«Ενα χρόνο πριν, κανείς δεν ήθελε να ξέρει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τώρα είναι ο οργανωτής του σχεδίου αναθέρμανσης της παγκόσμιας οικονομίας, που πωλείται ως σχέδιο στήριξης των οικονομικών των φτωχών χωρών», είχε δηλώσει ο Ρος Μπάκλεϊ, καθηγητής Νομικής στο αυστραλιανό δίκτυο ABC, τις παραμονές της έναρξης της Συνόδου της G20¹ στο Πίτσμπουργκ των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το ΔΝΤ² αλλά και η Παγκόσμια Τράπεζα, που για δεκαετίες ήταν το «κόκκινο πανί» για λαϊκά κινήματα και εκατομμύρια ανθρώπους, που συνέβαλε στην εξαθλίωση λαών, πλέον, επιχειρείται να παρουσιαστεί ως ο «σωτήρας». Από όργανο επιβολής των αναγκαίων αναδιαρθρώσεων προς όφελος του κεφαλαίου, με αντάλλαγμα δάνεια με εξαιρετικά υποτελείς όρους, βαφτίζεται «βασικός πυλώνας στήριξης των αναπτυσσόμενων χωρών»!

Το ΔΝΤ, που κατηγορήθηκε σφοδρότατα για το χειρισμό της παρούσας οικονομικής κρίσης και κυρίως για τους λανθασμένους χειρισμούς του όσον αφορά την ασιατική κρίση, η οποία ως ντόμινο εξαπλώθηκε στη Λατινική Αμερική και θεωρείται η απαρχή της παρούσας παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, ακριβώς «λόγω της κρίσης» ...«αναβαθμίστηκε». Ετσι, το ΔΝΤ, που ουκ ολίγοι καλούσαν πριν από λίγο καιρό ακόμη και στην κατάργησή του, αναβαφτίζεται - ουσιαστικά, μετά από απόφαση - πρόταση της G20 - αναλαμβάνει νέο ρόλο, ως παγκόσμιος δανειστής σε έκτακτες περιστάσεις, ένα «είδος παγκόσμιας κεντρικής τράπεζας».

Η αναβάθμιση επικυρώθηκε και κατά την εξαμηνιαία Σύνοδο του ΔΝΤ και της ΠΤ, που έγινε τις προηγούμενες μέρες στην Κωνσταντινούπολη (εν μέσω διαδηλώσεων που χτυπήθηκαν άγρια απο τις δυνάμεις καταστολής). Στην Σύνοδο συμμετείχαν εκπρόσωποι 186 χωρών, διοικητές κεντρικών τραπεζών και άλλοι και, σε βασικές γραμμές, αποφασίστηκαν:

• Επανακαθορισμός των εξουσιών (σημ. ουσιαστικά, αναβάθμιση μέσω της διεύρυνσης των εξουσιών) του ΔΝΤ, ώστε να περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα πολιτικών του μακροοικονομικού και οικονομικού τομέα, που, υποτίθεται, επηρεάζουν την παγκόσμια σταθερότητα.
• Αξιολόγηση για τον τρόπο οικοδόμησης πάνω στην επιτυχημένη προώθηση της πολιτικής του «Ευέλικτων Πιστωτικών Ορίων» - Flexible Credit Line (FCL)- και την παροχή ασφάλειας σε περισσότερες χώρες όπου θα διαδραματίζει το ρόλο του δανειστή σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Δεδομένου ότι οι πόροι του ΔΝΤ είναι περιορισμένοι σε σχέση με την προληπτική ζήτηση αποθεμάτων, η διεθνής Νομισματική και Οικονομική Επιτροπή (IMFC) ζήτησε από το Ταμείο να εξετάσει εάν η βελτίωση των χρηματοδοτικών οργάνων και μέσων μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα αυτό το ζήτημα.
• Να τεθεί προς αξιολόγηση εάν τα βελτιωμένα χρηματοδοτικά όργανα του ΔΝΤ, όπως το FCL, θα μπορούσαν να αποτελέσουν βοήθεια για την αντιμετώπιση του ζητήματος των παγκόσμιων ασυμμετριών - ανισορροπιών, μειώνοντας την ανάγκη οι χώρες να θωρακίζονται και να αντιμετωπίζουν μόνες τους την κρίση με την απόκτηση μεγάλων αποθεματικών.
• Το IMFC προσυπογράφει την πρόταση της G20, που προβλέπει το ΔΝΤ να βοηθά με την αμοιβαία αξιολόγηση της πολιτικής της. Αυτό αντιπροσωπεύει ένα νέο είδος πολύπλευρης επιτήρησης για το ΔΝΤ. Επίσης, η επιτροπή προσυπογράφει το μεγάλο βήμα προς τα εμπρός που πραγματοποιήθηκε στο μέτωπο διακυβέρνησης και συμφωνήθηκε από τη G-20. Tο βήμα αυτό θα μετατοπίσει τα ποσοστά συμμετοχής προς τις δυναμικά ανερχόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες χώρες κατά τουλάχιστον 5% και από τις υπερεκπροσωπευμένες στις υποεκπροσωπούμενες χώρες, μέχρι το Γενάρη του 2011.

