Μία είναι η ζωή του καθένα, της καθεμιάς. Εχει μεγάλη σημασία πώς τη ζεις, για ποιο σκοπό, τι την κάνεις αυτή τη ζωή, είτε σε φτάσει πάνω από τα 90 είτε λίγο πριν, είτε πολύ πιο πριν.

Εσύ, σύντροφε, την είπες την άποψή σου, την κατέδειξες με τη ζωή σου...

...στην ιστορία του κάθε αγωνιστή, του κάθε κομμουνιστή και κομμουνίστριας υπάρχουν ξεχωριστές στιγμές, ανάλογα με τη συγκυρία, ανάλογα με τη φάση και τα καθήκοντα του κινήματος. Πάντα οι πολλοί καθορίζουν τις εξελίξεις, αλλά αυτό σε τίποτε δε μειώνει τον ειδικό και καθοριστικό ρόλο της προσωπικότητας, όταν μάλιστα συμβαίνει να έχει υπεύθυνη θέση, άρα ξεχωριστή υποχρέωση.

Αναφερόμαστε στις κρίσιμες στιγμές της τελευταίας δύσκολης 15ετίας. Για τη στιγμή της μεγάλης καθοριστικής επιλογής.

Ολοζώντανη είναι μπροστά μας η αποφασιστική συμβολή του Χαρίλαου Φλωράκη, το 1990, στην Ευρεία Ολομέλεια της ΚΕ, στο 13ο Συνέδριο το 1991. Στην υπεράσπιση της προσφοράς του σοσιαλιστικού συστήματος. Η θαρραλέα στάση του να λοιδορήσει τα βουνά του ψέματος που έπεφταν στο σοσιαλισμό και την ιδεολογία του. Η στέρεα πεποίθησή του ότι ο κόσμος θα αλλάξει, ο σοσιαλισμός θα νικήσει, τότε σε εξαιρετικά δύσκολες και σκοτεινές στιγμές.

Δεν είναι πάντα εύκολο να πηγαίνεις κόντρα στο ρεύμα. Δεν είναι πάντα εύκολο να στέκεσαι όρθιος όταν άλλοι πέφτουν. Και ακόμα περισσότερο, να ανοίγεις νέους δρόμους.

* * *

Οταν ο Χαρίλαος Φλωράκης έλεγε ΚΚΕ, όταν μιλούσε για το Κόμμα, το ξεκαθάριζε. Το ΚΚΕ, με τα γνωστά σύμβολά του, τη μαρξιστική - λενινιστική ιδεολογία, το Πρόγραμμα και τις αρχές του. Το έγραψε στο αποχαιρετιστήριο που άφησε στο Κόμμα, και για μας αυτή η φράση είναι ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΜΗΝΙΑ...

Οταν έλεγε ΚΚΕ, εννοούσε την ευθύνη και το χρέος των κομμουνιστών απέναντι στο λαό...

Οταν έλεγε ΚΚΕ, εννοούσε την ευθύνη για την ανάπτυξη του διεθνισμού της εργατικής τάξης, των λαών γενικότερα. Το μόνιμο χρέος για τη λαϊκή συσπείρωση και ενότητα. Το χρέος απέναντι στην υπόθεση του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής κοινωνίας...

Ενα πράγμα δεν άντεχε, τις αντιλήψεις και πρακτικές που υπογράμμιζαν τη ματαιότητα της αντίστασης. Στις οποιεσδήποτε συνθήκες... δεν άντεχε καθόλου τα κελεύσματα της υποταγής στον ισχυρό και τον εκάστοτε νικητή.

Ηθελε πάντα αναμμένη τη λαμπάδα του αγώνα. Ηξερε καλά ότι τα μεγάλα ΝΑΙ και τα μεγάλα ΟΧΙ πληρώνονται ακόμα και με τη ζωή του αγωνιστή, αλλιώς δεν υπάρχει ιστορική δικαίωση και ελπίδα να κοκκινίσει η πλάση, όπως λέει και ο ποιητής...

* * *

Είσαι τυχερός.

Κατέκτησες με το σπαθί σου τον τίτλο του λαϊκού ηγέτη, του ιστορικού ηγέτη και τον κράτησες μέχρι την τελευταία σου πνοή. Τον δικαίωσες. Κανείς δεν μπορεί να σου τον αμφισβητήσει...

Είσαι τυχερός.

Πέρασες μια ζωή δύσκολη, ανέβηκες βουνά, κατέβηκες βουνά, περπάτησες φαράγγια, κοιλάδες, πεδιάδες. Χρόνια στη φυλακή και στην εξορία. Παρά τη θέλησή σου, πέρασες στην προσφυγιά, μακριά από την Ελλάδα, μπήκες όμως παράνομα, γιατί ήξερες να σέβεσαι τον υπέρτατο νόμο, το δίκαιο του λαού και την εντολή του Κόμματος. Πέρασες πολλές φορές ξυστά από το θάνατο. Και όμως η ψυχολογία σου ήταν σαν να έζησες μια ζωή σε ένα ίσιωμα, χωρίς δυσκολίες, ανηφόρες και κατηφόρες. Σαν να έζησες μια ζωή εύκολη και βολική. Κέρδισες τελικά την ηρεμία του αγωνιστή που νιώθει ότι έκανε το χρέος του.

Είσαι τυχερός.

Γιατί εμείς ξέρουμε ότι μέχρι την τελευταία σου πνοή έμεινες ορθός, στητός, περήφανος κομμουνιστής, αμετανόητος για τη ζωή που επέλεξες, για το όραμα του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής κοινωνίας. Εμείς έχουμε δρόμο ακόμα μπροστά μας για να το αποδείξουμε...

* * *

Εσύ έφυγες, όμως δε μας επιτρέπεται να πούμε ότι μαζί σου έκλεισε ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία και τη δράση του Κόμματος. Δε θα πούμε γυρνάμε σελίδα.

Οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες, πράγμα που μας το δίδαξες εσύ και η γενιά σου, δε βάζουν ποτέ ούτε άνω ούτε κάτω τελεία στις υποχρεώσεις, στη δράση. Αν γυρίσουμε σελίδα είναι σαν να πιστεύουμε ότι ήταν μάταιη η προσφορά σου...

Σύντροφε, εσύ φεύγεις οριστικά και αμετάκλητα ως φυσική παρουσία ανάμεσά μας. Και εμείς προχωράμε μπροστά κι ας μας θεωρούν ορισμένοι αιθεροβάμονες. Περήφανοι για το ΚΚΕ, ασυμβίβαστοι στους σκοπούς του, αδιάλλακτοι στις αρχές του...

Η ΚΕ σε αποχαιρετά, όλο το Κόμμα. Δε σε αποχαιρετούμε χτυπώντας τις καμπάνες όπως γίνεται συνήθως.

Γιατί εσύ που πέρασες δεν είσαι ένα τραγούδι που τελείωσε.

(Αποσπάσματα από το αποχαιρετιστήριο της ΚΕ του ΚΚΕ στον σύντροφο Χαρίλαο Φλωράκη)

Στη Φλώρινα διαδηλώναμε, όταν ήρθε το μαντάτο

Την ώρα που άφηνε την τελευταία του πνοή ο σύντροφος Χαρίλαος Φλωράκης, κομμουνιστές από την Ελλάδα, την Αλβανία και την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας βρισκόμασταν στη Φλώρινα, στον ομαδικό τάφο 700 μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού, σε μια εκδήλωση τιμής και μνήμης, υπόσχεσης, να μην αφήσουμε τους φονιάδες να αλλάξουν ούτε μια γραμμή από την Ιστορία των λαών.

Ετσι όρθιους, με σηκωμένες τις γροθιές, μας βρήκε το άγγελμα για το θάνατο του Καπετάνιου και όρθιοι τον αποχαιρετήσαμε τις επόμενες μέρες.

Κι όλο να 'ρχονται από παντού...

Και κάθε αγωνιστής, ο κάθε εργάτης, ο κάθε νέος, που περνούσε για τον ύστατο φόρο τιμής, ενώθηκε σ' ένα κόκκινο ποτάμι στην τελετή του αποχαιρετισμού, στην πολιτική κηδεία του σύντροφου Χαρίλαου. Χωρίς καμπάνες, γιατί αυτός που πέρναγε ανάμεσά τους δεν ήταν «ένα τραγούδι που τέλειωσε». Διαδήλωση κανονική κάναμε, με τα συνθήματα, τις σημαίες και τα τραγούδια μας. Διαδήλωση για τον Χαρίλαο και για το Κόμμα. «Κάπα Κάπα Ε, το Κόμμα σου λαέ». Το Κόμμα των ηρώων του λαού τίμησε ένα από τα πιο άξια παιδιά του, από αυτά που δε λυγίσανε «ούτε σε εξορίες, ούτε σε φυλακές».

Φρουρά άπαντες!

Και για όποιον λάθεψε και πίστεψε πως ήταν τούτη η συγκέντρωση μια σύναξη συναισθημάτων, φρόντισαν οι ίδιοι οι κομμουνιστές να το ξεκαθαρίσουν: Κάτι χιλιάδες άνθρωποι δεν ξυπνούν τυχαία ένα πρωί να πάρουν τα βουνά. Κάτι χιλιάδες άνθρωποι δεν περπατούν χιλιόμετρα να φτάσουν στο στόχο, γιατί δεν έχουν τι άλλο να κάνουν. Κάτι χιλιάδες άνθρωποι δε στέκονται προσοχή ακριβώς στο σημείο που η διάταξη μάχης προβλέπει, επειδή έτσι έτυχε. Κάτι χιλιάδες άνθρωποι δεν αφήνουν τη βολή τους για να είναι εκεί που πρέπει όταν πρέπει. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας «παρουσίαζε όπλα» το μεσημέρι της Πέμπτης. Με την οργάνωση που αρμόζει, με την εφαρμογή της απόφασης απόλυτα, με τη συνειδητή πειθαρχία, που ενώνει και κάνει αποτελεσματικούς όσους έχουν ήδη κάνει δική τους υπόθεση την εκπλήρωση του στόχου.

Ωσπου να φτάσουμε κάτω, ο Καπετάνιος είχε ξεπεζέψει...

Ησύχασε, σύντροφε! Δε θα αφήσουμε στιγμή να περάσει χωρίς να κάνουμε το χρέος. Το πιο σημαντικό: Την οργάνωση των εργατών, το χτίσιμο του λαϊκού μετώπου, την ισχυροποίηση του ΚΚΕ. Κι εκεί, δίπλα σου, στον Αηλιά, και σ' όλη την Ελλάδα. Ο λαός δε θ' αφήσει κάτω το σφυρί και το δρεπάνι, η εργατιά θα ενωθεί και θα νικήσει, η γη θα γίνει κόκκινη από ζωή!

Ορκο σ' όσους έπεσαν, κόντρα στους προσκυνημένους, εμείς συνεχίζουμε!

...κι ένα ποτάμι κόκκινο που τον σήκωσε στα χέρια...

...ώσπου έγινε διαδήλωση...

...για έναν τελευταίο αποχαιρετισμό από το Κόμμα και μιαν ανάληψη ευθύνης από τη νέα φρουρά

...κι ύστερα ξανά το δρόμο για το βουνό...

...ως το στερνό λημέρι, στην κορφή του Αηλιά

Οσοι επιθυμούν να προσφέρουν οικονομική ενίσχυση στο ΚΚΕ, αντί στεφάνων, όπως ήταν η επιθυμία του εκλιπόντος, μπορούν να καταθέτουν το σχετικό ποσό στον παρακάτω λογαριασμό, στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας: 150/624722-93.

Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ ευχαριστεί τους χιλιάδες απλούς ανθρώπους, εργάτες και εργάτριες, αγρότες και νεολαίους, άλλους εργαζόμενους, για τη συγκινητική συμμετοχή τους στο λαϊκό προσκύνημα και στην κηδεία, ή την έκφραση της θλίψης τους, με το δικό του τρόπο που επέλεξε ο καθένας και η καθεμιά, για το θάνατο του Επίτιμου Προέδρου του ΚΚΕ σ. Χαρίλαου Φλωράκη.

Ευχαριστεί επίσης τους εκπροσώπους των κομμάτων και των μαζικών οργανώσεων, τους κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες, τους εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ακόμη, όλους και όλες που φρόντισαν μέχρι το τέλος τον σ. Φλωράκη και στάθηκαν δίπλα στον ίδιο και στην οικογένειά του.

Σύμφωνα με την επιθυμία του ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΦΛΩΡΑΚΗ, πρόσφεραν:

• Ο Μ. Η., στη μνήμη του σύντροφου Χαρίλαου Φλωράκη, προσφέρει στο ΚΚΕ 5.000 ευρώ.
• Στη μνήμη του Χαρίλαου Φλωράκη, του ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΗ - ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗ ΗΓΕΤΗ του ΚΚΕ, του πρωτοπόρου ΑΓΩΝΙΣΤΗ του ελληνικού και του παγκόσμιου Κομμουνιστικού και Εργατικού κινήματος, του Λαϊκού Ηγέτη, που με τη στάση αρχών στις Κομματικές Αξίες και Ιδανικά διαπαιδαγώγησε δεκάδες χιλιάδες Κομμουνιστές και Κομμουνίστριες για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης από την εκμετάλλευση του κεφαλαίου, τα μέλη και οι φίλοι της Κομματικής Οργάνωσης Γερμανίας του ΚΚΕ, αντί για στεφάνι στον τάφο του, προσφέρουν 5.000 ευρώ.
• Ο Απόστολος και η Παναγιώτα Χονδρογιάννη για τον αετό των Αγράφων προσφέρουν 1.000 ευρώ.
• Η Κομματική Οργάνωση Βελγίου προσφέρει 750 ευρώ στο ΚΚΕ.

Απρίλης 1943: Ο Χαρίλαος Φλωράκης (αριστερά) και ο Κωνσταντινίδης

Ολόκληρη η ζωή του ταυτίζεται με την πορεία του Κόμματος. Από 15χρονος ΟΚΝίτης μέχρι και Α΄ Γραμματέας και Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του. Ταυτίζεται με τις μεγαλύτερες στιγμές του λαϊκού μας κινήματος: Με τον αγώνα του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, με την ηρωική πάλη του λαού κατά των Εγγλέζων και της ντόπιας αστικής κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου το Δεκέμβρη του 1944, με την ένδοξη δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) κατά της εγχώριας αστικής τάξης και των Αγγλοαμερικανών συμμάχων της. Ταυτίζεται με την ιστορία των διώξεων, των φυλακίσεων και των εκτελεστικών αποσπασμάτων όπου οδηγήθηκαν χιλιάδες παιδιά του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Η κομματική - πολιτική δράση του δε γνώρισε διαλείμματα. Τις μεγάλες δυσκολίες τις αντιμετώπισε όλες με παλικαριά και με αισιοδοξία, με την πηγαία θυμοσοφία του και με την αποφασιστικότητα του κομμουνιστή που έχει πλήρη συναίσθηση της αποστολής του και της σκληρότητας που χαρακτηρίζει την ταξική πάλη. Τις αντιμετώπισε δίνοντας όλες τις δυνάμεις του και βγαίνοντας ηθικά νικητής.

Στη διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας και πριν απ' αυτή, στα χρόνια του Βενιζελικού «ιδιώνυμου». Στην Κατοχή και στον ένοπλο λαϊκό αγώνα του 1946-1949, όπου αναδείχτηκαν τόσο οι πολιτικές, όσο και οι στρατιωτικές ικανότητές του.

Ο Χ. Φλωράκης γνώριζε ότι η ζωή ομορφαίνει περισσότερο και ότι η ανθρώπινη υπόσταση καταξιώνεται μόνο στον αγώνα για την αλλαγή της κοινωνίας.

Μάης του 1960: Εγινε η «Μεγάλη Δίκη» στο Στρατοδικείο Αθηνών. Ο Χαρίλαος Φλωράκης στο κέντρο της δεύτερης σειράς με το σκούρο κοστούμι

«Πολεμάμε και τραγουδάμε, έλεγε στην Κατοχή η ΕΠΟΝ. Αυτό κάνετε κι εσείς τώρα», είπε σε συγκέντρωση στο Βελιγράδι, στη διάρκεια των βομβαρδισμών από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, μιλώντας σε συγκέντρωση Γιουγκοσλάβων. Η διεθνιστική δράση του αναγνωρίστηκε και τιμήθηκε από πολλά Κομμουνιστικά Κόμματα.

Από το 1954 μέχρι το 1966 έμεινε στη φυλακή. Η «ελεύθερη» ζωή κράτησε λιγότερο από έναν χρόνο. Στις 21 Απρίλη 1967 ο σ. Χαρίλαος εξορίστηκε στη Γυάρο και στη συνέχεια στη Λέρο για 4 ακόμη χρόνια. Και ακολούθησαν η παράνομη δράση και η παράνομη διαφυγή στο εξωτερικό, μετά από σχετική εντολή του Κόμματος.

Ο Χαρίλαος Φλωράκης απέδειξε ότι «ιστορικό στέλεχος» δεν είναι όποιος αφιέρωσε πολλά χρόνια στην πολιτική δράση. Γίνεται το πρόσωπο εκείνο που, όταν τερματίζεται η ζωή του, έχει παραμείνει «ορθοστατών και ορθοβαδίζων», αλλά και έχοντας δώσει στην επαναστατική συλλογικότητα.

