Ο στρατάρχης Ζούκοφ στο Ράιχσταγκ

Ομάδα της Κόκκινης Φρουράς, του μαχητικού αποσπάσματος του εργοστασίου «Πουτίλοφ»

Το διάταγμα του ΣΛΕ «Η σοσιαλιστική πατρίδα σε κίνδυνο!» (προκήρυξη), που γράφτηκε από τον Β. Ι. Λένιν. 21 του Φλεβάρη 1918

Στο στρατιωτικό τομέα, η σοβιετική εξουσία δε διέθετε από την αρχή ένα στρατιωτικό μηχανισμό που να τον έχει η ίδια αναπτύξει. Πριν από την επανάσταση αυτό ήταν αδύνατο και μετά την επικράτησή της, μέχρι το Φλεβάρη του '18, τα χρονικά περιθώρια δεν το επέτρεψαν. Θα μπορούσε ίσως αυτό να συμβεί στη διάρκεια της επανάστασης, αλλά όπως παρατηρεί ο Σ. Μπετελέμ «οι συνθήκες μέσα στις οποίες έγινε η Οκτωβριανή Επανάσταση, δεν επιτρέψανε μιαν τέτοια εξέλιξη»⁴. Η επανάσταση αρχικά κατάφερε να νικήσει μέσα από μια σύντομη, χρονικά, εξέγερση κι όχι ύστερα από μακρόχρονο εμφύλιο πόλεμο, που θα είχε ως αποτέλεσμα την οργάνωση επαναστατικού στρατού. Παρ' όλα αυτά η μήτρα του Κόκκινου Στρατού βρίσκεται στους κορυφαίους επαναστατικούς αγώνες του ρωσικού προλεταριάτου, όπως αυτοί αναπτύχθηκαν κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.

Η πρώτη μορφή ενόπλων τμημάτων του εργατικού κινήματος στη Ρωσία εμφανίστηκε στην επανάσταση του 1905. Ηταν εργατικές μαχητικές οργανώσεις και τμήματα που έδρασαν στο διάστημα 1905-1907 και πρωταγωνίστησαν σε όλες τις ένοπλες εξεγέρσεις αυτής της περιόδου.

Το 1917 τμήματα ενόπλων εργατών δημιουργήθηκαν από τις πρώτες μέρες της αστικοδημοκρατικής επανάστασης του Φλεβάρη, με πρωτοβουλία των μπολσεβίκων, στην Πετρούπολη, στη Μόσχα, στην Οδησσό, στο Χάρκοβο κ.α. Η ανάπτυξη αυτών των τμημάτων υπήρξε ραγδαία με τη μορφή εργατικής και εργοστασιακής πολιτοφυλακής στα εργοστάσια και τις φάμπρικες για τη φρούρησή τους και την αυτοάμυνα. Ο ίδιος ο Λένιν με τα «Γράμματα από μακριά» - πριν ακόμη επιστρέψει στη Ρωσία - υπογράμμιζε σε όλους τους τόνους τη σημασία που είχε για την επανάσταση η προλεταριακή πολιτοφυλακή. «Να μην επιτρέψουμε - έλεγε στο τρίτο του γράμμα⁵ - την ανασύσταση της αστυνομίας! Να μην αφήσουμε από τα χέρια μας τις τοπικές αρχές. Να δημιουργούμε μια πραγματικά παλλαϊκή, πέρα για πέρα καθολική, καθοδηγούμενη από το προλεταριάτο πολιτοφυλακή! Να το καθήκον της ημέρας, να το σύνθημα της στιγμής...».

Από το καλοκαίρι του 1917, παρά την αντίδραση της αστικής τάξης και της εσερομενσεβίκικης μικροαστικής πλειοψηφίας των Σοβιέτ, υπήρχε αναπτυσσόμενη και ογκούμενη η Κόκκινη Φρουρά, σχεδόν σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ρωσίας. «Η Κόκκινη Φρουρά - γράφει ο Καρρ - που ήταν ο πρόδρομος του Κόκκινου Στρατού, θεωρήθηκε ένα διαφορετικό είδος θεσμού από τον παλιό στρατό, όντας στηριγμένη σε διαφορετική ταξική δομή κι έχοντας διαφορετικούς στόχους και αντιλήψεις. Γεννήθηκε στην Πετρούπολη, με τη μορφή εργοστασιακών ενόπλων ομάδων από εργάτες, το καλοκαίρι του 1917 και αναγνωρίστηκε από το Σοβιέτ της Πετρούπολης στη διάρκεια του επεισοδίου Κορνίλοφ ως "εργατική πολιτοφυλακή"»⁶. Στην πραγματικότητα, βέβαια, από το καλοκαίρι του '17 η Κόκκινη Φρουρά άρχισε να γιγαντώνεται, ενώ είχε κάνει την εμφάνισή της πιο νωρίς. Οι Κόκκινοι Φρουροί είχαν πάρει δραστήρια μέρος στις μεγάλες διαδηλώσεις του Απρίλη, του Ιούνη και του Ιούλη 1917 που έγιναν στην Πετρούπολη. Οταν δε, μετά τα γεγονότα του Ιούλη η αστική τάξη πέρασε στην αντεπίθεση, θέτοντας το μπολσεβίκικο κόμμα σε καθεστώς ημιπαρανομίας, και η Κόκκινη Φρουρά πέρασε στην παρανομία, αφού κύριος στόχος των αστών ήταν να αφοπλίσουν πολιτικά και στρατιωτικά το εργατικό κίνημα.

Η Κόκκινη Φρουρά ξαναεπανήλθε στο προσκήνιο της νόμιμης δράσης πιο δυναμωμένη, μετά τη συντριβή του κινήματος του Κορνίλοφ, αναπτύσσοντας τις δυνάμεις της με ταχύτατους ρυθμούς, αφού ο συσχετισμός έγερνε με το μέρος των μπολσεβίκων.

Στην Οχτωβριανή Επανάσταση η Κόκκινη Φρουρά έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο - έχοντας την υποστήριξη των επαναστατών στρατιωτών και ναυτών του παλιού στρατού - κι έως την ίδρυση του Κόκκινου Στρατού υπήρξε η κύρια ένοπλη δύναμη της επανάστασης.

Από τις πρώτες μέρες της η Σοβιετική Δημοκρατία αντιμετώπισε την απειλή της ξένης ένοπλης ιμπεριαλιστικής επέμβασης και πρώτ' απ' όλα της Γερμανίας. Παρά τον επίμονο αγώνα της σοβιετικής κυβέρνησης για την ειρήνη, οι Γερμανοί ιμπεριαλιστές συνέχιζαν τον πόλεμο. Στο ρωσικό μέτωπο δρούσαν 158 γερμανικές και αυστριακές μεραρχίες⁷. Από τις αρχές του 1918 ήταν φανερό ότι οι δυνάμεις της Κόκκινης Φρουράς και οι επαναστατημένοι στρατιώτες και ναύτες δεν επαρκούσαν για τη νικηφόρα υπεράσπιση της σοσιαλιστικής επανάστασης και του σοβιετικού κράτους. Χρειαζόταν να δημιουργηθεί τακτικός στρατός.

Ηδη από τις 26 Οκτώβρη (8 Νοέμβρη) 1917, με απόφαση του 2ου Πανρώσικου Συνεδρίου των Σοβιέτ, δημιουργήθηκε η Επιτροπή Στρατιωτικών και Ναυτικών Υποθέσεων, αποτελούμενη από τους Β. Α. Αντόνοφ - Οβσέενκο, Ν. Β. Κριλένκο και Π. Ε. Ντίμπενκο. Ταυτόχρονα ξεκίνησε και η επιχείρηση εκκαθάρισης του παλιού στρατού από τα αντεπαναστατικά στοιχεία που είχαν υψηλές ηγετικές θέσεις. Οι συνθήκες ήταν τέτοιες που επέβαλαν στην επανάσταση να προωθεί ένα τριπλό καθήκον: τον εκδημοκρατισμό του τσαρικού στρατού με την απομάκρυνση απ' αυτόν των αντεπαναστατικών στοιχείων, την προώθηση της διαδικασίας για την αποστράτευσή του και, παράλληλα με την αποστράτευση του παλιού στρατού, τη δημιουργία ενός νέου προλεταριακού στην υπηρεσία της εργατικής τάξης και της σοβιετικής εξουσίας⁸.

