Τα παιδιά 4-5 ετών μαθαίνουν μέσα από το παιχνίδι και όχι μέσα από ένα... ακαδημαϊκό πρόγραμμα σπουδών. Το τελευταίο είναι καταστροφικό για την ψυχοσύνθεσή τους, τα προετοιμάζει να γίνουν «ρομποτάκια» κι όχι ολοκληρωμένες προσωπικότητες

Σήμερα, τα νηπιαγωγεία έχουν σύμφωνα με τους γονείς τις χειρότερες υποδομές στην εκπαίδευση με τα τρίτα τέταρτα σχεδόν των μισθωμένων κτιρίων να στεγάζουν νηπιαγωγεία, με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Χίλια εφτακόσια νέα νηπιαγωγεία χρειάζονται για να καλύψουν την υποχρεωτική φοίτηση όλων των νηπίων σε δημόσια νηπιαγωγεία, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΑΣΓΜΕ. Την ίδια στιγμή η εφαρμογή του ολοήμερου νηπιαγωγείου με τον τρόπο που γίνεται έχει σαν αποτέλεσμα σε χώρους 50 τ.μ. παιδιά 4-6 χρονών να καλούνται να μένουν από τις 7.00 το πρωί έως τις 4.00 το απόγευμα, κάνοντας ακόμα πιο εξοντωτικούς τους ρυθμούς των νηπίων, τα οποία από νωρίς δοκιμάζουν τους εξοντωτικούς ρυθμούς των γονιών τους. Παράλληλα, κάθε σχολική χρονιά ξεκινά με το ίδιο σκηνικό των κενών στη στελέχωση των νηπιαγωγείων, με προσωπικό με ελαστικές εργασιακές σχέσεις, με πλήθος ωρομισθίων εκπαιδευτικών και καταστρατήγηση των εργασιακών δικαιωμάτων συνολικά.

Κοντά στα παραπάνω, εντείνεται η ιδιωτικοποίηση του δημόσιου νηπιαγωγείου, η οποία εκτείνεται από τα αναλώσιμα που καλούνται κάθε αρχή σχολικής χρονιάς να αγοράσουν οι γονείς (κόστους 50, 80 ή και 100 ευρώ), στον εξαναγκασμό ουσιαστικά των γονιών να πληρώσουν σε κάποιες περιπτώσεις για το αναγκαίο προσωπικό που χρειάζεται - και δεν έχει - το ολοήμερο, στα προγράμματα βιωματικής προσέγγισης κλπ. που «προσφέρουν» διάφοροι ιδιώτες στα νηπιαγωγεία χρεώνοντας αρκετά ευρώ το κεφάλι.

Τα σοβαρά προβλήματα ήρθαν στην επιφάνεια με την καθιέρωση της υποχρεωτικότητας του νηπιαγωγείου (για ένα χρόνο). Με την εφαρμογή της ρύθμισης, 60.000 παιδιά έμειναν εκτός δημόσιων νηπιαγωγείων και έγιναν... αυτόματα πελάτες των ιδιωτικών, σε μία αποθέωση της πολιτικής ιδιωτικοποίησης.

Πρόκειται για αποτελέσματα μιας πολιτικής που έχει επιπτώσεις και στην τσέπη της λαϊκής οικογένειας, αλλά κυρίως στο μεγάλο ζήτημα: Πώς και για ποιο σκοπό διαπαιδαγωγούνται τα παιδιά της.

Στα πρακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι γονείς έρχεται να προστεθεί η στρατηγική της ΕΕ που μιλάει για την ανάγκη διδασκαλίας ξένων γλωσσών μαζί με τη μητρική, αλλά και χρήση υπολογιστών από το νηπιαγωγείο (!), σε μία προσπάθεια να συνδεθούν τα μικρά παιδιά με τη λογική του απασχολήσιμου!

