ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΕΑΣ
Ο καλλιτέχνης παρεμβαίνει και με το έργο του

Ζωγράφος, καθηγητής στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ

Κυριακή 16 Μάρτη 2008

Η τέχνη μπορεί να έχει και μία κοινωνικοπολιτική λειτουργία; Αν ναι, με ποιο τρόπο; Νομίζω ότι έχουν ήδη απαντήσει με το έργο τους σ' αυτή την ερώτηση καλλιτέχνες όπως: Γκόγια, Πικάσο, Φ. Λεζέ, Κίνχολζ, η ισπανική ομάδα «Χρονικά», κ.ά. Δεν ξέρω καλλιτέχνες ή ειδικούς της τέχνης, που να αρνούνται ότι οι παραπάνω καλλιτέχνες έκαναν και κοινωνικοπολιτική τέχνη. Κάποιοι παρατηρούν ότι πραγματικά αυτοί οι καλλιτέχνες έκαναν κοινωνικοπολιτική τέχνη, αλλά με την αναγκαία υψηλή αισθητική ποιότητα. Ο χαρακτηρισμός «αισθητική ποιότητα» είναι εύστοχος, αλλά δυστυχώς ταυτόχρονα προσδιορίζεται δύσκολα. Νομίζω, μια ερμηνευτική προσέγγιση, στενότερη βέβαια, αυτού που ονομάζουμε ποιότητα μπορούμε να πούμε ότι είναι η αντιστοιχία ανάμεσα στο θέμα του έργου και στη μορφοπλαστική του διατύπωση. Είναι σχεδόν κοινός τόπος ότι απαιτείται επαρκής γνώση της καλλιτεχνικής «γλώσσας», αλλά και δημιουργική χρησιμοποίησή της. Οι καλλιτέχνες εμπλέκονται και αυτοί ποικιλοτρόπως στην κοινωνικοπολιτική κατάσταση, ακόμα και όταν το αρνούνται. Οι δημιουργικές αφετηρίες μπορεί να είναι πολλών ειδών, αλλά συνήθως είναι σύνθετες. Μερικά κοινωνικά και πολιτικά, με την ευρύτερη έννοια, στοιχεία, είναι ενδογενή στην τέχνη, αλλά συχνά είναι εμμεσοποιημένα και δυσανάγνωστα.

Αρκετοί καλλιτέχνες αισθάνονται μερικές φορές την ανάγκη να προχωρήσουν σε μια άμεση πολιτικοποίηση του έργου τους («Γκουέρνικα»). Αυτό είναι απόλυτα θεμιτό και χρήσιμο, πρέπει όμως να αναζητηθεί και να βρεθεί η μορφοπλαστική καταλληλότητα, η εκφραστική αξιοπιστία.

Μέσα σε αυτή την καπιταλιστική βαρβαρότητα, όπου τα μεγάλα εγκλήματα διαπράττονται μερικές φορές με προσχήματα, και άλλοτε χωρίς κανένα πρόσχημα, πολλοί καλλιτέχνες εξοργίζονται και κατανοούν ότι δεν μπορούν να παρακολουθούν παθητικά αυτή την κατάσταση και παρεμβαίνουν όπως μπορούν και με το έργο τους. Σήμερα, ακόμα και στις μεγάλες διεθνείς καλλιτεχνικές εκδηλώσεις (Μπιενάλε της Βενετίας, Σάο Πάολο, Κάσελ κ.ά.) συχνά παρουσιάζονται τέτοια έργα. Στη Βενετία το 1966, είχε βραβευτεί το έργο της Βάσως Κατράκη, καθώς και του Ισπανού Γενοβέζ, με έντονα κοινωνικοπολιτικά χαρακτηριστικά. Υπάρχουν και πρόσφατα παραδείγματα.

Με αφορμή το συμβάν στη Σχολή Καλών Τεχνών, θα έλεγα ότι κανένας δεν πρέπει να παρεμποδίζει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αισθητικο - ιδεολογικές επιλογές των σπουδαστών, ή να κατακεραυνώνει όποιους νομίζει ότι αποτυγχάνουν στις επιλογές τους. Απεναντίας, πρέπει να συζητά μαζί τους, θα έλεγα μάλιστα, με σαφήνεια, ευγένεια και σεβασμό για τον τρόπο που προσπαθούν να υλοποιήσουν την επιλογή τους, ή προτείνοντας ενδεχομένως εναλλακτικές λύσεις, χωρίς όμως να επιβάλει καμιά.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
«Εφυγε» από τη ζωή ο ζωγράφος Βαγγέλης Δημητρέας (2019-06-20 00:00:00.0)
Το φως του πάντα καίει (2012-09-30 00:00:00.0)
Εικαστικές «Γεω-γραφίες» (2007-06-10 00:00:00.0)
"Πινελιές" από ταινίες (1999-06-16 00:00:00.0)
"Χρώματα" γιορτών (1996-12-29 00:00:00.0)
μία έκθεση (1996-11-01 00:00:00.0)