Από τις πιο χαρακτηριστικές περιόδους, που αναδείχνεται η συμβολή του Χαρίλαου Φλωράκη, είναι η νομιμοποίηση του ΚΚΕ το 1974, ύστερα από 27 χρόνια παρανομίας και πολλά χρόνια απουσίας των Κομματικών Οργανώσεων από την Ελλάδα. Τότε ηγήθηκε του ΚΚΕ, του Κόμματος που ήρθε στη νομιμότητα έχοντας στερηθεί τη φυσιολογική διαδοχικότητα δύο γενεών στην ανάπτυξή του.

Ομιλητής στο 9ο Συνέδρειο της ΠΕΑΕΑ

Οταν άρχισε η αντεπανάσταση στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, στη διάρκειά της και μετά, τότε που ακόμη και επιφανείς ηγέτες πολλών Κομμουνιστικών Κομμάτων υποχώρησαν και αναδιπλώθηκαν, ο Χαρίλαος Φλωράκης έμεινε όρθιος, υπεράσπισε το ΚΚΕ, κόντρα σε εκείνους που μεθόδευαν τη διάλυσή του με τη βοήθεια και την παρασκηνιακή συμμετοχή αστικών δυνάμεων. Ηταν αποφασιστική η συμβολή του στη λεγόμενη Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ, το 1990, καθώς και στο 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1991), τότε που επιχειρήθηκε η «μεγάλη έφοδος» για τη διάχυση του ΚΚΕ στον τότε Συνασπισμό. Δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι ήταν δυνατό να γίνει και το παραμικρό θετικό σε τούτο τον τόπο δίχως την ύπαρξη του ΚΚΕ.

Υπερασπίστηκε την προσφορά του σοσιαλιστικού συστήματος, ιδιαίτερα της Σοβιετικής Ενωσης. Είχε βαθύτατη πεποίθηση ότι ο σοσιαλισμός θα έρθει ό,τι και να γίνει, ότι είναι το μέλλον της ανθρωπότητας.

Επιστροφή του Χαρ. Φλωράκη (22/8/74)

Με τον Γιάννη Ρίτσο (αριστερά) και τον Λουί Αραγκόν το 1977

Στον ΔΣΕ αμέσως μετά την κατάληψη της Αράχωβας

ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ

Στρατοδικείο Αθήνας 1960. Με την μητέρα του Στυλιανή και την αδελφή του Αθηνά

Το δικαστήριό σας είναι υποχρεωμένο με την απόφασή του να δώσει απάντηση σε ορισμένα ερωτήματα: Αν το να έχει κανείς ιδανικά, το να αγωνίζεται για την εθνική ανεξαρτησία και δημοκρατία στην Ελλάδα είναι προδοσία ή όχι. Αν το να αγωνίζεσαι υπέρ της ειρήνης είναι προδοσία ή πρώτιστο καθήκον κάθε ανθρώπου. Είπατε ότι είσαστε υποχρεωμένοι να δικάσετε με βάση έναν ορισμένο νόμο. Αλλά δεν μπορείτε να χωρίσετε τη συνείδησή σας.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είπες ότι έχεις πλήρη συνείδηση και ότι αφομοιώνεσαι με το κόμμα σου. Σε ερωτώ: Γιατί μετά την απόφαση ότι ο Μπελογιάννης ήταν κατάσκοπος και το ΚΚΕ κάνει κατασκοπεία δεν αποχωρίζεσαι, αλλά εξακολουθείς να μένεις αφοσιωμένος;

Στο Κακουργιοδικείο της Λάρισας και του Πύργου

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτό είναι έτι εις βάρος σου!

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: ΤΟ ΚΚΕ δεν κάνει κατασκοπεία. Ο Μπελογιάννης δεν ήλθε για κατασκοπεία, αλλά για πολιτική δουλιά και είναι θύμα της μισαλλοδοξίας και της αμερικανοκρατίας και για μας είναι ήρωας.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εδώ υπάρχουν αποφάσεις, σήματα...

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Πολλά μπορούν να «υπάρχουν» και δεν ξέρω τι υπάρχει. Ρωτάτε εμένα για τον Μπελογιάννη όταν πολιτικοί αρχηγοί και μέλος του υπουργικού συμβουλίου είπαν σε προεκλογική περίοδο ότι «παίξαμε με το κεφάλι του Μπελογιάννη».

ΣΑΡΛΗΣ: Δε ρωτάτε τον κ. πρωθυπουργό και τον υπουργό Δικαιοσύνης...

Σε σχετική ερώτηση ο κατηγορούμενος Φλωράκης απαντά ότι δεν είπε για Μακεδόνες γενικώς, αλλά για Σλαβομακεδόνες. «Και ο Βενιζέλος - προσέθεσε - γράφει γι' αυτούς: δε θεωρούν εαυτούς ούτε Ελληνας, ούτε Σέρβους, ούτε Βουλγάρους».

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν τα ξέρω εγώ αυτά.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Αν δεν τα ξέρετε τι να σας κάνω.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Συμφέρει εθνικά η ανακίνησις του Μακεδονικού;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Οχι, δε συμφέρει. Δεν το υποκινούμε εμείς, αλλά εκείνοι που καταπιέζουν τους Σλαβομακεδόνες και τους καλλιεργούν έτσι τάσεις αποχωρισμού.