Στις 19 Δεκέμβρη 1917/1 Γενάρη 1918, σε σύσκεψη στο Λαϊκό Επιτροπάτο Στρατιωτικών Υποθέσεων αποφασίστηκε η ίδρυση νέου στρατού και συγκροτήθηκε επιτροπή που θα αναλάμβανε αυτή τη δουλιά. Γρήγορα συγκροτήθηκε η πρώτη μονάδα του σοσιαλιστικού στρατού, η οποία στάλθηκε στο μέτωπο την 1/14 Γενάρη του 1918. «Χαιρετίζω στο πρόσωπό σας - έλεγε ο Λένιν αποχαιρετώντας τους⁹ - τους πρώτους ήρωες εθελοντές του σοσιαλιστικού στρατού που θα δημιουργήσουν έναν ισχυρό επαναστατικό στρατό».

Στις 15/28 Γενάρη 1918 ο Λένιν υπέγραψε το διάταγμα για τη δημιουργία του Κόκκινου Στρατού σε εθελοντική βάση. Το ιστορικό εκείνο διάταγμα έλεγε¹⁰:

«Ο παληός στρατός χρησίμεψε για την καταπίεση των εργαζομένων μαζών απ' την αστική τάξη. Αφού η εξουσία πέρασε στις εργαζόμενες μάζες και τους καταπιεζόμενους, είναι ανάγκη να δημιουργηθεί ένας καινούριος στρατός που θα χρησιμέψει για στήριγμα στην εξουσία των σοβιέτ και, στο μέλλον, σαν βάση για την αντικατάσταση του μόνιμου στρατού από έναν εθνικό στρατό που θάναι το στήριγμα της μέλλουσας κοινωνικής επανάστασης στην Ευρώπη.

I. Γι' αυτό το λόγο το συμβούλιο των Επιτρόπων του λαού αποφασίζει την ίδρυση ενός καινούργιου στρατού που θα ονομαστεί κόκκινος στρατός των εργατών και αγροτών πάνω στην επόμενη βάση.

- Ο κόκκινος στρατός των εργατών και των χωρικών θα αποτελείται από τα πιο συνειδητά και τα πιο οργανωμένα στοιχεία των εργαζόμενων τάξεων.

- Θα γίνονται δεκτοί στον κόκκινο στρατό όλοι οι πολίτες της Ρωσικής Δημοκρατίας πάνω από 18 χρόνων. Κάθε πολίτης που θέλει να μπει στον κόκκινο στρατό πρέπει νάναι έτοιμος να θυσιάσει όλες του τις δυνάμεις, τη ζωή του για την υπεράσπιση της επανάστασης του Οχτώβρη, της εξουσίας των Σοβιέτ και του Σοσιαλισμού. Για να γίνει κανένας μέλος του κόκκινου στρατού χρειάζεται να έχει σύσταση των επιτροπών του συντάγματος ή των δημοκρατικών οργανώσεων που δέχονται το πρόγραμμα της εξουσίας των Σοβιέτ, των κομματικών ή επαγγελματικών οργανώσεων ή τουλάχιστον δύο μελών αυτών των οργανώσεων. Αν ομάδες ολάκερες μπαίνουν στον κόκκινο στρατό, οι στρατιώτες πρέπει να απαντήσουν οι μεν για τους δε και η παραδοχή τους θα υποβληθεί στην ψήφο όλων.

II. Οι στρατιώτες του κόκκινου στρατού των εργατών και χωρικών θα διατρέφονται ολοκληρωτικά απ' το Κράτος και θα παίρνουν 50 ρούβλια το μήνα.

Τα μέλη της οικογένειας των στρατιωτών, που είναι ανίκανα για δουλειά και που διατρεφόντανε πριν απ' αυτούς θα παίρνουν ό,τι τους είναι αναγκαίο μέσα στα όρια που θα οριστούν απ' τα όργανα της εξουσίας των τοπικών Σοβιέτ.

III. Ανώτερο διευθυντικό όργανο του κόκκινου στρατού των εργατών και χωρικών θάναι το Συμβούλιο των Επιτρόπων του λαού. Η άμεση διοίκηση του στρατού θα συγκεντρωθεί στο επιτροπάτο στρατιωτικών. Πλάι δε σ' αυτό θα συσταθεί ένα εθνικό συμβούλιο».

Στις 30 Γενάρη/12 Φλεβάρη 1918 ο Λένιν υπέγραψε το διάταγμα για τη δημιουργία σοβιετικού πολεμικού στόλου, επίσης, σε εθελοντική βάση. Οι διοικητές των στρατιωτικών μονάδων - ως και το βαθμό του διοικητή συντάγματος - θα ήταν αιρετοί.

Από τα τέλη του Μάη του 1918 ο τρόπος συγκρότησης του Κόκκινου Στρατού άλλαξε. Μπρος στη δύσκολη εσωτερική και διεθνή κατάσταση, μπρος στον αυξημένο κίνδυνο ένοπλης ιμπεριαλιστικής επέμβασης, θεσπίστηκε η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία για ηλικίες από 18 έως 40 ετών και καταργήθηκε η αιρετότητα στη διοίκηση¹¹. Στη διάρκεια 1918-1920 δημιουργήθηκαν τα ανώτατα όργανα στρατιωτικής διοίκησης και ο κεντρικός στρατιωτικός μηχανισμός.

Αλλαγές στη μορφή και στο περιεχόμενο του Κόκκινου Στρατού υπήρξαν και στη συνέχεια της σοβιετικής ιστορίας, αλλά δεν είναι του παρόντος να αναφερθούν. Αξίζει μόνο να σημειωθεί ότι ο Στρατός αυτός για πάνω από 70 χρόνια ήταν υπερασπιστής της ελευθερίας και ελπίδα όλων των εργαζομένων του πλανήτη στον αγώνα τους για ένα καλύτερο μέλλον. Ηταν ο απελευθερωτής των λαών από το φασισμό, σηκώνοντας στις πλάτες του το κύριο βάρος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η σημερινή απουσία του υπογραμμίζει την αξία του.

1. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», εκδόσεις «Μέλισσα», τόμος Η' σελ. 9.

2. Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», τόμος 35, εκδόσεις Σ.Ε., σελ. 357- 358.

3. «Ιστορία του ΚΚΣΕ», εκδόσεις Σ.Ε., σελ. 287.

4. Σαρλ Μπετελέμ: «Οι ταξικοί αγώνες στην ΕΣΣΔ», εκδόσεις «Ράππα», τόμος Α', σελ. 119.

5. Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», τόμος 31, εκδόσεις Σ.Ε., σελ. 41.

6. Ε. Χ. Καρρ: «Ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης», εκδόσεις «Υποδομή», τόμος 3ος, σελ. 85-86.

7. «Ιστορία της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης», εκδόσεις «Πλανήτης», σελ. 321.

8. Στο ίδιο, σελ. 321-322.

9. Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», τόμος 35, εκδόσεις Σ.Ε., σελ. 216.

10. «ΝΕΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ» 11ο τεύχος, Οκτώβρης 1932.

11. Ζαν Ελλενστέιν: «Ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης», Εκδόσεις «Θεμέλιο», τόμος Α΄, σελ. 167 κ.α.

23 Φλεβάρη 1943. «Με το σούροπο η ιδρυτική σύσκεψη είχε τελειώσει. Σε ένα δωμάτιο του ίδιου σπιτιού είχε συνέλθει κιόλας η Α' Ολομέλεια του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ. Οι αντιπρόσωποι δυο δυο γλιστρούσαν από το σπίτι στην πολιτεία. Η βροχή που είχε αρχίσει από το χτεσινό απόγευμα, απόψε σταμάτησε. Κατά τη δύση ο ήλιος είχε μια καλοκαιριάτικη φωτεινάδα. Ετούτο το βράδυ ο φοιτητής αντάμωσε τους πρώτους ΕΠΟΝονίτες, τους μίλησε γι' αυτό το ξεκίνημα. Για την ΕΠΟΝ».

(Από ρεπορτάζ της «Νέας Γενιάς» για την ίδρυση της ΕΠΟΝ)

Φέτος συμπληρώνονται 60 χρόνια από την ίδρυση της ΕΠΟΝ κι ο «Ριζοσπάστης» δε θα μπορούσε παρά να τιμήσει αυτή την επέτειο όπως ακριβώς της αξίζει, αν κι έχουμε πλήρη επίγνωση πως ό,τι κι αν κάνουμε θα είναι λίγο μπροστά στο μέγεθος της προσφοράς εκείνης της ηρωικής γενιάς.

Τον πρώτο λόγο στο γιορτασμό των 60χρονων της ΕΠΟΝ, όπως ήταν φυσικό, τον είχε η ΚΝΕ, με το ειδικό αφιέρωμα στο φύλο του «ΟΔΗΓΗΤΗ» (Ενθετη έκδοση στο «Ριζοσπάστη» της 9/2/2003).

Σήμερα τη σκυτάλη παίρνει ο ίδιος ο «Ριζοσπάστης», προσφέροντας στους αναγνώστες του ανατυπωμένο σε φυσικό μέγεθος ολόκληρο το πρώτο φύλλο της «ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ», του δημοσιογραφικού οργάνου του ΚΣ της ΕΠΟΝ, που βγήκε σε συνθήκες βαριάς παρανομίας στις 22 Μάρτη του 1943. Το φύλλο αυτό περιέχει σημαντικές ιστορικές πληροφορίες για την ίδρυση της οργάνωσης αλλά και για τους αγώνες του λαού και της νεολαίας κατά της Πολιτικής Επιστράτευσης.

Ακόμη, αναδημοσιεύουμε ανατυπωμένο σε φυσικό μέγεθος ένα επίκαιρο - και στις μέρες μας - ντοκουμέντο, το τρίπτυχο που είχε εκδώσει η ΕΠΟΝ ΑΘΗΝΑΣ, στη μάχη που έδινε στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής κατά των ναρκωτικών. Η προσπάθειά μας να φέρουμε ζωντανά στους αναγνώστες μας τα τεκμήρια της ιστορίας της ΕΠΟΝ θα συνεχιστούν ποικιλοτρόπως.

Ευχαριστούμε τη διοίκηση του ΕΛΙΑ και τον πρόεδρό του Μάνο Χαριτάτο, που θα παραχωρήσουν στην εφημερίδα μας προς αξιοποίηση υλικό της ΕΠΟΝ, μέσα στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και το αναδημοσιευόμενο εδώ, φύλλο της «ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ».

Στην καλύτερη εκμετάλλευση χώρου βοηθά και ο συρόμενος πάγκος των πίσω καθισμάτων. Στην πιο πίσω θέση του, προσφέρει περισσότερο χώρο για τα πόδια, ενώ στην περίπτωση μεταφοράς μεγάλων φορτίων μπορεί να μετατοπιστεί προς τα εμπρός κατά 200 mm, αυξάνοντας το χώρο αποσκευών. Με το κάθισμα στην κανονική θέση του, το Micra hatchback έχει χωρητικότητα 237 λίτρων για τη μεταφορά αποσκευών, που μπορεί να φτάσει στα 371 λίτρα όταν το κάθισμα μετατοπίζεται προς τα εμπρός.

Ανάμεσα στις θήκες για μικροαντικείμενα ξεχωρίζει ένα ντουλαπάκι 12 λίτρων κάτω από το κάθισμα του συνοδηγού και ένα μυστικό ράφι για κινητό τηλέφωνο. Στην αίσθηση άνεσης έχουν ευεργετικά αποτελέσματα και οι μεγάλες γυάλινες επιφάνειες, που εξασφαλίζουν και καλύτερη ορατότητα.