Η προσχολική διαπαιδαγώγηση αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές παραμέτρους για την αφομοίωση από τα νήπια των αξιών της συλλογικότητας, καθώς και την απεξάρτησή τους από την ατομικότητα και τον υπερπροστατευτικό κλοιό της οικογένειας. Τα πρώτα 5 ή 6 χρόνια της παιδικής ηλικίας είναι καθοριστικά για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα και την ανάπτυξη της προσωπικότητας, κατά κοινή ομολογία τόσο της αστικής όσο και της μαρξιστικής παιδαγωγικής και ψυχολογίας. Ενώ όμως η μαρξιστική αντίληψη θεωρεί πως κυρίαρχη αποστολή της προσχολικής αγωγής, όπως και της διαπαιδαγωγητικής και μορφωτικής εργασίας του σχολείου, που την ακολουθεί, είναι η παροχή της δυνατότητας στα παιδιά να ερμηνεύουν, να κατανοούν και να αλλάζουν τον εαυτό τους και τον κόσμο προς το καλύτερο, το μεγάλο κεφάλαιο βλέπει - και - την προσχολική αγωγή ενταγμένη στην αντίληψη της δημιουργίας των υποταγμένων εργαζομένων που θέλει στη δούλεψή του.

Το τελευταίο διάστημα το ζήτημα της προσχολικής αγωγής ή «προσχολικής εκπαίδευσης» βρίσκεται διεθνώς στο επίκεντρο μελετών, αλλά και πολιτικών παρεμβάσεων. Το γιατί, εξηγείται γλαφυρά στην έκθεση που συνέταξε ο ΟΟΣΑ, με τίτλο «Starting strong 2», στην οποία ο ιμπεριαλιστικός οργανισμός καταπιάνεται με την εκπαίδευση στην πρώιμη παιδική ηλικία, δείχνοντας τη σημασία που αποδίδει το μεγάλο κεφάλαιο και ζητώντας μεγαλύτερη επένδυση σε αυτή.

Στην έκθεση παρατίθενται τα επιχειρήματα οικονομολόγων που, στο πλαίσιο μιας προσέγγισης της προσχολικής ηλικίας με όρους καθαρά οικονομικούς, σημειώνουν ότι «το ποσοστό επιστροφής για ένα δολάριο επένδυσης που γίνεται ανά άτομο όταν είναι νέο, είναι μεγαλύτερο από το ποσοστό επιστροφής για το ίδιο δολάριο σε μεγαλύτερη ηλικία». «Η πρώιμη παιδική ηλικία είναι η λογική στιγμή για επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο»...

Αντίστοιχη είναι η λογική της ΕΕ, η οποία από το 2006 είχε επισημάνει στο έγγραφο της για την αποτελεσματικότητα των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης ότι «η έλλειψη επενδύσεων στον τομέα της μάθησης σε μικρή ηλικία συνεπάγεται σημαντικά υψηλότερες διορθωτικές δαπάνες σε μεταγενέστερα στάδια της ζωής, κάτι που είναι λιγότερο αποδοτικό από οικονομική πλευρά». Και οι δύο φορείς του μεγάλου κεφαλαίου καταλήγουν στο ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για διεύρυνση και στήριξη της προσχολικής αγωγής. Αξιώνουν περισσότερα παιδιά να συμμετάσχουν στην προσχολική αγωγή προκειμένου αφ' ενός να φορτωθούν από νωρίς με δεξιότητες και αφ' ετέρου να εξυπηρετηθεί και η «κοινωνική ανάγκη» οι μητέρες τους να συμμετέχουν περισσότερο - και με τους απάνθρωπους όρους που ορίζει το κεφάλαιο - στην παραγωγή.

Οπως διατυπώνεται στο κείμενο «Βασικές θέσεις και στόχοι πάλης για την Παιδεία των σύγχρονων λαϊκών αναγκών» (ΚΚΕ, Νοέμβρης 2007), «ο ρόλος του νηπιαγωγείου δεν μπορεί να είναι η εκπαίδευση, όπως προβλέπει το πλαίσιο προγράμματος σπουδών για το νηπιαγωγείο, με σκοπό την εκγύμναση από πολύ νωρίς των παιδιών στις απαιτούμενες από την αγορά δεξιότητες. Η κατηγορηματική αντίθεσή μας στην κατεύθυνση για εισαγωγή του νηπιαγωγείου στο σχολικό σύστημα ("σχολειοποίηση") πηγάζει από το γεγονός ότι η πρόωρη εκπαίδευση αποτελεί ωμή παραβίαση των ορίων του παιδικού ψυχισμού και των αναγκών της νηπιακής ηλικίας. Η μάθηση πρέπει να υποτάσσεται στην κυρίαρχη για κάθε στάδιο ψυχικής ανάπτυξης δραστηριότητα του παιδιού και για την προσχολική ηλικία κυρίαρχη δραστηριότητα δεν είναι η εκμάθηση γραφής, ανάγνωσης και αρίθμησης, αλλά το παιχνίδι και μάλιστα στην πιο εξελιγμένη μορφή του, το θεματικό παιχνίδι, που κάθε άλλο παρά χαζολόγημα είναι. Η εκπαίδευση γίνεται κυρίαρχη δραστηριότητα μάθησης του παιδιού στο επόμενο στάδιο ανάπτυξής του και μετά την ηλικία των 6 χρόνων. Ο ρόλος του νηπιαγωγείου είναι η διαπαιδαγώγηση, που στηρίζεται στην αυτενέργεια και την αυτόματη έκφραση του παιδιού, το οποίο με την κατάλληλη οργανωμένη παρέμβαση του νηπιαγωγού ανακαλύπτει τον κόσμο, αναπτύσσει τις αισθησιοκινητικές και τις ψυχοσωματικές ικανότητές του, αναγνωρίζει τις συμβιωτικές σχέσεις και τα πρώτα σκιρτήματα κοινωνικής συνείδησης».

Η προσπάθεια, λοιπόν, να γίνει και το νηπιαγωγείο - όπως το δημοτικό που ακολουθεί - χώρος εκγύμνασης δεξιοτήτων, παραβιάζει τις ανάγκες της νηπιακής ηλικίας όσο κι αν κρίνεται ως απαραίτητη για όσους σχεδιάζουν εκπαιδευτική πολιτική με βάση τα συμφέροντα των μονοπωλίων.

Οι εξελίξεις που τρέχουν και αυτά που έρχονται στην προσχολική αγωγή απαιτούν επαγρύπνηση και σύγκρουση με την πολιτική η οποία και για αυτή την ηλικία βλέπει ευκαιρία για κέρδος. Και το ζήτημα της προσχολικής αγωγής αφορά πάνω απ' όλα την εργατική τάξη, τα νέα ζευγάρια, τους εκπαιδευτικούς. Απαιτείται η οργάνωση της πάλης για τη διεκδίκηση σύγχρονης αποκλειστικά δημόσιας ενιαίας προσχολικής αγωγής για όλα τα παιδιά. Σε αυτή την προοπτική εντάσσεται και ο αγώνας για:

-- Αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν δίχρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή για όλα τα παιδιά, στην οποία θα διαπαιδαγωγούνται ολόπλευρα σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της ηλικίας.

-- Ολα τα παιδιά σε δημόσια δωρεάν αναβαθμισμένα, κέντρα προσχολικής αγωγής, με υποδομές που θα σέβονται τις ανάγκες των νηπίων για παιχνίδι στο ύπαιθρο, με αυλές, πράσινο.

-- Κατάργηση της ιδιωτικής προσχολικής αγωγής.

-- Μείωση του αριθμού των νηπίων σε 15 ανά νηπιαγωγό. Μαζικοί διορισμοί νηπιαγωγών.

-- Αποκλειστικά μόνιμο προσωπικό εκπαιδευτικό - βοηθητικό στην προσχολική αγωγή. Να μονιμοποιηθούν τώρα όλοι οι εργαζόμενοι με ελαστικές σχέσεις εργασίας.

-- Ούτε ένα ευρώ από τις τσέπες των γονιών.

«Η συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρηματικού κόσμου θα πρέπει να ενισχύεται και να αποτελεί τμήμα των στρατηγικών των πανεπιστημίων στους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας»... Οι υπουργοί Παιδείας της Ευρωπαϊκής Ενωσης συνεδρίασαν την Πέμπτη και την Παρασκευή στις Βρυξέλλες και αποφάσισαν, για μια ακόμη φορά, την ένταση της σύνδεσης της εκπαίδευσης συνολικότερα με τις επιχειρήσεις. Με βάση προηγούμενες δεσμεύσεις για την πορεία υλοποίησης των αποφάσεων της Λισαβόνας και της Μπολόνια προχώρησαν, μεταξύ άλλων, σε συγκεκριμένες «προτεραιότητες» δράσης για το λεγόμενο τρίγωνο της γνώσης (εκπαίδευση - έρευνα - καινοτομία).

