«Η συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρηματικού κόσμου θα πρέπει να ενισχύεται και να αποτελεί τμήμα των στρατηγικών των πανεπιστημίων στους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας»... Οι υπουργοί Παιδείας της Ευρωπαϊκής Ενωσης συνεδρίασαν την Πέμπτη και την Παρασκευή στις Βρυξέλλες και αποφάσισαν, για μια ακόμη φορά, την ένταση της σύνδεσης της εκπαίδευσης συνολικότερα με τις επιχειρήσεις. Με βάση προηγούμενες δεσμεύσεις για την πορεία υλοποίησης των αποφάσεων της Λισαβόνας και της Μπολόνια προχώρησαν, μεταξύ άλλων, σε συγκεκριμένες «προτεραιότητες» δράσης για το λεγόμενο τρίγωνο της γνώσης (εκπαίδευση - έρευνα - καινοτομία).

Πρώτα απ' όλα, ζητείται «ανάπτυξη μεγαλύτερης συνεκτικότητας μεταξύ πολιτικών στους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας», δηλαδή «χάραξη πολιτικής (...) που ενσωματώνει πλήρως τις τρεις συνιστώσες του τριγώνου της γνώσης».

Μαζί με αυτό μιλούν για «επιτάχυνση της παιδαγωγικής μεταρρύθμισης». Τι εννοούν παιδαγωγική μεταρρύθμιση; «Τα κράτη - μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τα ιδρύματα κατάρτισης να εξασφαλίζουν προγράμματα σπουδών, μεθόδους διδασκαλίας και εξετάσεων, σε όλα τα εκπαιδευτικά επίπεδα(...) που να ενσωματώνουν και να ενισχύουν τη δημιουργικότητα, την καινοτομία και το επιχειρηματικό πνεύμα. Γι' αυτό πρέπει τα προγράμματα σπουδών να καταρτίζονται σε συνεχή βάση, σε συνεργασία με τα ερευνητικά ιδρύματα, τις επιχειρήσεις και κύκλους συμφερόντων». Ενα απ' τα τελευταία παραδείγματα προώθησης του επιχειρηματικού πνεύματος έγινε στις γνωστές «Μέρες Καριέρας»:

• Το Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Ασφαλιστικής του ΤΕΙ Κρήτης, στον Αγιο Νικόλαο, όπου μίλησαν «πετυχημένοι» επιχειρηματίες που ξεκίνησαν από ...χαμηλά και τα ...κατάφεραν. Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου του ΤΕΙ, «το σημείο που διέκρινε, όμως, όλους τους προσκεκλημένους ήταν η δίψα τους για συνεχή βελτίωση εαυτού και η επιμονή τους». Το δελτίο Τύπου έκλεινε με τα λόγια της πρώην προϊσταμένης του Τμήματος : «Η Ημέρα Καριέρας της 15 Οκτωβρίου άφησε ένα μήνυμα αισιοδοξίας αλλά και υπερηφάνειας, που υπάρχουν τόσο αξιόλογα στελέχη και επιχειρηματίες στη μικρή μας Ελλάδα».

Και να 'ταν το μόνο παράδειγμα... Οι «μέρες καριέρας» και τα απευθείας σεμινάρια από επιχειρήσεις σε φοιτητές δίνουν και παίρνουν, ειδικά στις οικονομικές σχολές.

Γίνονται τέτοια πράγματα στην Ελλάδα; Προφανώς και γίνονται! Οι επιχειρήσεις εισβάλλουν στα πανεπιστήμια και με το νόμο. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα:

• Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, πριν δύο χρόνια, είχε παραδεχτεί ότι η χρηματοδότηση των ερευνητικών προγραμμάτων του ιδρύματος βασίζεται κατά τα 3/4 σε δημόσιους πόρους και κατά το 1/4 σε ιδιωτικά κονδύλια.
• Το 2007 το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Κρήτης είχαν υπογράψει συμβόλαιο, το οποίο είχε αποκαλύψει ο «Ρ», με την εταιρεία «Friesland - Hellas». Το θέμα της έρευνας ήταν η «Διατροφική αξιολόγηση για το σχεδιασμό προγραμμάτων διατροφικής αγωγής σε νήπια και παιδιά 1 - 4 ετών στην Ελλάδα»! Η εταιρεία μπορούσε να ελέγχει και να καθορίζει τι θα δημοσιοποιηθεί και τι όχι από τα αποτελέσματα της έρευνας.
• Το Τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ είχε εγκρίνει ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο: «Ποσοτική εκτίμηση/ επιβεβαίωση παραγωγικής διαδικασίας προϊόντων της βιομηχανίας μπισκότων»(!) με χρηματοδότηση από την εταιρεία μπισκότων «ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ».

• Το Εργαστήριο Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, εδώ και 15 ολόκληρα χρόνια, εκπονεί έρευνα με αντικείμενο την επινόηση, το σχεδιασμό και την πραγματοποίηση «εκπαιδευτικών καινοτομιών», με την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών. Το αποτέλεσμα της έρευνας αξιοποιήθηκε ως εμπόρευμα από το ίδιο το Πανεπιστήμιο, το υπουργείο Ανάπτυξης και ιδιώτη επενδυτή. Ετσι έγινε το «Πολυμήχανο», ένας ιδιωτικός αυτόνομος οργανισμός (για την ακρίβεια, μια εταιρεία «τεχνοβλαστός» ή αλλιώς «spin off») του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ιδρύθηκε με τη συγχρηματοδότηση του υπουργείου Ανάπτυξης, χρήματα από το Γ' ΚΠΣ και από ιδιωτική εταιρεία.

Ωστόσο, το γεγονός ότι τέτοια πράγματα ισχύουν και εφαρμόζονται, δεν αποκλείει την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου ώστε τα ιδρύματα και οι επιχειρήσεις να έχουν πλήρη ελευθερία να κάνουν μπίζνες «αδιαμεσολάβητα» από το κράτος. Σ' αυτήν την κατεύθυνση, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κάνει λόγο για εξασφάλιση μεγαλύτερης, πλήρους αυτοτέλειας των ΑΕΙ.

• Η σύνθεση της επιτροπής εμπειρογνωμόνων, που συνέταξε την έκθεση εξωτερικής «αξιολόγησης» του Τμήματος Τεχνολογίας Τροφίμων του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, είναι αποκαλυπτική: Τα τρία από τα πέντε μέλη της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του παραπάνω τμήματος είναι στελέχη επιχειρήσεων του κλάδου των τροφίμων.

Να τονίσουμε ότι όλα αυτά τα μέτρα δε στοχεύουν μόνο στην κερδοφορία των επιχειρήσεων στην εκπαίδευση, που αντιμετωπίζεται, πλέον, ως κυρίαρχο πεδίο επενδύσεων. Στόχος είναι, παράλληλα, η διαμόρφωση των αυριανών εργαζομένων που σήμερα βρίσκονται στα θρανία, στα αμφιθέατρα και τα εργαστήρια. Θέλουν να μαθαίνουμε, από νωρίς, ότι η γνώση και η επιστήμη πρέπει να υπάρχει για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Γι' αυτό, ακριβώς, η αντίσταση στη νέα αντιεκπαιδευτική επίθεση είναι υπόθεση όλων, μαθητών, φοιτητών, σπουδαστών και, φυσικά, εργαζομένων.