Ο Χαρίλαος Φλωράκης στη διάρκεια της δίκης το 1955, όπου καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Να μου πείτε πρώτα για ποιο λόγο θα γίνει ο πόλεμος.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Για να τους απελευθερώσουμε, επειδή είναι Ελληνες.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ελληνες υπάρχουν και στην Πόλη και στη Σμύρνη και στην Αίγυπτο και στην Αμερική.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εκτός από φόνους και καταστροφές τι έχετε να παρουσιάσετε;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Αφού μιλάτε για καταστροφές σας λέω. Το 1949 εμείς νικηθήκαμε. Πέρασαν 11 χρόνια. Από τότε οι κυβερνήσεις της χώρας πήραν 3 δισεκ. δολλάρια. Τι έγινε μ' αυτά, πού είναι η πρόοδος; Η «Καθημερινή» έγραφε τότε: «Να ξεμπερδέψουμε με τους κομμουνιστάς και θα φάμε με χρυσά κουτάλια». Και σήμερα αντί για χρυσά κουτάλια έχουμε ένα εκατομμύριο ανέργους και υποαπασχολουμένους.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πώς λέτε ότι δεν είσαστε υπέρ της βίας αφού στην κατοχή είσαστε τα 10% και θέλατε να επιβληθήτε με τη βία;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ο μακαρίτης ο Χαβίνης είπε στη Βουλή ότι είναι ντροπή να υβρίζεται η Εθνική Αντίσταση, γιατί την ακολουθούσε το 70% του ελληνικού λαού. Ποια ήταν η βία; Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ έκαναν ακριβώς το αντίθετο. Είχαν τα 80% του λαού με το μέρος τους, είχαν ουσιαστικά την εξουσία και δέχθηκαν να συμμετάσχουν ως μειοψηφία σε κυβέρνηση εθνικής ενότητος. Και αυτό ήταν λάθος τους.

Σε ερώτηση του προέδρου εάν λειτουργούν στις ανατολικές χώρες σχολές στις οποίες διδάσκονται μαθήματα σαμποτάζ, ασυρμάτου κ.λπ., ο Φλωράκης απαντά:

- Σας είπα τι σπουδάζουν οι Ελληνες. Πάνε σε σχολείο. Πανεπιστήμιο κ.λπ. και παίρνουν και επίδομα. Πώς να το κάνουμε; Αυτό είναι το σοσιαλιστικό σύστημα.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εσύ εφοίτησες στη Στρατιωτική Ακαδημία της Μόσχας; Γιατί έτσι έχει κατατεθεί.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Οχι. Πολλά έχουν κατατεθεί.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τι δουλειά έκανες;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τριατατικός πριν από τον αλβανικό πόλεμο.

Σε σχετική ερώτηση του προέδρου απαντά ότι μετά την κατάρρευση του μετώπου Ελληνες υπουργοί τον παρέδωσαν στους Γερμανούς, αργότερα κατετάγη στον ΕΛΑΣ και κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου στον δημοκρατικό στρατό.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Και πώς ζούσες σ' αυτό το διάστημα;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Το πώς ζούμε δεν ενδιαφέρει το δικαστήριο. Σας είπα ότι το κόμμα έχει τα οικονομικά του. Ρωτήσατε άλλα κόμματα που αγοράζουν ψήφους και εξαγοράζουν συνειδήσεις, πού τα βρίσκουν τα χρήματα; Πώς έχει π.χ. η ΕΡΕ, το κόμμα των Φιλελευθέρων και τα άλλα κόμματα γραφεία, μηχανισμό κ.λπ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μα εσείς ερχόσαστε απ' έξω με τόσα χρήματα.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Προέρχονται από τις συνδρομές των μελών μας. Μην ξεχνάτε ότι έχετε καταδικάσει Ελληνες πολίτες σε θάνατο για εισφορές που δίναν στο κόμμα.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εννοείς τα τάλληρα. Αυτές είναι ψείρες.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τα πάντα. Κι αυτές οι καρέκλες που καθόσαστε είναι φτιαγμένες από αυτά τα τάλληρα των εργατών και του ελληνικού λαού.

Σε ερώτηση του προέδρου αν γνωρίζει την Μπαρμπέρη και την Πράπα, απαντά:

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Την Μπαρμπέρη πρώτη φορά την είδα εδώ. Για την Πράπα θα σας εξηγήσω. Εγώ αντιλήφθηκα ότι με παρακολουθούσαν οι αστυνομικοί και πήγα στο περίπτερο για τσιγάρα προκειμένου να το διαπιστώσω. Γυρίζοντας είδα την Πράπα. Την είχα δει άλλη μια φορά. Εκείνη τη στιγμή την πλησίασα και της μίλησα για να καλύψω τις κινήσεις μου. Σας λέω όμως ότι δεν έχει καμμιά ανάμειξη στον παράνομο μηχανισμό.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Γιατί ήρθες εδώ;

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Για να εφαρμόσω τη γραμμή του κόμματος. Το πρόβλημα, όμως, βρίσκεται αλλού. Πιστεύετε κι εσείς ότι το κόμμα κάνει κατασκοπεία; Γιατί εγώ είμαι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής κι αν κάνει κατασκοπεία το κόμμα μου κάνω κι εγώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εγώ είμαι πεπεισμένος γιατί υπάρχει η υπόθεση Μπελογιάννη.

ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τότε γιατί κάνετε τη δίκη;

Πλήθος συλλυπητηρίων τηλεγραφημάτων και μηνυμάτων αδελφών Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων για την απώλεια του Χαρίλαου Φλωράκη έφταναν τις προηγούμενες μέρες στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ. Από την περασμένη Δευτέρα, που έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο η θλιβερή είδηση, άρχισαν αμέσως να καταφτάνουν μηνύματα συμπάθειας και συμπαράστασης. Απ' όλες τις γωνιές της Γης αναγνωρίζεται η μεγάλη προσφορά του Χαρίλαου Φλωράκη τόσο στο κίνημα στην Ελλάδα όσο και στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, στον αγώνα για την κοινωνική προκοπή, το σοσιαλισμό και κομμουνισμό.