Με άλλα λόγια, επιμερισμός των οικονομικών βαρών σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση του ΔΝΤ, αλλά και μια ανακατανομή του συσχετισμού των δυνάμεων κάθε κράτους - μέλους του Ταμείου σε ό,τι αφορά την επιρροή του στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Η απόφαση αυτή χαιρετίστηκε ακόμη και από την Κίνα, μολονότι θα αναλάβει - από κοινού με την Ινδία και τη Βραζιλία - αυξημένες υποχρεώσεις σε ό,τι αφορά την εξασφάλιση των απαραίτητων κονδυλίων για την άσκηση των αναβαθμισμένων καθηκόντων του...

Πρόκειται για το επόμενο βήμα μετά την απόφαση της G20 να αναβαθμιστεί επίσης από φόρουμ σε διεθνές σώμα για τη διαχείριση της παγκόσμιας οικονομίας, όπως αποφασίστηκε στη Σύνοδο που πραγματοποιήθηκε στο Πίτσμπουργκ. Oι ηγέτες της G20 στο Πίτσμπουργκ συμφώνησαν να δώσουν στις αναπτυσσόμενες χώρες περισσότερα δικαιώματα ψήφου στο ΔΝΤ (αυξάνοντάς τα τουλάχιστον κατά 5%) και στην Παγκόσμια Τράπεζα (τουλάχιστον κατά 3%), σε μία σαφή αναγνώριση της «νέας παγκόσμιας οικονομικής τάξης πραγμάτων», στην οποία οι αναδυόμενες χώρες αποκτούν μεγαλύτερο ρόλο, ειδικά μετά την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση που έπληξε τις αναπτυγμένες χώρες περισσότερο από τις αναδυόμενες. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση που έχει σημειωθεί στο σύστημα ψήφου του ΔΝΤ και πιθανόν να ωθήσει την Κίνα να υποσκελίσει τις παραδοσιακές ευρωπαϊκές δυνάμεις, Βρετανία και Γαλλία, οι οποίες επί μακρόν ανθίσταντο στην αλλαγή αυτή.

«Ο κόσμος αυτός έχει πάψει να υπάρχει εδώ και καιρό. Οι νέες πραγματικότητες της πολιτικής οικονομίας απαιτούν ένα διαφορετικό σύστημα. Εάν οι αναπτυσσόμενες χώρες αποτελούν μέρος της λύσης, πρέπει να συμμετέχουν και στη συζήτηση. Το διεθνές σύστημα χρειάζεται μια Παγκόσμια Τράπεζα, που να αντιπροσωπεύει τις διεθνείς οικονομικές πραγματικότητες του 21ου αιώνα, που αναγνωρίζει το ρόλο και την ευθύνη των μεγεθυνόμενων μετόχων της, και δίνει μεγαλύτερη φωνή στην Αφρική», δήλωσε, από το βήμα της Συνόδου στην Κωνσταντινούπολη, ο επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ρόμπερτ Ζέλικ.