Πρώτα απ' όλα, ζητείται «ανάπτυξη μεγαλύτερης συνεκτικότητας μεταξύ πολιτικών στους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας», δηλαδή «χάραξη πολιτικής (...) που ενσωματώνει πλήρως τις τρεις συνιστώσες του τριγώνου της γνώσης».

Μαζί με αυτό μιλούν για «επιτάχυνση της παιδαγωγικής μεταρρύθμισης». Τι εννοούν παιδαγωγική μεταρρύθμιση; «Τα κράτη - μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τα ιδρύματα κατάρτισης να εξασφαλίζουν προγράμματα σπουδών, μεθόδους διδασκαλίας και εξετάσεων, σε όλα τα εκπαιδευτικά επίπεδα(...) που να ενσωματώνουν και να ενισχύουν τη δημιουργικότητα, την καινοτομία και το επιχειρηματικό πνεύμα. Γι' αυτό πρέπει τα προγράμματα σπουδών να καταρτίζονται σε συνεχή βάση, σε συνεργασία με τα ερευνητικά ιδρύματα, τις επιχειρήσεις και κύκλους συμφερόντων». Ενα απ' τα τελευταία παραδείγματα προώθησης του επιχειρηματικού πνεύματος έγινε στις γνωστές «Μέρες Καριέρας»:

• Το Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Ασφαλιστικής του ΤΕΙ Κρήτης, στον Αγιο Νικόλαο, όπου μίλησαν «πετυχημένοι» επιχειρηματίες που ξεκίνησαν από ...χαμηλά και τα ...κατάφεραν. Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου του ΤΕΙ, «το σημείο που διέκρινε, όμως, όλους τους προσκεκλημένους ήταν η δίψα τους για συνεχή βελτίωση εαυτού και η επιμονή τους». Το δελτίο Τύπου έκλεινε με τα λόγια της πρώην προϊσταμένης του Τμήματος : «Η Ημέρα Καριέρας της 15 Οκτωβρίου άφησε ένα μήνυμα αισιοδοξίας αλλά και υπερηφάνειας, που υπάρχουν τόσο αξιόλογα στελέχη και επιχειρηματίες στη μικρή μας Ελλάδα».

Και να 'ταν το μόνο παράδειγμα... Οι «μέρες καριέρας» και τα απευθείας σεμινάρια από επιχειρήσεις σε φοιτητές δίνουν και παίρνουν, ειδικά στις οικονομικές σχολές.

Γίνονται τέτοια πράγματα στην Ελλάδα; Προφανώς και γίνονται! Οι επιχειρήσεις εισβάλλουν στα πανεπιστήμια και με το νόμο. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα:

• Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, πριν δύο χρόνια, είχε παραδεχτεί ότι η χρηματοδότηση των ερευνητικών προγραμμάτων του ιδρύματος βασίζεται κατά τα 3/4 σε δημόσιους πόρους και κατά το 1/4 σε ιδιωτικά κονδύλια.
• Το 2007 το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Κρήτης είχαν υπογράψει συμβόλαιο, το οποίο είχε αποκαλύψει ο «Ρ», με την εταιρεία «Friesland - Hellas». Το θέμα της έρευνας ήταν η «Διατροφική αξιολόγηση για το σχεδιασμό προγραμμάτων διατροφικής αγωγής σε νήπια και παιδιά 1 - 4 ετών στην Ελλάδα»! Η εταιρεία μπορούσε να ελέγχει και να καθορίζει τι θα δημοσιοποιηθεί και τι όχι από τα αποτελέσματα της έρευνας.
• Το Τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ είχε εγκρίνει ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο: «Ποσοτική εκτίμηση/ επιβεβαίωση παραγωγικής διαδικασίας προϊόντων της βιομηχανίας μπισκότων»(!) με χρηματοδότηση από την εταιρεία μπισκότων «ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ».