Τα αδελφά κόμματα που έστειλαν συλλυπητήρια τηλεγραφήματα είναι: από τα Βαλκάνια, ΑΚΕΛ, ΚΚ Τουρκίας, ΕΜΕΠ Τουρκίας, ΚΚ Βουλγαρίας, Βουλγαρικό ΚΚ «Γκεόργκι Ντιμιτρόφ», ΚΚ Αλβανίας, ΚΚ Μακεδονίας (Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας), Νέο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, Εργατικό ΚΚ Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Κομμουνιστές της Σλοβενίας. Επίσης, από την Ευρώπη: ΚΚ Ρωσικής Ομοσπονδίας, Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας, ΚΚΣΕ, ΚΚ Ουκρανίας, Ενιαίο ΚΚ Γεωργίας, ΚΚ Αρμενίας, Πορτογαλικό ΚΚ, Αριστερό Κόμμα Σουηδίας, Εργατικό Κόμμα Ουγγαρίας, Κόμμα Εργατών Βελγίου, Πόλος Κομμουνιστικής Αναγέννησης Γαλλίας, ΚΚ Ισπανίας, ΚΚ Λαών της Ισπανίας, Κόμμα Κομμουνιστών Καταλονίας, Ενωμένη Αριστερά Ισπανίας, ΚΚ Αυστρίας, ΚΚ Ιρλανδίας, Κόμμα Κομμουνιστικής Επανίδρυσης Ιταλίας, Κόμμα Ιταλών Κομμουνιστών, Γερμανικό ΚΚ, ΚΚ Σουηδίας, ΚΚ Σλοβακίας, ΚΚ Πολωνίας, ΚΚ Δανίας (Μ-Λ), ΚΚ Λουξεμβούργου, ΚΚ Μάλτας, Κόμμα Σοσιαλιστικής Συμμαχίας Ρουμανίας, ΚΚ Βρετανίας, Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Κύπρου, Ενωμένοι Δημοκράτες Κύπρου.

Μηνύματα από άλλες γωνιές του πλανήτη ήρθαν επίσης από: ΚΚ Κίνας, ΚΚ Κούβας, Νεολαία του Κινήματος Πέμπτης Δημοκρατίας Βενεζουέλας, Δημοκρατικό Μέτωπο Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης, Κόμμα Παλαιστινιακού Λαού, ΚΚ Ισραήλ, ΚΚ Ινδίας, ΚΚ Ινδίας (Μαρξιστικό), ΚΚ Σρι Λάνκα, ΚΚ Βραζιλίας, ΚΚ Χιλής, Κόμμα Κομμουνιστών Μεξικού, Εργατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Μεξικού, Τουντέχ Ιράν, ΚΚ Αυστραλίας, Φιλιππινέζικο ΚΚ, Κόμμα Σοσιαλιστικής Πρωτοπορίας Αλγερίας, Σουδανικό ΚΚ, Παναραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Μπάαθ Συρίας.

Ταυτόχρονα, διεθνείς οργανώσεις απέτισαν φόρο τιμής με μηνύματά τους. Η Διεθνής Ομοσπονδία Αντιστασιακών (FIR), το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης, η Παγκόσμια Συνδικαλιστική Ομοσπονδία, η Παγκόσμια Ομοσπονδία Δημοκρατικών Νεολαιών. Επίσης, φορείς της ελληνικής ομογένειας της Αυστραλίας, ο Εργατικός Σύλλογος Ελλήνων του Κεμπέκ, η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας, οι Ελληνες της Τσεχίας, ο Σύλλογος Ελλήνων Βουλγαρίας, η Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών, ο Σύλλογος Ποντίων Βρυξελλών. Επίσης, η Παλαιστινιακή Παροικία Ελλάδας, η Επιτροπή Αλληλεγγύης στους Πολιτικούς Κρατουμένους σε Τουρκία και Κουρδιστάν, η Επιτροπή Ειρήνης Βουλγαρίας, η Φιλιππινέζικη Επιτροπή Ειρήνης και Αλληλεγγύης.

Ακόμη, οι πρεσβείες στη χώρα μας των Ρωσίας, Κούβας, Κίνας, Συρίας και Παλαιστινιακής Αρχής, ενώ μήνυμα απέστειλε και ο Τάσσος Παπαδόπουλος, Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Προσωπικά μηνύματα έστειλαν ο Τζερόνιμο ντε Σόουζα, ΓΓ της ΚΕ του Πορτογαλικού ΚΚ, και από το ίδιο κόμμα ο Αλβάρο Κουνιάλ. Μήνυμα έστειλε ο πρόεδρος της ευρωομάδας Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά / Βόρεια Πράσινη Αριστερά (GUE/NGL), Φράνσις Βιρτς, και οι ευρωβουλευτές της Λουίζα Μοργαντίνι, από την Κομμουνιστική Επανίδρυση, Ρομπέρτο Γκαλτίερι, από το Κόμμα Ιταλών Κομμουνιστών, Ερικ Μέλτζερ, από το Αριστερό Κόμμα Σουηδίας, Ιλντα Φιγκεϊρέδο, από το Πορτογαλικό ΚΚ, Κυριάκος Τριανταφυλλίδης, από το ΑΚΕΛ.

Ενα αίσθημα αισιοδοξίας για το μέλλον, για τη μελλοντική πορεία του Κόμματός μας.

Ιδιαίτερα εντυπωσιάζει η μαζική συμμετοχή της νεολαίας. Και ασφαλώς ξέρετε ότι η νεολαία ήταν πάντα το θερμόμετρο που μέτραγε την υγεία του Κόμματος. Το δεύτερο είναι μία δυσκολία που δοκιμάζω να μιλήσω για τα 75χρονα του ΚΚΕ.

Στο τι να πρωτοαναφερθεί κανένας!

Στο ιστορικό γεγονός ότι η εργατική τάξη της χώρας μας απέκτησε το Νοέμβρη του 1918 κι αυτή το πολιτικό της κόμμα;

Στην ηρωική του πορεία, που είναι πορεία αδιάκοπου αγώνα για την υπεράσπιση των συμφερόντων της εργατικής τάξης, των συμφερόντων του εργαζόμενου λαού;

Στην αταλάντευτη προσήλωσή του στο στόχο για την κοινωνική και πολιτική απελευθέρωση της εργατικής τάξης και των άλλων καταπιεσμένων στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας;

Στην πάλη του ενάντια στο φασισμό, ενάντια στη χιτλεροφασιστική κατοχή και στην αγγλοαμερικανική επέμβαση;

Στις σημερινές του θέσεις και στην πάλη του για τα ζωτικά προβλήματα του λαού μας;

Στο 18ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ

Αν γινόταν προσκλητήριο νεκρών, στρατιές ολόκληρες από σεμνές σκιές αγωνιστών θα κύκλωναν απόψε το στάδιο.

