περισσότερες χώρες της Ασίας κι Αφρικής, πολλά κράτη της Λατινικής Αμερικής, ότι ξεκίνησε η κατάκτηση του Διαστήματος, ότι υπήρξαν επιτεύξεις παγκόσμιας σημασίας στον τομέα της Επιστήμης, της Υγείας, της Παιδείας. Οτι στη σκιά των σοβιετικών συμβόλων σχηματίστηκε η βάση της κυριαρχίας της χώρας, τα ισχυρά αμυντικά συστήματα, καθώς κι οι ενεργειακές υποδομές».

Το στέλεχος της «Δίκαιης Ρωσίας» προσθέτει: «Η Σοβιετική Ενωση δεν υπάρχει πια, όμως υπάρχει η Ρωσία, ως χώρα - συνεχιστής, που πρέπει να υπερασπίζεται την τιμή της χώρας - προκατόχου, καθώς και τις επιτυχίες των λαών της. Με άλλα λόγια, η περιφρόνηση της αλήθειας στην Ιστορία θα έχει αντανάκλαση στο μέλλον» και καλεί ανοιχτά στην υπεράσπιση του σοβιετικού παρελθόντος της χώρας. Στο ίδιο άρθρο ασκείται δριμεία κριτική στο κόμμα της «Ενιαίας Ρωσίας», από το οποίο προέρχονται βασικά κυβερνητικά στελέχη, γιατί στο μνημείο για τα 60χρονα της Αντιφασιστικής Νίκης δεν τοποθετήθηκαν δυο βασικά παράσημα του Πατριωτικού Πολέμου, «το παράσημο της Κόκκινης Σημαίας, καθώς και το παράσημο του Κόκκινου Αστέρα», όπως επίσης και για την αυθαιρεσία της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας της «Ενιαίας Ρωσίας» να αλλάξει την όψη της Σημαίας της Νίκης, αφαιρώντας το σφυροδρέπανο!

Βεβαίως, εμείς οι κομμουνιστές δεν μπορεί παρά να νιώθουμε μεγάλη ικανοποίηση, όταν και άνθρωποι που δηλώνουν ότι δεν είναι κομμουνιστές αναγνωρίζουν τη συνεισφορά του κομμουνιστικού κι εργατικού κινήματος, της Σοβιετικής Ενωσης, στον αγώνα ενάντια στο φασισμό, αλλά και στις άλλες κοινωνικές κατακτήσεις, χάρη στις οποίες άλλαξε προς το καλύτερο η ζωή στον πλανήτη μας. Δικαιούμαστε, όμως, πάντα να αναρωτηθούμε κατά πόσον είναι ειλικρινείς και ανιδιοτελείς τέτοιες δηλώσεις και από πίσω τους δεν κρύβονται άλλα πράγματα;

Και, στην προκειμένη περίπτωση, είναι κάτι παραπάνω από φανερό ότι η συγκεκριμένη «φιλοσοβιετική» τοποθέτηση έχει στόχο την ενίσχυση του νέου δικομματικού σκηνικού στη Ρωσία, με στόχο την παραπέρα συρρίκνωση της εκλογικής επιρροής των κομμουνιστών. Αυτό επιδιώκουν να το πετύχουν, είτε με τις φιλοσοβιετικές δηλώσεις, για ένα τμήμα των ψηφοφόρων που μπορεί να «τσιμπήσει», είτε με τη βία και αυθαιρεσία του αστικού κράτους, τις διώξεις κι απαγορεύσεις στη δράση των κομμουνιστών. Είναι γνωστό ότι πριν από 2 μήνες το υπουργείο Δικαιοσύνης της Ρωσίας αυθαίρετα αρνήθηκε να καταγράψει το ΚΕΚΡ -ΚΚΡ ως «πολιτικό κόμμα» κι έτσι το απέκλεισε από τις βουλευτικές εκλογές του 2007, ενώ, όπως ανακοίνωσε στις 6/12/2006 το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ), μόνο τα 3 τελευταία χρόνια σε 27 περιοχές της χώρας έγιναν 41 επιθέσεις σε βάρος στελεχών του, εκ των οποίων 6 δολοφονίες, αρκετοί ξυλοδαρμοί, και εμπρησμοί γραφείων του.

Να, γιατί οι προοδευτικοί άνθρωποι και στη χώρα μας πρέπει να έχουν σαφές το τι μπορεί να προσδοκά κανείς από το σημερινό Κρεμλίνο. Σίγουρα, στο επόμενο διάστημα, θα έρχονται και θα παρέρχονται, όπως η παλίρροια κι η άμπωτη, οι αντιπαραθέσεις και οι προσωρινές συμφωνίες του Κρεμλίνου με τις ΗΠΑ, την ΕΕ τις άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Αλλά αυτές οι εξελίξεις σε καμία περίπτωση δεν έχουν σχέση με το «αντίπαλο δέος» στον ιμπεριαλισμό, που στο παρελθόν αποτελούσε η ΕΣΣΔ, αφού η σημερινή Ρωσία έχει άλλο κοινωνικό υπόβαθρο, άλλη είναι η ταξική φύση της εξουσίας, που υπάρχει εκεί. Σήμερα, το «αντίπαλο δέος» στα ιμπεριαλιστικά σχέδια μπορεί να είναι μόνον η πάλη των λαών!

Βεβαίως, οι κυρίαρχοι κοινωνικο-οικονομικοί κύκλοι της Ρωσίας προσπαθούν, όπως και στις άλλες καπιταλιστικές χώρες, να διαμορφώσουν στη χώρα τους ένα πολιτικό σύστημα «προβλέψιμο», μα, προπαντός, ικανό να «τσιμεντάρει» την εξουσία τους και να την προφυλάξει από τις «κακοτοπιές» των αδιεξόδων του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος και της ταξικής πάλης. Η ίδια, όμως, η ιστορία της Ρωσίας, με τη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, που φέτος θα τιμήσουμε τα 90 χρόνια της, έχει δείξει πως η εργατική τάξη, με τη συμμαχία της με τα άλλα λαϊκά στρώματα, μπορεί να ανατρέψει τα σχέδιά τους!