Τα όσα μεσολάβησαν τη βδομάδα που πέρασε στο πεδίο της διαπραγμάτευσης, με αφορμή και το άρθρο στελεχών του ΔΝΤ για τους όρους συμμετοχής του Ταμείου στο «ελληνικό πρόγραμμα» και τις αντιδράσεις των υπόλοιπων «θεσμών», αλλά και την απόφαση «παγώματος» των βραχυπρόθεσμων μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους από τον ESM, που με τη σειρά του «αδειάστηκε» από την Κομισιόν, είναι από μια άποψη αρκετά αποκαλυπτικά.

Οχι, βέβαια, για τους λόγους που επικαλείται επικοινωνιακά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που ξαναπαίζει το παιχνίδι του «καλού», του «κακού» και του «άσχημου», της «σκληρής διαπραγμάτευσης» ενάντια στους «άκαρδους» και «ακραίους» δανειστές, με τους οποίους συγκρούεται τάχα για να «ανακουφίσει όσο είναι δυνατό στο σημερινό στενό δημοσιονομικό πλαίσιο» το λαό, επιχειρώντας να αποσπάσει τη λαϊκή συναίνεση στα αντιλαϊκά μέτρα που νομοθετεί με ρυθμούς πολυβόλου, στα οποία έχει ήδη συμφωνήσει για μετά ή που παζαρεύει ακόμα, εξοικειώνοντας διά της «σύγκρουσης» το λαό με την ιδέα των ισοπεδωμένων απαιτήσεων και δικαιωμάτων πάνω στις οποίες θα χτιστεί η όποια καπιταλιστική ανάκαμψη.

Αντίθετα, η συζήτηση αυτή, όπως κι εκείνη που εκτυλίχθηκε στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ την Πέμπτη, αποκαλύπτει για μια ακόμα φορά ότι οι αντιπαραθέσεις αυτές κάθε άλλο παρά γίνονται με κύριο αντικείμενο το «ελληνικό ζήτημα» του χρέους και της διευθέτησής του, τους όρους συμμετοχής των διαφόρων «θεσμών», τη συνταγή ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας και το χρονοδιάγραμμα των επόμενων αντιλαϊκών μέτρων. Στην πραγματικότητα, το ζήτημα αυτό λειτουργεί σαν κρίκος στη μακριά αλυσίδα των πολύ μεγάλων ενδοϊμπεριαλιστικών και ενδοαστικών ανταγωνισμών που «τρέχουν».

Χωρίς αυτό το «γενικό κάδρο», της ευρύτερης σύγκρουσης ανάμεσα σε επιχειρηματικούς ομίλους, καπιταλιστικά κράτη και ιμπεριαλιστικές ενώσεις, είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να ερμηνεύσει κανείς - πόσο μάλλον απ' τη σκοπιά των εργατικών-λαϊκών συμφερόντων - τις εξελίξεις, τα μεγάλα ζόρια των καπιταλιστών, τις σφοδρές αντιπαραθέσεις, την ώρα που όλοι θεωρούν ως δεδομένη την ισοπέδωση των εργατικών δικαιωμάτων και κοινό στόχο το «άγιο δισκοπότηρο» της καπιταλιστικής ανάκαμψης.

Πάνω στη μεγάλη αυτή εικόνα, μπορεί κανείς να δει ακόμα πιο ευδιάκριτα την πηγή των δυσκολιών, των αδιεξόδων και των μεγάλων αντιφάσεων που τροφοδοτούν τις μεγάλες και δευτερεύουσες αντιπαραθέσεις: Τις δυσκολίες της καπιταλιστικής οικονομίας διεθνώς και στην ΕΕ να περάσει σε φάση ορμητικής ανάπτυξης. Τις κοινές αγωνίες των καπιταλιστών σε συνθήκες που δεν φαίνεται στον ορίζοντα κάποιο καπιταλιστικό κέντρο ικανό να παίξει το ρόλο της «ατμομηχανής» στην επιχείρηση καπιταλιστικής ανάκαμψης.

Τους καβγάδες και τα «μαχαίρια» - ακόμα μεγαλύτερα στο πλαίσιο της τέτοιας διεθνοποίησης του κεφαλαίου, των ανακατατάξεων στο ιμπεριαλιστικό σύστημα που επιτάχυνε η κρίση και των τόσο στενών σχέσεων αλληλεξάρτησης των καπιταλιστικών κρατών - για το ποιος θα πληρώσει πιο βαριά την απαξίωση των τεράστιων υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων - πηγή της καπιταλιστικής κρίσης - που είναι αναγκαία προϋπόθεση για να πάρει μπρος η καπιταλιστική μηχανή του κέρδους.

