Οι εκθέσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ενός βασικού ιμπεριαλιστικού οργανισμού, όπου εκφράζονται και οι εσωτερικές αντιθέσεις και συμβιβασμοί ανάμεσα στο αμερικανικό και ευρωενωσιακό κεφάλαιο και αναδυόμενες καπιταλιστικές δυνάμεις, όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και άλλες, έχουν πάντα ενδιαφέρον και καταγράφουν τάσεις, που ωστόσο πρέπει να παίρνονται υπόψη στη σχετικότητά τους.

Η τελευταία έκθεση για τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές (World Economic Outlook 2018), που παρουσιάστηκε την περασμένη Τρίτη, προσπαθεί να μην υπερτονίσει τη σχετική ανάκαμψη που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια - μετά τη συγχρονισμένη καπιταλιστική κρίση του 2009 - αλλά σαφέστατα προειδοποιεί τους πολιτικούς εκπροσώπους του κεφαλαίου, τις αστικές κυβερνήσεις να μην χαλαρώσουν (δηλαδή, να συνεχιστούν η αντιλαϊκή πολιτική και το ξήλωμα εργασιακών δικαιωμάτων που θεωρούνται κόστος για την εργοδοσία), γιατί ο κίνδυνος να κυλίσει η οικονομία πάλι σε φάση επιβράδυνσης είναι πολύ πιθανός τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Οπως προβλέπουν οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ, η παγκόσμια οικονομία θα κινηθεί με ρυθμό ανάπτυξης (ΑΕΠ) το 2018 και το 2019 της τάξης του 3,9%, συνεχίζοντας μια ανοδική φάση που διαφάνηκε από το 2017 οπότε ήταν στο 3,8%. Η πρόβλεψη αυτή αποδίδεται στην «ισχυρή δυναμική, στο ευνοϊκό κλίμα στις αγορές, στις χαλαρές χρηματοπιστωτικές συνθήκες και τις εγχώριες και διεθνείς επιδράσεις της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής στις ΗΠΑ», ενώ προστίθεται ότι «η μερική ανάκαμψη των τιμών των πρώτων υλών θα επιτρέψει τη σταδιακή βελτίωση των συνθηκών για τους εξαγωγείς εμπορευμάτων».

Για την Ευρωζώνη, το ΔΝΤ προβλέπει ελαφρά αύξηση της ανάπτυξης από 2,3% το 2017 στο 2,4% φέτος, ενώ για το 2019 προβλέπει επιβράδυνση, στο 2%. Για τις ΗΠΑ προβλέπει μεγαλύτερη επιτάχυνση της ανάπτυξης, από το 2,3% στο 2,9% φέτος και επιβράδυνση στο 2,7% το 2019.

Για την Κίνα, η επιβράδυνση της ανάπτυξης προβλέπεται με αργό ρυθμό: Από το 6,9% το 2017 στο 6,6% και στο 6,4% φέτος και το 2019, αντίστοιχα. Στην Ιαπωνία προβλέπεται, επίσης, επιβράδυνση της ανάπτυξης από το 1,7% πέρυσι στο 1,2% φέτος και 0,9% το 2019, για τη Βρετανία, από 1,8 το 2017 σε 1,6% το 2018 και 1,5% το 2019. Επίσης, ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες ακόμα μεγάλες χώρες και τις μεταβολές στις τρεις χρονιές: Ρωσία από 1,5 σε 1,7% και 1,5%. Ινδία από 6,7 σε 7,4% και 7,8%. Γερμανία από 2,5 σταθεροποίηση το 2018 σε 2,5% και πτώση σε 2% το 2019. Γαλλία από 1,8% σε 2,1% και 2%. Βραζιλία από 1% σε 2,3% και 3,5%.