Γι' αυτούς που έφυγαν για το μέλλον του τόπου μας, τιμούμε τη μνήμη τους και δίνουμε την υπόσχεση να συνεχίζουμε σταθερά και αταλάντευτα το δρόμο τους, πως προχωράμε για να δικαιωθεί η θυσία τους, να εκπληρωθούν τα όνειρά τους.

Αγαπητοί φίλοι,

Η 75χρονη ιστορία του ΚΚΕ είναι πορεία γεμάτη από αγώνες για τα ζητήματα του εργαζόμενου λαού. Από τα πιο μικρά ως τα πιο μεγάλα και τα πανεθνικά. Πορεία γεμάτη από σκληρές δοκιμασίες και θυσίες, πορεία μέσα από νίκες και ήττες, πορεία προς τα μπρος αλλά και με πισωγυρίσματα.

Το ΚΚΕ σε όλη αυτή την 75χρονη διαδρομή στάθηκε όρθιο, σταθερά προσηλωμένο στα πιο υψηλά ιδανικά, στην κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και στην οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Εδώ προβάλλει ένα ερώτημα, που η απάντησή του έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο για το χτες, αλλά και για το σήμερα, και για το μέλλον.

Και το ερώτημα είναι:

Πώς έγιναν όλα αυτά δυνατά;

Ποιοι παράγοντες και ποιες δυνάμεις έκαναν δυνατή την αντοχή του ΚΚΕ σε αυτή την τιτάνια πορεία και να αναγνωρίζεται σήμερα ο σημαντικός ρόλος του στην ελληνική κοινωνία;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία σήμερα.

Σήμερα, που οι αντίπαλοί του, οι κάθε λογής απολογητές του καπιταλισμού, που, εκμεταλλευόμενοι τις γνωστές εξελίξεις στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, προσπαθούν να σπείρουν τη σύγχυση και να πείσουν τους εργαζόμενους:

Οτι ο σοσιαλισμός πέθανε.

Οτι η μαρξιστική-λενινιστική θεωρία αποδείχτηκε λαθεμένη.

Οτι ο ρόλος και η αναγκαιότητα των κομμουνιστικών κομμάτων τελείωσε και μία σειρά άλλα πράγματα.

Πολύ έξω πέφτουν όλοι τους!

Το ΚΚΕ δεν είναι ένα από τα διάφορα και συνηθισμένα κόμματα. Το ΚΚΕ είναι γέννημα της εργατικής τάξης, είναι γέννημα της ανάγκης να αποκτήσει κι αυτή το πολιτικό της κόμμα.

Το ΚΚΕ υπήρξε και θα υπάρχει, γιατί υπάρχει η εργατική τάξη και που τα συμφέροντά της υπηρετεί.

Το ΚΚΕ θα υπάρχει γιατί καθοδηγείται από την επαναστατική κοσμοθεωρία του μαρξισμού-λενινισμού.

Γιατί εμπνέεται από τα πιο υψηλά ιδανικά της ανθρωπότητας, ιδανικά για μια κοινωνία δίχως εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, για μια κοινωνία σοσιαλιστική.

Θα υπάρχει γιατί τα όσα χαρακτηρίζουν τις διακηρύξεις του και τα λόγια του, εκφράζονται με ακρίβεια και συνέπεια στα έργα του, όσο και αν αυτό απαιτεί θυσίες.

Η διγλωσσία και η υποκρισία, που αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα των άλλων κομμάτων, είναι ξένα στο ΚΚΕ.