Τα «γρυλίσματα» αλλά και τον ήχο των όπλων των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων που βάζουν φωτιά σε ολόκληρη την περιοχή μας, με επίκεντρο το ποιος, ποιο καπιταλιστικό κέντρο και ιμπεριαλιστική ένωση θα πάρει ή θα διατηρήσει το προβάδισμα και θα πιάσει τα «πόστα» (πηγές και δρόμους μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων, γεωστρατηγικά περάσματα κ.ο.κ.), για τον «επόμενο γύρο» της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Η δήλωση «κορυφαίου Ευρωπαίου αξιωματούχου», που μετέδιδαν την Πέμπτη τα δημοσιογραφικά γραφεία σχετικά με τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, ότι «βαδίζουμε σε ένα ναρκοπέδιο με πάρα πολλά ανοιχτά ζητήματα», συνοψίζει με γλαφυρό τρόπο την παραπάνω κατάσταση. Πράγματι, μια ματιά στην «ατζέντα» των όσων συνδέονται, ανοιχτά ή εμμέσως, με τη λεγόμενη διαπραγμάτευση επιβεβαιώνει τα παραπάνω.

Τι βρίσκεται πάνω στο τραπέζι;

• Τα εναλλακτικά και συγκρουόμενα σενάρια για το μέλλον της Ευρωζώνης και της λεγόμενης «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης». Σενάρια που γίνονται με δεδομένα το άνοιγμα της «ψαλίδας» ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη της ιμπεριαλιστικής ένωσης και τις ανακατατάξεις κατά τα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης, με Γαλλία, Ιταλία και άλλους να χάνουν έδαφος στον ανταγωνισμό με τη Γερμανία, εν μέρει και λόγω του «μείγματος» της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας που επιλέχτηκε για την αντιμετώπιση της κρίσης. Πάνω σε αυτό το έδαφος, φουντώνουν οι ανταγωνισμοί που εκφράζονται και με κάθε ευκαιρία: Γύρω από το ποιο «μείγμα» είναι καταλληλότερο για να ξαναπάρει μπρος η καπιταλιστική κερδοφορία, γύρω από τα ζητήματα της διαχείρισης των κρατικών χρεών, όπως και το ποιος θα φορτωθεί τη μεγαλύτερη χασούρα, για το ρόλο μηχανισμών όπως ο ESM, όπου επανέρχονται προτάσεις για τη μετατροπή του σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο κ.ο.κ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναπτύσσονται και οι φυγόκεντρες τάσεις εντός της ΕΕ και το αστικό ρεύμα του λεγόμενου «ευρωσκεπτικισμού», της «εθνικής περιχαράκωσης» και του «προστατευτισμού» των καπιταλιστικών οικονομιών κερδίζει πόντους, ιδιαίτερα σε τμήματα του κεφαλαίου και καπιταλιστικές χώρες που έχασαν έδαφος κατά τη διάρκεια της κρίσης, όπως άλλωστε δείχνουν και μια σειρά από εξελίξεις, το Brexit, το πρόσφατο δημοψήφισμα στην Ιταλία, η ενίσχυση των αντίστοιχων πολιτικών δυνάμεων σε Γαλλία, Αυστρία κ.α.
• Η παραπάνω αντιπαράθεση γίνεται και με την ενεργό εμπλοκή των ΗΠΑ, που επιδιώκουν μεν μια «σταθερή» ΕΕ και Ευρωζώνη ως βασικό οικονομικό - εμπορικό εταίρο και σύμμαχο για την προώθηση των σχεδίων τους στην περιοχή, αλλά με αποδυναμωμένη τη γερμανική επιρροή εντός της. Εξ ου και οι συχνές παρεμβάσεις των ΗΠΑ με διάφορες αφορμές, οι πρόσφατες δηλώσεις «στήριξης» Ομπάμα για τη διευθέτηση του χρέους με παράλληλη «άτεγκτη» συνέχιση των «μεταρρυθμίσεων» - ανατροπών και φυσικά ο ανοιχτός οικονομικός πόλεμος ΗΠΑ - Γερμανίας, που δείχνουν και οι πρόσφατες υποθέσεις και «σκάνδαλα» τύπου «Φολκσβάγκεν», «Apple» κ.ο.κ. Οι σχέσεις ΗΠΑ - ΕΕ, που έτσι κι αλλιώς βρίσκονται στο επίκεντρο εδώ και καιρό, μπαίνουν σε νέα φάση - «αβεβαιότητας» όπως την ονομάζουν, επιτάχυνσης εξελίξεων στην πραγματικότητα - μετά την εκλογή Τραμπ που γεννάει μια σειρά από «ανησυχίες» για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, την αμφισβήτηση εμπορικών συμφωνιών, το ρόλο του ΔΝΤ στην ΕΕ, που εκφράζεται άλλωστε και τις μέρες αυτές γύρω από το ζήτημα της συμμετοχής ή μη του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα.
• Οπως, επίσης, κανείς δεν αμφισβητεί ότι η συζήτηση αυτή έχει στη βάση τις σφοδρές συγκρούσεις με επίκεντρο τα ενεργειακά, όπου δρομολογούνται, και μάλιστα με γρήγορους ρυθμούς, εξελίξεις, όπως δείχνουν και οι μεγάλες πιέσεις ΕΕ και ΗΠΑ για το κλείσιμο - με τη μία ή την άλλη μορφή - του Κυπριακού, ώστε να «ανοίξουν» οι ευκαιρίες για τα μονοπώλια στον τομέα της Ενέργειας, όπως χαρακτηριστικά είπε και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ στην πρόσφατη επίσκεψή του, οι εξελίξεις στα Ελληνοτουρκικά και οι αντιπαραθέσεις γύρω από το ζήτημα των σχέσεων ΕΕ - Τουρκίας, με μοχλό εκατέρωθεν πιέσεις και τη συμφωνία για το Προσφυγικό, τα εναλλακτικά σενάρια για το πέρασμα των αγωγών φυσικού αερίου και των δικτύων Ενέργειας, στο φόντο και της λεγόμενης «ενεργειακής ένωσης» της ΕΕ και της αναζήτησης «ενεργειακής ασφάλειας». Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι αυτά τα ζητήματα έχουν βρεθεί τον τελευταίο μήνα στο επίκεντρο των συναντήσεων του πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών, τους ομολόγους του από Ισραήλ και Κύπρο στην πρόσφατη «τριμερή», όπου συζητήθηκε το θέμα του αγωγού «Eastmed», και μόλις προχτές ως βασικό κομμάτι της «πολιτικής διαπραγμάτευσης» με την καγκελάριο της Γερμανίας και τους υπόλοιπους Ευρωπαίους ηγέτες, ενώ και ο Αμερικανός πρέσβης στην Ελλάδα μόλις πριν από λίγες βδομάδες δήλωνε ότι είναι εδώ για να ασχοληθεί «ειδικά με τα ζητήματα της Ενέργειας». Στο επικίνδυνο αυτό κουβάρι των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων η κυβέρνηση, για λογαριασμό του κεφαλαίου, παίζει το χαρτί της «κρίσιμης γεωστρατηγικής θέσης» για την προώθηση των ευρωατλαντικών σχεδίων στην περιοχή.
• Η μεγάλη «ατζέντα» αυτών των ανταγωνισμών, οι ιμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις ΕΕ - ΗΠΑ, με άλλα καπιταλιστικά κράτη και κέντρα, όπως τη Ρωσία και την Κίνα, φουντώνουν και τη συζήτηση γύρω από τη διαχείριση των «γεωστρατηγικών κινδύνων», τις «προειδοποιήσεις» για ενδεχόμενα «ατυχήματα», με δεδομένη και την τεράστια συγκέντρωση πολεμικών μέσων και δυνάμεων σε ολόκληρο το «τόξο» όπου συγκρούονται τα συμφέροντα των μονοπωλίων, από την Ουκρανία, τη Συρία και το Ιράκ, που φλέγονται από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και πολεμικές συγκρούσεις, έως τη Βόρεια Αφρική. Δεν είναι τυχαίο ότι μέσα στην προηγούμενη βδομάδα τόσο η Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου με έκθεσή της όσο και η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ ασχολήθηκαν με το ζήτημα της διαμόρφωσης ενός πιο ολοκληρωμένου μηχανισμού «Ευρωπαϊκής Ασφάλειας», της διασφάλισης δηλαδή στο εσωτερικό και στο εξωτερικό των συμφερόντων των ευρωπαϊκών μονοπωλίων, όπως επίσης και το ζήτημα των σχέσεων ΕΕ - ΝΑΤΟ, στο φόντο και της εκλογής Τραμπ στις ΗΠΑ, που έχει ζητήσει από τα υπόλοιπα καπιταλιστικά κράτη να «αναλάβουν μεγαλύτερες ευθύνες» στο πλαίσιο της ιμπεριαλιστικής αυτής ένωσης, ζήτημα που προκαλεί επίσης αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της ΕΕ.