Η εξασφάλιση της μεγαλύτερης ευελιξίας σε σχέση με τον όγκο έχει επέλθει με τους κοντούς προβόλους μπρος και πίσω, διευκολύνοντας τους ελιγμούς και το παρκάρισμα. Το τιμόνι θα φανεί ελαφρύτερο στους στατικούς ελιγμούς χάρη στο σύστημα διεύθυνσης με ηλεκτρική υποβοήθηση ανάλογη της ταχύτητας, που προσφέρει το μέγιστο βαθμό υποβοήθησης στις μικρές ταχύτητες, αλλά σταδιακά μειώνει την υποβοήθηση καθώς αυξάνεται η ταχύτητα, για καλύτερη αίσθηση του τιμονιού, κάτι που ανήκει στο στάνταρ εξοπλισμό.

Οι διαθέσιμοι κινητήρες είναι ένας 1.200 και ένας 1.400 με ισχύ 80 ίππων στις 5.200 σ.α.λ. και 88 ίππων στις ίδιες στροφές αντίστοιχα. Οι επιδόσεις είναι 167 χλμ./ανά ώρα για το 1.200άρη κινητήρα και 175 χλμ./ανά ώρα για αυτόν των 1.400 κ.εκ., ενώ οι τιμές για την επιτάχυνση από τα 0 στα 100 χλμ. είναι 13,9 και 11,9 δευτερόλεπτα αντίστοιχα. Οι αναρτήσεις είναι τα κλασικά γόνατα Μακ Φέρσον εμπρός-ημιάκαμπτος άξονας πίσω, ενώ οι ζάντες είναι είτε 14 είτε 15 ιντσών με λάστιχα 165/70 ή 175/60 αντίστοιχα.

Εκτός από τις 3θυρες και 5θυρες εκδόσεις πιθανολογείται μια κουπέ/κάμπριο, αντίστοιχη του 206 CC(!) η οποία θα ακολουθήσει πιθανότατα στα τέλη του 2004 με αρχές του 2005. Τα επίπεδα εξοπλισμού, όπως και στα Almera και Primera, είναι τρία, τα Motiva, Acenta και Techna. Ο εξοπλισμός ασφάλειας στο βασικό μοντέλο θα περιλαμβάνει τέσσερις αερόσακους ασφαλείας, οδηγού, συνοδηγού και πλευρικούς (προαιρετικά διατίθενται αερόσακοι τύπου κουρτίνας), ABS, Brake Assist και EBD, ζώνες ασφαλείας με προεντατήρες και περιοριστές φορτίου τριών σημείων για τα πρόσθια καθίσματα, τρεις ζώνες τριών σημείων για τους επιβάτες των πίσω καθισμάτων και προσκέφαλα, καθώς και άγκιστρα εφαρμογής παιδικών καθισμάτων Isofix. Ο εξοπλισμός άνεσης της ίδιας έκδοσης περιλαμβάνει κλιματισμό, πρόσθια ηλεκτρικά παράθυρα, κεντρικό κλείδωμα θυρών με τηλεχειρισμό, ηλεκτρικά υποβοηθούμενο σύστημα διεύθυνσης με μεταβλητή υποβοήθηση ανάλογη της ταχύτητας, ρυθμιζόμενο καθ' ύψος τιμόνι, συρόμενο πίσω κάθισμα που αυξομειώνει το χώρο των αποσκευών αναλόγως των μεταφορικών αναγκών, κ.ά.

Από αύριο Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή, σειρά για τεχνικό έλεγχο στα ΚΤΕΟ του νομού Αττικής, έχουν επιβατηγά ΙΧ και φορτηγά μέχρι 3,5 τόνους μεικτό βάρος, με αριθμούς κυκλοφορίας:

Από ΥΚΤ 7001 μέχρι ΥΚΤ 9999.

Οι κάτοχοι των αυτοκινήτων με τους παραπάνω αριθμούς κυκλοφορίας, για να καθορίσουν τη μέρα και ώρα προσκόμισης του οχήματός τους στα ΚΤΕΟ, πρέπει να τηλεφωνούν στον αριθμό κλήσης 1452.