«Χρειαζόμαστε ένα σύστημα διεθνούς πολιτικής οικονομίας, που θα αντανακλά τη νέα πολυπολικότητα της ανάπτυξης. Χρειάζεται να συσσωματώσει τις μεγεθυνόμενες οικονομικές δυνάμεις ως "υπεύθυνους μετόχους" και να αναγνωρίζει παράλληλα ότι στις χώρες αυτές ζουν ακόμα εκατοντάδες εκατομμύρια φτωχοί, ότι οι χώρες αυτές αντιμετωπίζουν τρομακτικές προκλήσεις όσον αφορά την ανάπτυξή τους. [Το νέο σύστημα] πρέπει να συσσωματώνει επίσης την ενέργεια και την υποστήριξη των αναπτυγμένων χωρών, οι πολίτες των οποίων αντιμετωπίζουν τα μεγάλα βάρη των χρεών, του άγχους του ανταγωνισμού, κι αισθάνονται πως οι νέες δυνάμεις πρέπει να μοιραστούν τις ευθύνες. Πρέπει ακόμα να προσφέρει χείρα βοηθείας στις φτωχότερες και στις ασθενέστερες χώρες, στα 900 εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν χωρίς πρόσβαση σε πόσιμο νερό, και το "κατώτατο δισεκατομμύριο" ανθρώπων που είναι παγιδευμένοι στη φτώχεια λόγω των συρράξεων και της κακής διακυβέρνησης», συνέχισε ο Ζέλικ για να καταλήξει: «Ο κόσμος αλλάζει με τέτοια ταχύτητα που η μεταρρύθμιση είναι αναπόφευκτη».

Ακόμα και πριν την παγκόσμια οικονομική κρίση που ξέσπασε πέρυσι, τονίζει ο Ζέλικ, η «παλιά τάξη» πάσχιζε να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες, και τώρα η «αλλαγή» είναι ακόμα πιο απαραίτητη.

Οι δηλώσεις αυτές του Ζέλικ, πρώην στελέχους της κυβέρνησης του Μπιλ Κλίντον, αντικατοπτρίζουν και το «θριαμβευτικό χαρακτήρα» που είχε για τις ΗΠΑ η Σύνοδος της G20, η οποία αναβαθμιζόμενη ουσιαστικά θέτει στο περιθώριο καταρχήν την G8 και ιδίως τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, κυρίως, δε, τη Γερμανία και τη Γαλλία που είχαν εκδηλώσει την πλέον ανταγωνιστική σχέση. Η σύνθεση της Ομάδας των 20 βρίσκεται σε «απόλυτη αρμονία» με την πολιτική του νέου Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα περί «συναινετικής προσέγγισης των παγκόσμιων προβλημάτων». Επίσης, οι ΗΠΑ, η πλειοψηφία των μελών της G20, έχουν ως προτεραιότητα την καλή συνεργασία και στο μέτρο του δυνατού μια προνομιακή ειδική σχέση, καθώς η διμερής συνεργασία με την Ουάσιγκτον προβάλλει ως πιο συμφέρουσα επιλογή από οποιαδήποτε άλλη διμερή και πολυμερή συνεργασία και συμμαχία ή ακόμη και περιφερειακή ολοκλήρωση, δεδομένων των εσωτερικών αντιθέσεων μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων εντός της ΕΕ, των ανταγωνισμών στο χώρο της Ευρασίας, της επιφυλακτικότητας και του ανταγωνισμού μεταξύ των χωρών της Ασίας έναντι κυρίως της Κίνας. Ετσι, οι ΗΠΑ αποκτούν το μεγάλο πλεονέκτημα, δεδομένου ότι έχουν «αποδεχθεί» τη λεγόμενη «πολυπολικότητα», δηλαδή τη νέα ισορροπία, προκειμένου να υπάρξει συνολική ισχυροποίηση του ιμπεριαλιστικού συστήματος.

Παραπομπές:

1. Μέλη της G20 είναι χώρες που «διαθέτουν συστημική σημασία για το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα» και αυτές είναι οι: Αργεντινή, Αυστραλία, Βραζιλία, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, ΗΠΑ, Ινδία, Ινδονησία, Ιταλία, Ιαπωνία, Καναδάς, Κίνα, Μεξικό, Ν. Αφρική, Ν. Κορέα, Ρωσία, Σ. Αραβία, Τουρκία και Ευρωπαϊκή Ενωση (ως σύνολο).

2. Το ΔΝΤ είναι θεσμός που θεσπίστηκε από τους Δυτικούς συμμάχους το 1944 στο Μπρέτον Γουντς, με αποστολή να βοηθήσει στον επανακαθορισμό των διεθνών συναλλαγματικών ισοτιμιών και στη μετατρεψιμότητα των διαθεσίμων (συναλλάγματος και χρυσού) των χωρών μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ομως, το 1971 καταργήθηκε ο κανόνας χρυσού και το δολάριο αντικατέστησε τον χρυσό ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα - μετά από επιβολή της κυβέρνησης των ΗΠΑ επί προεδρίας Ρίτσαρντ Νίξον με σκοπό να εξυπηρετηθούν οι τεράστιες οικονομικές ανάγκες του πολέμου του Βιετνάμ.