Η Οίτη είναι ένα από τα ωραιότερα ελληνικά βουνά, με θαυμάσια απέραντα ελατοδάση και φυσικά «μπαλκόνια». Δε λείπουν τα απίστευτα όμορφα λιβάδια, τα χωριά που ακουμπούν στην καρδιά του βουνού, τα μοναστήρια και οι εκκλησιές σε απόκοσμα τοπία, τα σπάνια αγριολούλουδα, οι μικρές λίμνες που ξαφνιάζουν. Η Οίτη δεν ανακηρύχτηκε τυχαία Εθνικός Δρυμός. Την άνοιξη όλο το βουνό είναι ένας ολάνθιστος κήπος, αλλά και οι υπόλοιπες εποχές είναι εξίσου ενδιαφέρουσες καθώς η περιοχή λόγω της μεγάλης της υψομετρικής διαφοράς προσφέρει μεγάλες εναλλαγές τοπίου.

Καθώς κατηφορίζουμε από τα Καμένα Βούρλα προς τις Θερμοπύλες, διαγράφεται μπροστά μας ο ορεινός όγκος της Οίτης που υψώνεται 2.100 μ. πάνω από το σημείο που βρισκόμαστε. Συνεχίζοντας προς τη Λαμία βλέπουμε το βουνό στα αριστερά μας. Η Οίτη βρίσκεται μοιρασμένη ανάμεσα στους Νομούς Φθιώτιδας και Φωκίδας. Το βόρειο μέρος του βουνού αποτελεί τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού. Στα νότια συνορεύει με την Γκιώνα, στα ανατολικά με το Καλλίδρομο και στα δυτικά με τα Βαρδούσια. Στο βορρά οι πλαγιές κατεβαίνουν απότομα προς την κοιλάδα του Σπερχειού. Ψηλότερη κορυφή του βουνού είναι ο Πύργος (2.152 μ.).

Η Οίτη είναι ασυνήθιστο βουνό. Ολες του οι πλευρές, εκτός από τη νότια, είναι απόκρημνες και δύσβατες. Βαθιές χαράδρες και άγριο ανάγλυφο δίνουν την αίσθηση ενός απροσπέλαστου βουνού. Οταν όμως ανέβει κανείς πάνω από τα 1.800 μέτρα, ξαφνικά όλα ηρεμούν. Οροπέδια, λιβάδια και στρογγυλεμένες κορυφές εκτείνονται σε όλο το κεντρικό συγκρότημα του βουνού.

Λόγω των πετρωμάτων της, είναι βουνό πλούσιο σε νερά. Από τα οροπέδιά της πηγάζουν τρία ποτάμια. Στα ανατολικά ο Ασωπός και ο Γοργοπόταμος, που καταλήγουν στον Σπερχειό αφού περάσουν μέσα από απόκρημνα φαράγγια. O Ιναχος (Βίστριζα) στα δυτικά, σε πιο ήρεμο τοπίο, καταλήγει και αυτός στον Σπερχειό. Στα νότια, η Οίτη βοηθάει να ξεδιψάει η Αθήνα, μια που με διάφορα ρέματα ενισχύει τα νερά του Μόρνου. Τα νερά της, κατεβαίνουν τις περισσότερες φορές απότομα, μέσα από τα απόκρημνα και πανέμορφα φαράγγια σχηματίζοντας καταρράκτες.

Εκτός όμως από τα ποτάμια, σε όλο το βουνό υπάρχουν παντού πηγές. Πολλές βρύσες, νερομάνες, τα ιαματικά νερά (στα Λουτρά Υπάτης), με χαρακτηριστικό σημείο τις Καταβόθρες, όπου μεγάλες ποσότητες νερού χάνονται σ' ένα άνοιγμα μέσα στη γη, για να καταλήξουν μάλλον στο Γοργοπόταμο.

Σ' ένα βουνό με τόσα νερά δε θα μπορούσαν να λείπουν μικρές λίμνες, όπως αυτές στο οροπέδιο Λιβαδειές κάτω από την κορυφή Γρεβενό, ούτε βεβαίως και καταρράκτες, με πιο εντυπωσιακό τον καταρράκτη των Κομποτάδων με τα 130 μ. ύψος, που όμως στερεύει τον Αύγουστο.

Στις πλαγιές και στις παρυφές της υπάρχουν 22 όμορφα χωριά, κάποια από τα οποία δυστυχώς τα ρημάζει η εγκατάλειψη. Τα χωριά μπορούμε να τα προσεγγίσουμε από τη Λαμία ή τη Λιβαδειά.

Αναφέρουμε ενδεικτικά κάποια από τα πολλά αξιοθέατα: Τα λουτρά Υπάτης με τις ιαματικές πηγές τους, το κάστρο της Υπάτης, το κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και το Βυζαντινό Μουσείο. Η Μονή Αγάθωνα με το ζωολογικό κήπο και το μουσείο φυσικής ιστορίας. Ακόμα, ο αρχαίος ναός της Πυράς κοντά στην Παύλιανη, το πάρκο αναψυχής και η Νεροτριβή της Παύλιανης, το Κουμαρίτσι και το χωριό Πυρά στη Φωκίδα. Οι Καταβόθρες, το ορειβατικό καταφύγιο στη θέση Τράπεζα και οι πηγές στο Κουμαρίτσι. Μεγάλης οικολογικής σημασίας είναι το οροπέδιο Λιβαδειές, όπου παρουσιάζονται τρεις τύποι λιβαδιών και μια εκπληκτική ποικιλία φυτών και εντόμων.

Ο Εθνικός Δρυμός της, ένας από τους 10 Εθνικούς Δρυμούς της Ελλάδας, αποτελεί σημαντικό βιότοπο, με σπάνια είδη φυτών και λουλουδιών, πλούσιο σε χλωρίδα και πανίδα. Στα χαμηλότερα σημεία υπάρχουν φυλλοβόλες δρυς αλλά και πουρνάρια, κουμαριές, κέδροι και πικροδάφνες. Ψηλότερα, τα κεφαλονίτικα έλατα, καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του βουνού, ενώ μπορεί κανείς να παρατηρήσει μια μεγάλη ποικιλία από πλατύφυλλα δέντρα και θάμνους.

Υπάρχουν πολλά μικρά και μεγάλα ζώα του δάσους: αγριογούρουνα, σκίουροι, ασβοί, νυφίτσες, κουνάβια, ζαρκάδια, λαγοί και αγριόγιδες. Τα πουλιά που ζουν στο δάσος είναι σπίνοι, κοτσύφια, ελατοπαπαδίτσες, τσαρτσάρες, καθώς και διάφορα είδη δρυοκολάπτη.

Σύμφωνα με το μύθο, σε μια από τις κορυφές του βουνού, στην Πυρά, τέλειωσε τη ζωή του ο Ηρακλής. Ενώ ήταν παντρεμένος με τη Δηιάνειρα, συνδέθηκε με την Ιόλη. Οταν το 'μαθε η γυναίκα του, έπιασε το χιτώνα του και τον βούτηξε στο αίμα του κενταύρου Νέσσου, που είχε πεθάνει από δηλητηριασμένο βέλος. Μόλις ο Ηρακλής φόρεσε το χιτώνα, ένιωσε φριχτούς πόνους και καταλήφθηκε από αμόκ. Πέταξε το φίλο του Λίχα στη θάλασσα του βόρειου Ευβοϊκού και έφυγε τρέχοντας, ώσπου έφτασε στην κορυφή Πυρά. Εκεί με τη βοήθεια του Φιλοκτήτη, άναψε φωτιά και κάηκε ζωντανός, για να γλιτώσει από το μαρτύριο και για αντάλλαγμα ο Ηρακλής του έδωσε τα βέλη του που ήταν θανατηφόρα. Ο Δίας μην αντέχοντας να βλέπει το γιο του να υποφέρει, έστειλε σύννεφα, που πήραν τον Ηρακλή και τον ανέβασαν στον Ολυμπο κάνοντάς τον αθάνατο. Κατά μια άλλη εκδοχή ο Δίας θέλοντας να δροσίσει τον γιο του, έριξε έναν κεραυνό στην Οίτη. Στο σημείο που έπεσε ο κεραυνός άρχισε να αναβλύζει νερό. Το σημείο αυτό είναι οι πηγές του Γοργοπόταμου.

Στη νεότερη Ιστορία, η Οίτη αποτέλεσε ορμητήριο αντίστασης ενάντια στην τουρκική στρατιά των Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνη που κατέβηκαν να πνίξουν την Ελληνική επανάσταση. Στη σκιά των πλατάνων των Κομποτάδων συσκέφθηκαν οι οπλαρχηγοί Δυοβουνιώτης, Γκούρας και Αθανάσιος Διάκος. Στη σύγχρονη Ιστορία, η Οίτη είναι συνδεδεμένη με την αντίσταση κατά των Γερμανών. Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, θεωρήθηκε ένα από τα δύο σπουδαιότερα σαμποτάζ σε ολόκληρη την Ευρώπη, μια που απέκοψε για ενάμιση μήνα την τροφοδοσία του Ρόμελ στην Αφρική.

Μια και μόνο επίσκεψη στην Οίτη, οπωσδήποτε δεν είναι αρκετή. Σήμερα πιστεύουμε ότι πήραμε ένα ερέθισμα για περαιτέρω εξερευνητικές αποδράσεις στα «σωθικά» της. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Εθνικοί Δρυμοί είναι τα τελευταία οχυρά της φύσης, που όμως υποβαθμίζονται συνεχώς από τις ποικίλες ανθρώπινες δραστηριότητες. Το σίγουρο είναι ότι δε χρειάζεται τίποτα να τους αφαιρέσουμε και τίποτα να τους προσθέσουμε. Χρήζουν σεβασμό και προστασία από όλους μας και ιδιαίτερα από την πολιτεία.