Αυτή η «μεγάλη εικόνα» δείχνει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο το πόσο «ξένη», εχθρική στα εργατικά - λαϊκά συμφέροντα είναι η αντιπαράθεση που βρίσκεται σε εξέλιξη, με κρίκο και το ζήτημα του ελληνικού προγράμματος. Ξεγυμνώνει όσους, όπως η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, αλλά και τα υπόλοιπα αστικά κόμματα, πασχίζουν να πείσουν ότι η στράτευση με τη μια ή την άλλη πλευρά είναι προς το συμφέρον του λαού, ή πως κάτι καλό μπορεί να προκύψει μέσα από αυτό το επικίνδυνο κουβάρι. Αποκαλύπτει τα «ζόρια» και τις οξυμένες αντιθέσεις και αντιφάσεις ενός συστήματος που σαπίζει, που μπορεί αυτήν τη στιγμή το εργατικό κίνημα, το κομμουνιστικό κίνημα να βρίσκονται σε συνθήκες υποχώρησης και ήττας, όμως το ενδεχόμενο των απότομων στροφών και των δυνατοτήτων που αυτές διαμορφώνουν είναι υπαρκτό. Επιβεβαιώνουν ότι η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα μπορούν να ελπίζουν μόνο σε ένα δρόμο: Στην οργάνωση της πάλης τους, στην ανασύνταξη του κινήματος και τη συγκρότηση της κοινωνικής τους συμμαχίας, σε σύγκρουση με το κεφάλαιο, τα κόμματα και την εξουσία του, τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις.