Ιδιαίτερο κεφάλαιο αποτελεί ο εμπλουτισμός υπόγειων υδροφορέων. Σε άλλες χώρες αποτελεί μια ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και συνεχώς αυξανόμενη τεχνολογία αξιοποίησης υδατικών πόρων. Το ΤΕΕ σημειώνει ότι η τεχνολογία αυτή στη χώρα μας είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Τα μόνα γνωστά έργα είναι αυτό που αφορά τον εμπλουτισμό με γεωτρήσεις παράκτιου υδροφορέα στην Αργολίδα και αυτό εμπλουτισμού με χειμερινοεαρινές υπεραρδεύσεις στην πεδιάδα της Κορινθίας.

Παράλληλα, το ΤΕΕ επιμένει ότι τα προβλήματα της διαχείρισης των υδατικών πόρων δεν εντοπίζονται μόνο σε ποσοτικό επίπεδο: «Η αστική αντίληψη ότι "ανάπτυξη συνεπάγεται ρύπανση" εξακολουθεί και σήμερα ακόμα να διαπιστώνεται, παρά το ότι είναι γνωστό πως η ρύπανση και γενικά όλες οι ανεπιθύμητες ποιοτικές αλλαγές στους υδατικούς πόρους δεν είναι πάντοτε αντιστρέψιμες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο κίνδυνος υφαλμύρωσης παράκτιων υδροφόρων και η άμεση απειλή πηγών νερού από τα απόβλητα (κυρίως τα υγρά), τα φυτοφάρμακα και τα χημικά λιπάσματα».

Απαντώντας στο ερώτημα «πού οφείλεται η έντονη "κρίση" νερού στη χώρα μας και τι θα μπορούσε να γίνει άμεσα και μακροπρόθεσμα για να επιλυθούν αυτά τα προβλήματα», το ΤΕΕ συνοψίζει ότι αυτή οφείλεται:

• Στη μη ισόρροπη ανάπτυξη της χώρας.
• Στις ιδιαιτερότητες του ελλαδικού χώρου.
• Στην περιορισμένη ανάπτυξη και στον ελλιπή εκσυγχρονισμό και συντονισμό της έρευνας και εκπαίδευσης σε γνωστικά αντικείμενα της Επιστήμης του Νερού.
• Στην ξηρασία των τελευταίων χρόνων.
• Στον περιστασιακό και ελλιπή προγραμματισμό και χρηματοδότηση έργων υδατικών πόρων.
• Και κυρίως στην εθνική υδατική πολιτική, που ακολουθήθηκε μέχρι σήμερα. Σχετικά με αυτό, διευκρινίζει: «Σε όλα σχεδόν τα υδατικά διαμερίσματα της χώρας παρατηρείται μια πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων, χρηστών νερού και φορέων που εμπλέκονται σε αντικείμενα υδατικών πόρων. Οι φορείς διαχείρισης και οι χρήστες υδατικών πόρων συνήθως δρουν ανεξάρτητα, ανταγωνιστικά και διαφοροποιούνται σημαντικά στην οργάνωση και λειτουργία τους. Δεν υπάρχει μια ενιαία πολιτική διαχείρισης υδατικών πόρων, αλλά μια αποσπασματική αντιμετώπιση προβλημάτων, συνήθως κάτω από συνθήκες πίεσης και πολλές φορές πανικού και "κρίσης"».

Το 1990 η Αττική αντιμετώπισε σοβαρό κίνδυνο λειψυδρίας. Ο Μόρνος άδειασε τόσο ώστε να αποκαλυφθούν τα ερείπια των χωριών που σκέπασε η τεχνητή λίμνη. Τότε ξεκίνησαν άρον άρον τα έργα ενίσχυσης των αποθεμάτων από τον Εύηνο, που χρυσοπληρώθηκαν λόγω της «επείγουσας ανάγκης», ενώ τα τσουχτερά τιμολόγια της ΕΥΔΑΠ, τάχα για την επίτευξη οικονομίας νερού, παραμένουν ακόμη

Αλλωστε, η σημασία του νερού για την ίδια τη ζωή, την ποιότητά της, την ανάπτυξη και τον πολιτισμό, θεωρείται δεδομένη στο σύνολο των ανθρώπινων κοινωνιών.

Στη χώρα μας, ειδικά την τελευταία δεκαετία, πληθαίνουν οι «πληροφορίες» περί έλλειψης νερού και περί ανάγκης μείωσης της κατανάλωσης. Πληροφορίες που συνήθως συνοδεύονται από αυξήσεις στα τιμολόγια του νερού, προκειμένου δήθεν να μειωθεί η κατανάλωση και να «περισσέψει» νερό για τις επόμενες γενιές.

Οι πληροφορίες αυτές συνήθως διοχετεύονται από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, προκειμένου να αποκρύψουν το γεγονός της ανυπαρξίας κάθε πολιτικής ορθολογικής διαχείρισης των υπαρχόντων υδάτινων πόρων και των των αναγκαίων έργων, αλλά και τις ευθύνες που οι ίδιες φέρουν. Πολιτικής διαχείρισης και έργων, που όχι απλώς θα εξασφαλίζουν νερό για αγροτικά, αστικά και βιομηχανικά περιβάλλοντα, αλλά και θα κατευθύνονται προς την ανανέωση και τον εμπλουτισμό των υδροφορέων.

Γιατί νερό - τουλάχιστον στην Ελλάδα - υπάρχει. Και μάλιστα σε αφθονία. Αυτό αποδεικνύουν όλα τα στοιχεία. Αυτό δηλώνουν όλοι οι αρμόδιοι επιστημονικοί φορείς, τις μαρτυρίες των οποίων θα επικαλεστούμε σήμερα και τις επόμενες μέρες σε ένα μικρό αφιέρωμα του «Ρ» σχετικά με τη δήθεν λειψυδρία. Σχετικά με τα έργα που χρειάζονται και δε γίνονται, για μια σειρά από λόγους που θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε.

H Υλίκη «αποξηραμένη». Οι αρμόδιοι γνωρίζουν για τις τεράστιες διαρροές, όπως και γι΄αυτές από τα δίκτυα ύδρευσης. Ομως τα ανάλογα έργα δεν προσφέρονται για προεκλογική εκμετάλλευση

Στους υδάτινους πόρους περιλαμβάνονται: 1) Τα επιφανειακά και υπόγεια νερά, χωρίς διάκριση στην ποιότητα, προέλευση και χρήση τους. 2) Τα νερά φυσικών χερσαίων και υποθαλάσσιων πηγών. 3) Τα θερμομεταλλικά νερά, όπως ιαματικά, μεταλλικά και αεριούχα, και 4) Οι επεξεργασμένες εκροές υγρών αποβλήτων και άλλα περιθωριακά νερά που είναι δυνατό να ανακυκλωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν.

Η διαχείριση των υδατικών πόρων, πολύ συνοπτικά, μπορεί να οριστεί ως συνεχής διαδικασία κάθε ανθρώπινης επέμβασης σε αυτούς. Οι ανθρώπινες επεμβάσεις συνίστανται σε ένα σύνολο μέτρων και δραστηριοτήτων, απαραίτητων για την ικανοποίηση διαφόρων χρήσεων νερό. Για αυτό, για τους επιστήμονες, στον όρο «διαχείριση υδατικών πόρων» περιέχονται οι υποέννοιες «υδατικός πόρος» και «χρήση νερού». Δηλαδή, συνυπάρχουν η φυσική διάσταση που αφορά τη διάθεση του πόρου και η κοινωνικοοικονομική διάσταση της χρήσης, που συνδέεται άμεσα με την ορθολογική κατανομή της για την ικανοποίηση αναγκών σε νερό.

Το κράτος ωθεί τους αγρότες να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της αρδευσης με ιδιωτικές γεωτρήσεις τις οποίες μάλιστα επιδοτεί. Ομως έτσι, όχι μόνο δε γίνεται ορθολογική εκμετάλλευση, αλλά απεναντίας εξάντληση των αποθεμάτων

Οπως τόνιζε η Οργανωτική Επιτροπή του συνεδρίου, «η ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων, τόσο σε ποσοτικό όσο και σε ποιοτικό επίπεδο, είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, στο οποίο καλείται να δώσει απάντηση και το ελληνικό κράτος.

Εξαιτίας της πολυδιάστατης σημασίας του νερού, η πολιτική διαχείρισης των υδατικών πόρων θα πρέπει να εντάσσεται σε μια γενικότερη πολιτική, που αφορά και άλλους τομείς, όπως άλλους φυσικούς πόρους, τον πολεοδομικό σχεδιασμό, το περιβάλλον κλπ. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα άλλων κρατών, όπως του Ισραήλ, της Κύπρου και της πολιτείας της Καλιφόρνια, ελλειμματικών σε νερό περιοχών, με έντονα άνισα, χρονικά και χωρικά, κατανεμημένες ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις, όπου η πολιτική των υδατικών πόρων, κεντρικά και περιφερειακά, εντάσσονται στη γενικότερη πολιτική σχεδιασμού και ανάπτυξής τους και φυσικά ενυπάρχει η ενιαία θεώρηση του συστήματος "υδατικός πόρος - χρήση του"».

Σε ό,τι αφορά ειδικά την Ελλάδα, το ΤΕΕ υπογραμμίζει ότι όχι μόνο δεν είναι γνωστοί οι διαθέσιμοι υδατικοί πόροι, αλλά ακόμη και η κατανάλωση νερού κατά χρήση (αστική, γεωργική, βιομηχανική ή άλλη) δεν είναι επίσημα γνωστή. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν διιστάμενες απόψεις και σοβαρές αποκλίσεις. Σημειώνει τις διαφορές που αναφέρονται μεταξύ υπουργείου Γεωργίας, Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, υπουργείου Ανάπτυξης και άλλων φορέων ακόμη και σε ό,τι αφορά τις ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις διαφόρων περιοχών.

«Σχεδόν, όμως, όλες οι διαθέσιμες εκτιμήσεις συμφωνούν ότι οι καταναλισκώμενες ποσότητες νερού, σε σύγκριση με τις μέσες ετήσιες ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις είναι πολύ μικρές (περίπου 6%)» δηλώνει το ΤΕΕ. Συμπληρώνει την εκτίμηση, τονίζοντας ότι η συνολική κατανάλωση νερού στη χώρα μας αντιστοιχεί στο 10% του διαθέσιμου υδατικού δυναμικού. Οπερ σημαίνει ότι για όλες τις ετήσιες ανάγκες της χώρας σε νερό, καταναλώνεται μόλις το 6% του νερού που βρέχει κάθε χρόνο.

Συνεχίζει ότι αυτό το στοιχείο, από μόνο του, το στοιχείο δηλαδή της επάρκειας νερού σε ό,τι αφορά τις υπαρκτές ανάγκες, προσδιορίζει το πρόβλημα που επικρατεί και προβάλλει την ανάγκη για πιο ορθή διαχείριση των υδατικών πόρων. Παραπέμπει στα παραδείγματα άλλων χωρών, οι οποίες με πολύ μικρότερα υδατικά δυναμικά και υπό πιο αντίξοες συνθήκες ανάπτυξης και εκμετάλλευσης των υδατικών τους πόρων, αντιμετωπίζουν μειωμένα προβλήματα χρήσης νερού.

Ελέγχοντας τις ποσότητες νερού που καταναλώνονται κατά χρήση και ξεκινώντας από την αστική, προκύπτει κατ' αρχάς ότι ο αριθμός των συνδέσεων με δίκτυα παροχής νερού ανά νοικοκυριό αυξήθηκε από 600.000 περίπου το 1961 σε 3.300.000 το 1991. Οι αστικές και ημιαστικές περιοχές έχουν καλυφθεί σε 98% το 1991, ενώ το ποσοστό αυτό σε αγροτικές περιοχές είναι κάτω του 80% (στοιχεία ΕΤΒΑ 1992). Σύμφωνα με μια έρευνα του ΙΓΜΕ, από το σύνολο των δήμων και κοινοτήτων της χώρας, το 40% έχει έλλειψη νερού το καλοκαίρι, το 7% έχει έλλειψη όλο το χρόνο και μόνο το 33% έχει επάρκεια νερού όλο το χρόνο. Σε αυτήν την έρευνα το υπόλοιπο 20% δεν έδωσε σχετικές πληροφορίες.

Κατά το ΤΕΕ, ο τουριστικός τομέας αντιμετωπίζει προβλήματα χρήσης νερού, όπως ανεπάρκεια, υποβαθμισμένη ποιότητα, παράνομη χρήση και υψηλό κόστος.

Το Επιμελητήριο υπογραμμίζει ότι τα προβλήματα της αστικής χρήσης νερού εντοπίζονται κυρίως στην ορθή διανομή και στον περιορισμό των απωλειών, που κυμαίνονται από 20 ως 30%, αλλά αναφέρονται και περιπτώσεις που ξεπερνούν το 50% της υδροδοτούμενης παροχής και οφείλονται κυρίως στην παλαιότητα, λειτουργία και συντήρηση των δικτύων και γενικά στη διαχείρισή τους.

Αναφορικά με τη γεωργική χρήση: Η ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα της οικονομίας έχει άμεση σχέση και απόλυτη εξάρτηση με τις ανθρώπινες επεμβάσεις στο ισοζύγιο νερού (ποσοτικό και ποιοτικό) και συνεπώς και με τις κύριες χρήσεις νερού.

Το ΤΕΕ σημειώνει ότι η ορθολογική διαχείριση (ανάπτυξη και προστασία) των πηγών νερού συνυπάρχουν και εξαρτώνται από τις δραστηριότητες και το περιβάλλον του αγροτικού χώρου (αναδασώσεις, διευθετήσεις λεκανών απορροής, κατασκευή επιφανειακών ταμιευτήρων, εμπλουτισμός υπόγειων υδροφόρων κλπ.). Δηλαδή, έργα αναγκαία για την εξασφάλιση νερού, που όμως δε γίνονται.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδας (1991) η γεωργική γη της Ελλάδας ανέρχεται σε 39.221,88 χιλιάδες στρέμματα. Από αυτά αρδευθείσες εκτάσεις εκτιμώνται σε 11.900,22 χιλιάδες στρέμματα, δηλαδή στο περίπου 33% της αγροτικής γης. Ο ρυθμός αύξησης της αρδευόμενης έκτασης είναι πολύ μικρός (περίπου 2,5% κατ' έτος). Το ποσοστό της αρδευόμενης έκτασης υπολείπεται σημαντικά του μέσου ποσοστού αρδευομένων εκτάσεων άλλων χωρών (π.χ. Ισραήλ, περίπου 65%).

Με βάση τα προαναφερόμενα, η γεωργική χρήση νερού - κυρίως για άρδευση - εκτιμάται με βάση τα προαναφερόμενα, σε 5.355 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού.

Το ΤΕΕ ανάμεσα στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η γεωργική χρήση νερού, συμπεριλαμβάνει: Τις υπεραρδεύσεις. Τις σοβαρές απώλειες στα δίκτυα διανομής. Την παντελή έλλειψη πληροφόρησης για τον προσδιορισμό και τις υδατικές ανάγκες των φυτικών καλλιεργειών. Την ανύπαρκτη ουσιαστικά παιδεία σε γυμνάσια και λύκεια. Και την έλλειψη προγραμμάτων έρευνας για την ανάπτυξη σχετικής τεχνογνωσίας και τεχνολογίας. Προσθέτει ότι «η έλλειψη έργων ανάκτησης και επαναχρησιμοποίησης εκροών αστικών υγρών αποβλήτων, κυρίως για άρδευση, δημιουργεί πρόβλημα αξιοποίησης, προστασίας και διατήρηση άλλων υδατικών πόρων».

Σχετικά με τη βιομηχανική χρήση, οι επιστήμονες τονίζουν ότι ο τομέας της βιομηχανίας - βιοτεχνίας με εξαίρεση τα πολεοδομικά συγκροτήματα Αθηνών και Θεσσαλονίκης εξαρτάται κυρίως από τη δυναμική που έχει ο πρωτογενής τομέας της οικονομίας και αντιμετωπίζει επίσης, οξυμένα προβλήματα νερού. Αυτά σε πολλές περιπτώσεις επιδρούν καθοριστικά στην ανάπτυξη αυτού του τομέα, που εξαιτίας του μεταποιητικού χαρακτήρα του είναι έντονα υδροβόρος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Κρήτη, που ο μικρός βιομηχανικός - βιοτεχνικός της τομέας, στηρίζεται και εξαρτάται κυρίως από τον αντίστοιχο γεωργικό τομέα.

Κι όμως, η συμμετοχή των γυναικών στη διατύπωση, το σχεδιασμό και την εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής παραμένει μικρή. Ολο και περισσότερο γίνεται συνείδηση διεθνώς ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την πλήρη συμμετοχή των γυναικών. Ωστόσο η φτώχεια και η περιβαλλοντική υποβάθμιση είναι αλληλένδετες. Και η πλειοψηφία των φτωχών του κόσμου είναι γυναίκες - ιδιαίτερα οι γυναίκες της υπαίθρου στον Τρίτο Κόσμο που πληρώνουν την έλλειψη πόσιμου νερού κουβαλώντας νερό από μεγάλες αποστάσεις και βλέποντας τα παιδιά τους να πεθαίνουν εξαιτίας του μολυσμένου νερού...

Ηδη ενθαρρύνονται έρευνες όπως η επίδραση των ρύπων στη γονιμότητα ανδρών και γυναικών. Μια άλλη έρευνα θα μπορούσε να περιλαμβάνει την ενεργό συμμετοχή των γυναικών στην εφαρμογή πολιτικών που στοχεύουν στην προστασία περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών ευνοϊκών για την ανθρώπινη υγεία θέτοντας π.χ. πρότυπα πόσιμου νερού.

Οι γυναίκες συνεχίζουν να είναι οι κύριες υπεύθυνες για τις ανάγκες του σπιτιού και να καθορίζουν τις καταναλωτικές τάσεις. Ετσι μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη βιώσιμων και οικολογικά συνετών πρότυπων κατανάλωσης και παραγωγής.

Αλλά και στα προβλήματα που δημιουργούνται στις πόλεις: Μιλώντας για το περιβάλλον η Μαρί Πρίφτη, αντιπρόεδρος της ΟΓΕ στο τελευταίο συνέδριο της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας επισήμανε:

«Παρόλο που τα προβλήματα από την κακή οργάνωση μιας πόλης (σχεδιασμός, λειτουργίες και διαχείριση των κοινών) θίγουν τους κατοίκους στο σύνολο τους, εν τούτοις εκείνες που επιβαρύνονται περισσότερο από τις δυσλειτουργίες της πόλης είναι οι γυναίκες, οι οποίες είτε ως μητέρες που μετακινούνται και μεταφέρουν τα παιδιά τους, είτε ως νοσηλεύτριες ηλικιωμένων συγγενών και ασθενών, είτε ως συχνότεροι χρήστες των μέσων μαζικής μεταφοράς κυκλοφορούν περισσότερο... Ως σήμερα οι γυναίκες ελάχιστα έχουν πάρει μέρος στις αποφάσεις για το σχεδιασμό των πόλεων, την οργάνωση, τις λειτουργίες και τη διαχείριση των κοινών, με αποτέλεσμα να είναι αισθητή η απουσία της διάστασης του φύλου των γυναικών σε ό,τι αφορά την πολεοδομία, στη στέγαση, στις συγκοινωνίες και στις λειτουργίες της πόλης (χώροι αναψυχής, πράσινου, αθλοπαιδιών, ειδικών ρυθμίσεων για τους ηλικιωμένους και τα άτομα με ειδικές ανάγκες).

Στην Κίνα το 38% του συνόλου των υπαλλήλων που δουλεύουν στο τμήμα της περιβαλλοντικής προστασίας είναι γυναίκες. Στην Τυνησία οι γυναίκες κατέχουν το 19% των υψηλόβαθμων διοικητικών θέσεων στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Οι γυναίκες αποτελούν το 36% των υπαλλήλων του υπουργείου.

Μαθήματα νέων ελληνικών για ξένες που ζουν στην Ελλάδα, οργάνωσε εφέτος για πρώτη φορά το Λύκειο Ελληνίδων. Τα μαθήματα, που παραδίδονταν δωρεάν, απευθύνονταν κυρίως σε γυναίκες από τα Βαλκάνια και την πρώην ΕΣΣΔ. Καμιά από αυτές δεν εξασκεί στην Ελλάδα το επάγγελμα που εξασκούσε στην πατρίδα της ή αυτό που είχε σπουδάσει! Οι περισσότερες δήλωσαν άνεργες ή οικιακοί βοηθοί. Πέντε ωστόσο από τις πιο προχωρημένες πέρασαν με επιτυχία τις εξετάσεις στο Διδασκαλείο Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πήραν τη βεβαίωση ότι γνωρίζουν επαρκώς την ελληνική γλώσσα.

Αυτή ήταν μια από τις νέες δραστηριότητες του Λυκείου Ελληνίδων, με προσφορά στη διαφύλαξη της ελληνικής παράδοσης. Το Λύκειο ιδρύθηκε το 1911 από την πρωτοπόρο του γυναικείου κινήματος, Καλλιρρόη Παρρέν, που με τη μαχητική αρθρογραφία της στην «Εφημερίδα των κυριών» μίλησε πρώτη για το δικαίωμα στην εργασία, για το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια.

Στο Λύκειο των Ελληνίδων, πάνω από 2.500 παιδιά της Αθήνας από 6-18 χρόνων είχαν τη δυνατότητα να βιώσουν τη χορευτική παράδοση, έτσι όπως αυτή υπάρχει ακόμα ζωντανή στην ελληνική ύπαιθρο, δημιουργώντας τη συνέχεια της. Επίσης λειτουργεί αξιόλογη δανειστική βιβλιοθήκη.

Σημαντικές είναι και άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες του Λυκείου, όπως τα προγράμματα των τμημάτων μουσικής, παιδικής χορωδίας, παραδοσιακών οργάνων. Το Λύκειο έχει εκδώσει δίσκους, κασέτες και CD, που αποτελούν πολύτιμα ντοκουμέντα καταγραφής και απαραίτητα βοηθήματα για τη διδασκαλία των ελληνικών χορών. Πολύτιμη είναι και η συλλογή εθνικών ενδυμασιών που διαθέτει (ξεπερνούν τις 2.500) και στεγάζονται στο «Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας». Το υλικό που έχει συγκεντρωθεί ζωντανεύει με τις εμφανίσεις της χορευτικής ομάδας σε διάφορα φεστιβάλ στο εξωτερικό. Στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, η Χορευτική Ομάδα εμφανίζεται από το 1964.

Μας ενδιαφέρει...

• Κυκλοφορεί το νέο τεύχος του περιοδικού της ΟΓΕ, που διακρίνεται για την πλούσια και πολύμορφη ύλη του: Ενημέρωση για τις επικείμενες αλλαγές στην κοινωνική ασφάλιση που πλήττουν ιδιαίτερα τις Ελληνίδες, άρθρο της Σούλας Βλησίδου για τις γυναίκες της μειονότητας, αφιέρωμα στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη που επιμελήθηκε η Καλλιόπη Φωτιάδη, μια ενδιαφέρουσα ιστορική ανάλυση της Δώρας Μόσχου για το Μουσείο της Ευρώπης, η εισήγηση για τον πολιτισμό της Γεωργίας Τσαμούρη, που έγινε πριν από την παράσταση του «Φον Δημητράκη» του Δ. Ψαθά με προσκλήσεις της ΟΓΕ, οι συγκλονιστικές μαρτυρίες εφτά χαροκαμένων παιδιών από τη Γιουγκοσλαβία, ένα ενημερωτικό άρθρο του Νίκου Μπουντούρογλου σχετικά με την απομυθοποίηση του ολλανδικού μοντέλου για την αποποινικοποίηση των ναρκωτικών, το Ελληνικό και Διεθνές Περισκόπιο με πολύ ενδιαφέροντα θέματα που αναλύει η Ν. Πασαλιμανιώτη, οι δραστηριότητες της ΟΓΕ, νέα σχετικά με το περιβάλλον, κατάλογος με τα ονόματα των γυναικών βουλευτών - με την προτροπή να αγωνιστούν προς όφελος των γυναικών... και των αδυνάτων κοινωνικών στρωμάτων.
• Το διαβάσαμε σε πρόσφατο τεύχος του περιοδικού που εκδίδουν οι «Γιατροί χωρίς σύνορα»: Στην Αιθιοπία ο υποσιτισμός πλήττει βρέφη και παιδιά σε ποσοστό 47%. Η βρεφική θνησιμότητα είναι 110 παιδιά στα 1.000 που γεννιούνται ζωντανά. Η θνησιμότητα κάτω των πέντε χρόνων είναι 161/1.000, ενώ η μητρική θνησιμότητα φτάνει τις 560 - 880 στις χίλιες μητέρες! Ενας μόνος γιατρός αναλογεί στους 33.000 κατοίκους, ενώ 75% του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό...

Στην ίδια χρονική περίοδο γινόταν η Σύνοδος Κορυφής των «οκτώ» για την... αντιμετώπιση της φτώχειας στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Μια σύνοδος που χαρακτηρίστηκε σαν «Σύνοδος της σπατάλης» αφού για να πουν τα μπλα - μπλα τους οι ηγέτες σπαταλήθηκαν 750 εκατομμύρια δολάρια. Υπολογίζεται ότι με τα χρήματα που πετάχτηκαν στο στομάχι των υψηλών συνδαιτυμόνων θα μπορούσαν να πάνε στο σχολείο δώδεκα εκατομμύρια παιδιά και να καλυφθεί το χρέος της Τανζανίας για τρία χρόνια. Κατά τα άλλα μίλησαν για ...«εξανθρωπισμό της παγκοσμιοποίησης», χωρίς βέβαια να αναλαμβάνουν καμιά δέσμευση απέναντι στους λαούς που τους πίνουν το αίμα. Τέτοια ευαισθησία!

• Πέρσι η Αγγελική Βαλεοντή - Δεμερτζή είχε κάνει ατομική έκθεση στη Σάμο. Φέτος τα έργα της φιλοξένησε το αδελφό νησί, η Ικαρία: «Τα μυστικά της πέτρας και του ξύλου της Σάμου στο φως της Ικαρίας» ήταν ο τίτλος της έκθεσης που οργάνωσε ο Πολιτιστικός Οργανισμός Ευδήλου. Η Αγγελική Βαλεοντή - Δεμερτζή, στέλεχος του γυναικείου κινήματος και εκπαιδευτικός, ξεκίνησε το 1976 την πορεία της στην τέχνη, ζωγραφίζοντας θαλασσινές πέτρες. Η «συνομιλία» της με την πέτρα και το ξύλο της Σάμου συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η αγάπη, η οικογένεια, ο έρωτας, η μοναξιά, τα νιάτα, τα γηρατειά, η Ειρήνη, η γυναίκα αναδεικνύονται μέσα από υλικά που ο καθένας στην πρώτη επαφή θεωρεί άχρηστα, υλικά της θάλασσας και του βουνού. «Πιστεύω πως σαν αγαπάς και σέβεσαι και το πιο άσημο πετραδάκι στο δρόμο σου, δεν μπορεί παρά να φροντίζεις για τη διατήρηση της αρμονίας της φύσης, αλλά και της ανθρώπινης ευτυχίας» λέει η ίδια. Αυτής της φύσης που τόσο δοκιμάστηκε φέτος στη Σάμο...

Και τρέχει η Γιάννα, η αρματωλή, κρατώντας στο ένα χέρι τη δάδα και στο άλλο το τίμιο ξύλο. Τα χρυσά πόδια της τα στολίζουν τα φτερά του Ερμή και τις πλάτες της τα φτερά του Ικάρου. Στα στήθια είναι ζωγραφισμένη η Αγιά Σοφιά και το Πατριαρχείο. Η ίδια η αθλήτρια, δηλαδή η Γιάννα, είναι η ενσάρκωση όλων των πολιτισμών - και όλων των θρησκειών - που πέρασαν από τον τόπο μας. Τρέχει και τρέχει μαζί της και η ιστορία! Και γονατίζουν στο πέρασμά της όλες οι φυλές του Ισραήλ. Και μαζί τους γονατίζει και ο Σάμαρανκ ο βασιλικός, ο Λιάσκας ο αριστερός και τα διαπλεκόμενα! Και η κυβέρνηση, με πρώτο τον Σημίτη - με σεβασμό και υποταγή, όπως η ίδια απαιτεί - της στρώνουν παχιά χαλιά για να περάσει...

Τρέξε Γιάννα, τρέξε, να σπάσουμε - σαν χώρα και σαν άτομα - όλα τα ρεκόρ της ανυποληψίας. Τρέξε να αποκαλύψεις στο γρήγορο πέρασμά σου - και στους πιο δύσπιστους - πως όλοι ετούτοι, θεσμοί και πρόσωπα, που σε περιβάλλουν, τέτοιοι και χειρότεροι είναι. Ατομα και θεσμοί χωρίς αξιοπρέπεια και μέτρο. Φτάνει να βλέπουνε στο βάθος τα δισεκατομμύρια να γυαλίζουν. Και τότε κάνουνε σκόντο σε κάθε ηθική αξία. Βουλώνουν τα στόματά τους και σκύβουνε το κεφάλι.

Τρέξε Γιάννα, τρέξε! Εσύ ξέρεις - καλύτερα από τον καθένα - την αξία του χρήματος. Τίποτα δε στέκεται απέναντί του. Η δύναμή του λυγάει τις, έτσι κι αλλιώς, ελαστικές συνειδήσεις. (Ντόπιες και ξένες). Τρέξε, γιατί εσύ ξέρεις, πως υπάρχουν στην αγορά (με τη χυδαία έννοια της λέξης) όλων των ειδών οι δημοσιογράφοι να σε υπηρετήσουν. Ολων των ειδών οι τσανακογλείφτες να σε στηρίξουν. Εσύ βάλε το χέρι σου βαθιά στην τσέπη μας και πλήρωσε. Ξένα λεφτά, κυρά μου, είναι, φάγε τους την Παναγία, ποιος να σε παρεξηγήσει!

Τρέξε Γιάννα, τρέξε, κορίτσι μου, για να τους ξεγυμνώσεις (Δεν ξέρουν τι μπελά έβαλαν στο κεφάλι τους, το μέλλον, φυσικά, θα τους δείξει). Τρέξε για να αποδείξεις πως ο Τρωικός Πόλεμος, έγινε, πράγματι, για την ωραία Ελένη. Πως οι καταστροφές προκαλούνται από ασήμαντες αφορμές και όχι από άλλες - βαθύτερες - αιτίες. Εγώ, πάντως, οφείλω να σου αναγνωρίσω, πως προσφέρεις εθνικό - και παγκόσμιο - έργο. Δεν είναι λίγο να φανεί, πως μια γυναίκα (μια γυναίκα φυσικά της δικής σου ιδιοσυγκρασίας, για να μη γενικεύουμε και γίνουμε άδικοι), μπορεί να σύρει ακόμα και μια ολόκληρη χώρα - και όχι μόνο - στην ανυποληψία! Οταν τη γυναίκα αυτή την έταξε η «μοίρα», όπως δείχνουν τα πράγματα και οι αποφάσεις της κυβέρνησης, να ενώσει το χρήμα με την πολιτική εξουσία, όλα είναι μπορετά.

Τρέξε, λοιπόν, Γιάννα, τρέξε! Εσύ μπορείς, από τις περιστάσεις και τη μεγάλη ατυχία μας, ακόμα και βουνά να κινήσεις. Και όχι, μόνο αυτά τα δυστυχισμένα άτομα και αυτή την ατροφική κυβέρνηση που κινείς τώρα. Τρέξε, κυρία μου, το ρεκόρ να περάσεις και εσύ στην ιστορία σαν μοιραία γυναίκα - που είναι ο σκοπός σου, όπως δείχνεις - θέλει και άλλη προσπάθεια. Μη διστάσεις να φτάσεις - και να μας φτάσεις - στα άκρα. Μόνο οι ακραίες καταστάσεις αρέσουν στην τραγωδία! Γι' αυτό παρακαλώ, τρέξε. Τρέξε Γιάννα!..