Περιοδεία στη Θεσσαλία, το Σεπτέμβρη του 1996

• «Πλουραλισμός; Ας δούμε: Ο πλουραλισμός γνωμών είναι παράγοντας ανάπτυξης, όχι, όμως, ο οποιοσδήποτε πλουραλισμός. Υπάρχει πλουραλισμός που δρα στα πλαίσια του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού - δηλαδή πλουραλισμός γνωμών και ενότητα δράσης. Και υπάρχει και πλουραλισμός, να κάνει ο καθένας του κεφαλιού του. Αυτός ο πλουραλισμός εμποδίζει την εφαρμογή της πολιτικής και οδηγεί στην παράλυση της συλλογικής θέλησης...».
• «Ποια ανανέωση, σύντροφοι; Υπάρχει ανανέωση και ανανέωση. Υπάρχει η επαναστατική ανανέωση που στηρίζεται στις θεμελιακές αρχές του κομμουνισμού. Υπάρχει και η ανανέωση που αναζητάει το καινούριο όχι μέσα στα πλαίσια των αρχών, αλλά πέρα από αυτές - ακόμη και ενάντιά τους. Υπάρχει ανανέωση, που τη δημοκρατική λειτουργία την αντικαθιστούν με την αναρχία, με το μη σεβασμό της θέλησης της πλειοψηφίας, με τη δημιουργία κέντρου αντιπολίτευσης. Επικαλούνται τις εξελίξεις στον κόσμο, αλλά ξεχνάνε τις επιδιώξεις των αντιπάλων σχετικά με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αυτές δεν άλλαξαν. Αυτά επιβάλλουν όχι χαλάρωση, αλλά δυνάμωμα της ενιαίας έκφρασης και δράσης. Το δυνάμωμα της πειθαρχίας και της τήρησης του Καταστατικού. Η αυστηρή τήρηση του Καταστατικού είναι ο κύριος δείχτης της αφοσίωσης του κομμουνιστή στην υπόθεση του κομμουνισμού...».
• «Αμ οι μεταρρυθμίσεις; Διακηρύσσουν ότι με έναν ευνοϊκό συσχετισμό των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων μπορεί οι μεταρρυθμίσεις να αποκτούν δομικό χαρακτήρα και να οδηγούν σε ποιοτικούς κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Οι μεταρρυθμίσεις δίχως την εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, δεν μεταβάλλουν, δεν αλλάζουν τις βάσεις της υπάρχουσας κοινωνικής δομής. Οι μεταρρυθμίσεις έχουν διπλό περιεχόμενο: Από τη μία είναι βήμα προς τα εμπρός που βελτιώνουν την κατάσταση. Από την άλλη προφυλάσσουν (με την εκτόνωση) το υπάρχον κοινωνικό σύστημα...».
• «Ωστε, λοιπόν, "θρίαμβος της δημοκρατίας" οι ανατροπές στην Ανατολική Ευρώπη! Αλλά, ποιες δυνάμεις ενισχύθηκαν από το "θρίαμβο"; Οι δημοκρατικές πράγματι δυνάμεις ή οι δυνάμεις εκείνες, οι οποίες στο όνομα της δημοκρατίας έχουν ουσιαστικά ταχθεί ενάντια στο σοσιαλισμό; "θρίαμβος της δημοκρατίας" με το Κ.Κ. εκτός νόμου! "Θρίαμβος της δημοκρατίας" με νέες δυνατότητες για επέμβαση του ιμπεριαλισμού! "Θρίαμβος της δημοκρατίας" με ανεργία, εξαθλίωση, πείνα και έγκλημα! Φυσικά, είναι δύσκολος ο δρόμος. Εχει πολύ ανήφορο και δεν μπορούν όλοι να τον βγάλουν...».
• «Την ξαναθυμήθηκαν την πιπίλα: "Σε ξεπερασμένα δόγματα επιμένει το ΚΚΕ"! Ποια είναι τα "ξεπερασμένα δόγματα", άσπονδοι σύντροφοι και φίλοι; Οτι επιμένουμε στην ανάγκη ανάκτησης της εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας; Οτι παραμένουμε αμετακίνητα προσηλωμένοι στην υπεράσπιση των συμφερόντων των εργαζομένων; Οτι έχουμε και σήμερα παντιέρα μας την κοινωνική δικαιοσύνη και το σοσιαλισμό; Πάρτε το απόφαση: Πολλά μπορούν να αλλάξουν στο ιστορικό προτσές. Ενα μόνο δεν μπορεί να αλλάξει: Η ανάγκη για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας και της ανθρωπότητας...».
• «Υπάρχει έστω και ένας σοβαρός άνθρωπος στη Γη που να πιστεύει ότι θα μπορούσε να κάνει (όσα κάνει) ο ιμπεριαλισμός σήμερα, αν δεν είχε διαλυθεί η Σοβιετική Ενωση; Οι λαοί βλέπουν, ήδη, τα αποτελέσματα: Ο καπιταλισμός, καθημερινά, όλο και περισσότερο δείχνει το χειρότερο πρόσωπό του: Το αντικοινωνικό, ληστρικό και απάνθρωπο. Οι επιτυχίες του, φυσικά, παράγουν πλούτο, αλλά τον σωρεύουν στους λίγους και η ζωή των εργαζομένων χειροτερεύει. Οσο για τις δημοκρατικές ελευθερίες, συνεχώς ροκανίζονται και λιμάρονται...».
• «Εμ, αυτή η καραμέλα περί του τέλους των ιδεολογιών! Παρά το μεταφυσικό της περιεχόμενο, δεν μπορεί ν' αλλάξει την πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα λέει ότι οι αντιθέσεις που χαρακτηρίζουν τον καπιταλισμό, όχι μόνο δεν εξασθενούν, τώρα που διαλύθηκε η Σ.Ε., αλλά και δυναμώνουν. Και κατατρώγουν τα ίδια τα σπλάχνα του. Ούτε ο καπιταλισμός είναι αιώνιος ούτε το τέλος του κομμουνισμού έφτασε, για τον απλούστατο λόγο ότι οι λαοί δεν πρόκειται να παραιτηθούν από το όραμα για μια δίκαιη κοινωνία και από τους αγώνες για σοσιαλισμό...».
• «Αγώνας! Αυτή είναι η λέξη-κλειδί. Γιατί τίποτε δεν μπορεί και δεν πρόκειται να γίνει από μόνο του. Χρειάζεται αέναη πάλη της εργατικής τάξης και των συμμάχων της σε κάθε χώρα - και συντονισμός της πάλης αυτής. Ποιος, τάχα, εργαζόμενος δε θα ήθελε μια δικαιότερη κοινωνία; Και αυτό είναι το μεγάλο καθήκον για όλους μας: Να ξαναδώσουμε αίγλη στο όραμα του σοσιαλισμού και να αγωνιζόμαστε γι' αυτό...».

• «Αν οι εκλογές μπορούσαν ν' αλλάξουν το καπιταλιστικό καθεστώς, σίγουρα οι καπιταλιστές θα τις είχαν καταργήσει...».
• «Να μην ταυτίζουμε τη δημοκρατία με το κοινωνικοοικονομικό σύστημα. Ο καπιταλισμός ή ο σοσιαλισμός είναι κοινωνικοοικονομικό σύστημα. Η δημοκρατία είναι μορφή πολιτικού καθεστώτος. Γι' αυτό και προϋποθέτει: Υποταγή της μειοψηφίας στην πλειοψηφία, πολιτικά δικαιώματα και ελευθερίες των πολιτών και συνθήκες άσκησης αυτών των δικαιωμάτων. Η λειτουργία της δημοκρατίας, όμως, συνδέεται με τις υλικές συνθήκες ζωής μιας κοινωνίας. Συνδέεται με το κοινωνικό - οικονομικό σύστημα κάθε χώρας. Αρα, με την έννοια αυτή, η δημοκρατία δεν είναι αταξική...».