Μεσοπρόθεσμα, το ΔΝΤ προβλέπει μικρή επιβράδυνση της ανάπτυξης, στο 3,7%. Αφού, όπως δηλώνεται στην έκθεση, «μόλις ολοκληρωθεί η κυκλική ανάκαμψη και η επίδραση από τη δημοσιονομική στήριξη στις ΗΠΑ, οι προοπτικές για τις ανεπτυγμένες οικονομίες παραμένουν ήπιες, δεδομένου του χαμηλού δυνητικού ρυθμού ανάπτυξής τους». Στη συνέχεια προστίθεται ότι «στις αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες, η ανάπτυξη θα παραμείνει κοντά στα επίπεδα του 2018 -19, καθώς η σταδιακή ανάκαμψη των εξαγωγών πρώτων υλών και η προβλεπόμενη επιτάχυνση της ανάπτυξης της Ινδίας θα αντισταθμίσουν κάπως τη σταδιακή επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας και την επάνοδο των αναδυόμενων αγορών της Ευρώπης στο χαμηλότερο μακροχρόνιο ρυθμό ανάπτυξής τους». Σημειώνεται ότι 40 αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες οικονομίες αναμένεται να αναπτυχθούν με βραδύτερο ρυθμό από τις προηγμένες οικονομίες, αποτυγχάνοντας να περιορίσουν τα εισοδηματικά κενά σε σχέση με την ομάδα πιο αναπτυγμένων χωρών. Και καταλήγει στο σημείο αυτό: «Παρά τις ισχυρές προβλέψεις και το οικονομικό κλίμα, η παρούσα δυναμική δεν είναι διασφαλισμένη. Παρόλο που ο κίνδυνος για ανατροπές είναι ισορροπημένος για τα επόμενα τρίμηνα, κίνδυνοι μακροπρόθεσμα δεν πρέπει να υποτιμώνται».

Ως κίνδυνοι για την κύλιση σε νέο κύκλο επιβράδυνσης και κρίσης αναφέρονται η «στροφή σε εσωστρεφείς πολιτικές που πλήττουν το διεθνές εμπόριο» (πρόκειται για αναφορά στην πολιτική εθνικού προστατευτισμού που προωθεί πρωτίστως η κυβέρνηση των ΗΠΑ) και η «επιδείνωση των γεωπολιτικών εντάσεων» (βλέπε αντικειμενική διαδικασία όξυνσης των ανταγωνισμών σε μια σειρά πεδίων όπου συγκρούονται ισχυρές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις: Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική, Ουκρανία, Ασία - Ειρηνικός).

Μάλιστα, ο διευθυντής του Τμήματος Ερευνας του ΔΝΤ, επικεφαλής της ομάδας που συνέταξε την έκθεση, Μορίς Ομπστφελντ, στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου για την παρουσίασή της, τόνισε χαρακτηριστικά, αναφορικά με τις προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια: «Τώρα, όλα αυτά είναι πολύ καλά βραχυπρόθεσμα νέα, αλλά πέρα από αυτό, οι πιο μακροπρόθεσμες προοπτικές είναι πιο απογοητευτικές. Οι προηγμένες οικονομίες - οι οποίες αντιμετωπίζουν τη γήρανση του πληθυσμού, ποσοστά μειωμένης συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας - πιθανότατα δεν θα ανακτήσουν σύντομα τους ρυθμούς αύξησης, που απολάμβαναν πριν από την παγκόσμια οικονομική κρίση». Πρόσθεσε ότι το ζήτημα του παγκόσμιου χρέους (δημόσιου και ιδιωτικού), ύψους 164 τρισ. δολαρίων, είναι από τα πιο σοβαρά προβλήματα.

Την Τετάρτη δημοσιεύτηκαν τα στοιχεία γι' αυτόν τον δείκτη που δείχνουν ανησυχητικά. Συγκεκριμένα, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος έφτασε το 82,4% του ΑΕΠ το 2017, ενώ στις αναπτυγμένες οικονομίες διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στο 105,4% του ΑΕΠ. Το υψηλό αυτό ποσοστό προκύπτει κυρίως από το χρέος της Ιαπωνίας (236,4% του ΑΕΠ) και των ΗΠΑ (107,8% του ΑΕΠ). Το χρέος της Ευρωζώνης είναι στο 86,6% του ΑΕΠ και εκτιμάται ότι έως το 2023 θα υποχωρήσει στο 71,7%, ενώ μικρότερη μείωση (στο 229,6%) προβλέπει για το χρέος της Ιαπωνίας. Αντίθετα, για τις ΗΠΑ προβλέπει ότι το χρέος θα συνεχίσει να αυξάνεται για να φτάσει στο 116,9% του ΑΕΠ το 2023. Στις αναδυόμενες οικονομίες και χώρες μεσαίου εισοδήματος, το δημόσιο χρέος κινείται κατά μέσο όρο κοντά στο 50% του ΑΕΠ.

Το ΔΝΤ προσθέτει ότι «τα υψηλά χρέη και ελλείμματα εμποδίζουν τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να αντιδράσουν με μία ισχυρή δημοσιονομική στήριξη της οικονομίας στην περίπτωση καθοδικής φάσης της. Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι μία αδύναμη δημοσιονομική θέση αυξάνει το βάθος και τη διάρκεια της ύφεσης».

Αναμενόμενα είναι και τα συμπεράσματα και οι προτάσεις στις οποίες καταλήγουν οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ και προβάλλουν ως λύση για τον εξορθολογισμό του καπιταλιστικού συστήματος και την «ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς». Συγκεκριμένα, θεωρούν ότι «η τρέχουσα κυκλική ανάκαμψη προσφέρει στους διαμορφωτές πολιτικής (σ.σ. εννοούν τους πολιτικούς εκπροσώπους του κεφαλαίου) μια ιδανική ευκαιρία να καταστήσουν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη ισχυρότερη, πιο ανθεκτική και πιο περιεκτική. Οι σημερινές καλές εποχές δεν θα διαρκέσουν για πολύ, αλλά οι υγιείς πολιτικές μπορούν να επεκτείνουν την τρέχουσα ανάκαμψη μειώνοντας ταυτόχρονα τους κινδύνους που προκαλούν αναταράξεις. Οι χώρες πρέπει να ανοικοδομήσουν τα δημοσιονομικά αποθέματα για να θεσπίσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και να προωθήσουν προσεκτικά τη νομισματική πολιτική σε ένα περιβάλλον που είναι ήδη περίπλοκο και δύσκολο». Σε απλή γλώσσα αυτό μεταφράζεται σε συνέχιση της πολιτικής που ευνοεί τους μονοπωλιακούς ομίλους και χτυπάει εργατικά - λαϊκά δικαιώματα στον μισθό, στις συνθήκες δουλειάς, στην κοινωνική πρόνοια και τη σύνταξη.

Επίσης, το ΔΝΤ απευθύνει εκκλήσεις να αποφευχθεί ένας «εμπορικός πόλεμος» με αφορμή τις πρόσφατες κυρώσεις και αντικυρώσεις των ΗΠΑ και της Κίνας, αρχικά για τα προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου και στη συνέχεια για μεγάλη γκάμα προϊόντων ή τις κυρώσεις κατά χωρών της ΕΕ. Αναφέρονται ως «θετικές» εξελίξεις οι διάφορες διεργασίες για τη συγκρότηση διακρατικών καπιταλιστικών ενώσεων, όπως η νέα συμφωνία με την επωνυμία Ολοκληρωμένη και Προοδευτική Διειρηνική Συνεργασία (Comrehensive and Progressive Trans-Pacific Partnership, CPTTP), όπου συμμετέχουν οι 11 χώρες (Καναδάς, Ιαπωνία, Σουλτανάτο του Μπρουνέι, Βιετνάμ, Σιγκαπούρη, Μαλαισία, Αυστραλία, Χιλή, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία και Περού), που είναι μετεξέλιξη της Διειρηνικής Συμφωνίας, από την διαπραγμάτευση της οποίας αποχώρησαν οι ΗΠΑ με απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ. Οπως η Διαφρικανική Ζώνη Ελεύθερου Εμπορίου, όπου συμμετέχουν πάνω από 40 χώρες της ηπείρου.

Γίνεται επίσης λόγος, όπως και στο φετινό Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, στο γεγονός ότι τα αποτελέσματα της οικονομικής ανάπτυξης δεν τα απολαμβάνουν όλοι το ίδιο και διατυπώνονται ευχολόγια για αμοιβαία συνεργασία, επωφελή για όλες τις χώρες, όπως και υποκριτικές διακηρύξεις περί της «ασφάλειας των εργαζομένων από τις επικείμενες τεχνολογικές αλλαγές που θα μπορούσαν να μεταβάλουν ριζικά τη φύση της εργασίας».

Στην ίδια λογική και το διευρυνόμενο αντιλαϊκό παζάρι εντάσσεται και η αναφορά που γίνεται στην Ελλάδα. Στη λεγόμενη «μεταμνημονιακή εποχή» προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης στο 2% για το 2018 (από 2,6% στην προηγούμενη έκθεση, του Οκτώβρη) και 1,8% για το 2019. Το σχετικό χαμήλωμα του πήχη είναι και ο προπομπός για τη συνέχιση του αντιλαϊκού μπαράζ με μεγαλύτερη καρατόμηση του ήδη χαμηλού αφορολόγητου ορίου από το 2019 και χτύπημα συντάξεων και μάλιστα νωρίτερα από ό,τι προβλεπόταν. Ταυτόχρονα τονίζονται οι λεγόμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που τσακίζουν τη ζωή των εργατών και των λαϊκών στρωμάτων.