• Το Εργαστήριο Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, εδώ και 15 ολόκληρα χρόνια, εκπονεί έρευνα με αντικείμενο την επινόηση, το σχεδιασμό και την πραγματοποίηση «εκπαιδευτικών καινοτομιών», με την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών. Το αποτέλεσμα της έρευνας αξιοποιήθηκε ως εμπόρευμα από το ίδιο το Πανεπιστήμιο, το υπουργείο Ανάπτυξης και ιδιώτη επενδυτή. Ετσι έγινε το «Πολυμήχανο», ένας ιδιωτικός αυτόνομος οργανισμός (για την ακρίβεια, μια εταιρεία «τεχνοβλαστός» ή αλλιώς «spin off») του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ιδρύθηκε με τη συγχρηματοδότηση του υπουργείου Ανάπτυξης, χρήματα από το Γ' ΚΠΣ και από ιδιωτική εταιρεία.

Ωστόσο, το γεγονός ότι τέτοια πράγματα ισχύουν και εφαρμόζονται, δεν αποκλείει την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου ώστε τα ιδρύματα και οι επιχειρήσεις να έχουν πλήρη ελευθερία να κάνουν μπίζνες «αδιαμεσολάβητα» από το κράτος. Σ' αυτήν την κατεύθυνση, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κάνει λόγο για εξασφάλιση μεγαλύτερης, πλήρους αυτοτέλειας των ΑΕΙ.

• Η σύνθεση της επιτροπής εμπειρογνωμόνων, που συνέταξε την έκθεση εξωτερικής «αξιολόγησης» του Τμήματος Τεχνολογίας Τροφίμων του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, είναι αποκαλυπτική: Τα τρία από τα πέντε μέλη της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του παραπάνω τμήματος είναι στελέχη επιχειρήσεων του κλάδου των τροφίμων.

Να τονίσουμε ότι όλα αυτά τα μέτρα δε στοχεύουν μόνο στην κερδοφορία των επιχειρήσεων στην εκπαίδευση, που αντιμετωπίζεται, πλέον, ως κυρίαρχο πεδίο επενδύσεων. Στόχος είναι, παράλληλα, η διαμόρφωση των αυριανών εργαζομένων που σήμερα βρίσκονται στα θρανία, στα αμφιθέατρα και τα εργαστήρια. Θέλουν να μαθαίνουμε, από νωρίς, ότι η γνώση και η επιστήμη πρέπει να υπάρχει για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Γι' αυτό, ακριβώς, η αντίσταση στη νέα αντιεκπαιδευτική επίθεση είναι υπόθεση όλων, μαθητών, φοιτητών, σπουδαστών και, φυσικά, εργαζομένων.

Τη στιγμή που οι υπουργοί Παιδείας της ΕΕ συναποφασίζουν να δέσουν ολοκληρωτικά την Παιδεία στο άρμα της κερδοφορίας του κεφαλαίου, βγάζοντας στο σφυρί πτυχία, δικαιώματα και συνειδήσεις, η απάντηση επιβάλλεται να είναι δυνατή και ενιαία, απ' όλο το λαό.

Ηδη, φοιτητές, μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς δουλεύουν πυρετωδώς για την καλύτερη οργάνωση του αγώνα τους. Στις 10 Δεκέμβρη ετοιμάζονται να στείλουν βροντερό μήνυμα αντεπίθεσης και αντίστασης σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Για την Παιδεία των λαϊκών αναγκών, με ενιαία καθολική μόρφωση για όλα τα παιδιά του λαού, μακριά από ταξικούς φραγμούς. Για μόνιμη και σταθερή δουλειά με δικαιώματα, για όλους. Για τη ζωή που μας αξίζει.

Μέχρι στιγμής, έχουν πραγματοποιηθεί συσκέψεις και έχουν παρθεί αποφάσεις για τα συλλαλητήρια από το Μέτωπο Αγώνα Σπουδαστών, το ΠΑΜΕ Εκπαιδευτικών, τη ΔΗΠΑΚ, ωρομίσθιους καθηγητές σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ, Επιτροπές Αγώνα Ωρομίσθιων - Αναπληρωτών, το Συντονιστικό Αγώνα Σχολείων Πειραιά, ενώ σήμερα συνεδριάζουν τα Συντονιστικά Αγώνα Σχολείων Αθήνας και Λάρισας. Απόφαση για μαζική κινητοποίηση έχει πάρει στην Κεφαλλονιά το Συντονιστικό Φορέων.