«Είμαστε αποφασισμένες από αύριο, όταν γυρίσουμε στα μετερίζια του αγώνα μας τα καθημερινά, να βρούμε τρόπους και μορφές για να φτάσουμε σε όλες τις γυναίκες της χώρας μας, για να τις ξεσηκώσουμε και να τις συστρατεύσουμε στους αγώνες μας... Αν ενημερωθούν (από εμάς), αν ευαισθητοποιηθούν (από εμάς) τότε θα αποφασίσουν να πάρουν τις τύχες τους και τις τύχες των παιδιών τους στα χέρια τους και καμία απόφαση τότε των παγκοσμιοποιημένων εκμεταλλευτών δεν μπορεί να υλοποιηθεί». Αυτό είναι το βασικό στίγμα που έδωσε στη λήξη των εργασιών του 8ου Συνεδρίου της ΟΓΕ η πρόεδρός της, απαντώντας ταυτόχρονα και στο τι σημαίνει πραγματική συμμετοχή για τη διεκδίκηση της ισοτιμίας, και συνέχισε:
«... Επαναβεβαιώσαμε επί τρεις μέρες μέσα σ' αυτή την αίθουσα, με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, ότι δε θα συναινέσουμε, δε θα συμβιβαστούμε, με την επίθεση που γίνεται στις κατακτήσεις μας και στα χρωστούμενα δικαιώματά μας. Δε θα συμμορφωθούμε "προς τας υποδείξεις", θα μείνουμε απείθαρχες και ασυμβίβαστες, διότι ακριβώς διεκδικούμε τα χρωστούμενα. Δε ζητάμε να μας χαρίσει κανείς τίποτα. Συμβάλλουμε με την εργασία μας στην οικονομία του τόπου μας, γεννάμε, ανατρέφουμε και μεγαλώνουμε τους αυριανούς πολίτες αυτής της χώρας.
Αυτά τα δικαιώματα που έχουν να κάνουν με τη μόνιμη και σταθερή εργασία, την κοινωνική ασφάλιση, τις υπηρεσίες της δημόσιας υγείας, τη δημόσια και δωρεάν παιδεία, τις δημόσιες υπηρεσίες της κοινωνικής πρόνοιας, την κατάργηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε όλους αυτούς τους τομείς, είναι χρωστούμενα. Δεν μπορεί να τα μετατρέψουν σε παροχή υπηρεσιών με ανταποδοτικά τέλη. Δεν μπορεί ο κ. πρωθυπουργός να μας ξεγελάσει με το πυροτέχνημα προχτές, ανήμερα 8 του Μάρτη ότι θα νομοθετηθεί η υποχρεωτική συμμετοχή των γυναικών κατ' αρχήν στις νομαρχιακές και δημοτικές εκλογές που έρχονται, κατά το 1/3. Και μάλιστα το έβαλαν και με πονηρό τρόπο, ότι πρέπει να εκπροσωπείται το κάθε φύλο κατά το 1/3.
Δε θα μας αποπροσανατολίσουν εμάς, με τη συμμετοχή των γυναικών σε όργανα που βρίσκονται ψηλά στην πυραμίδα. Γιατί αυτό εννοούν. Εμάς, δε θα μας κάνουν μάθημα για τη συμμετοχή των γυναικών! Επί 25 χρόνια παλεύουμε αυτή τη συμμετοχή. Πού την παλεύουμε όμως; Σε όλη την πυραμίδα. Εμείς δεν εννοούμε αυτό που εννοούν, στις νομαρχίες, στα βουλευτικά έδρανα κλπ. Εμείς εννοούμε να μας βοηθήσουν να είμαστε στο σύλλογο, στον αγροτικό σύλλογο, στο συνεταιρισμό, στην οργάνωση του κόμματός μας. Αυτό θα πει συμμετοχή. Και πώς θα την κάνουμε αυτή, αν δεν έχουμε όλες αυτές τις κοινωνικές βοήθειες, την κοινωνική πολιτική που είπαμε προηγουμένως;
Πρωταρχική θέση στους αγώνες και στις διεκδικήσεις μας κατέχει η απαίτηση, πρώτα και κύρια: Το ΝΑΤΟ να φύγει από τα Βαλκάνια, διότι απειλεί τη ζωή μας, γιατί απειλεί την εδαφική ακεραιότητα της χώρας μας. Η Ελλάδα να φύγει από το ΝΑΤΟ. Να διαλυθεί το ΝΑΤΟ. Κανένα στρατευμένο Ελληνόπουλο έξω από τα σύνορα της χώρας μας. Να γυρίσουν αμέσως όλοι οι στρατευμένοι και όλοι οι φοιτητές που φοιτούν σε πανεπιστήμια της βομβαρδισμένης χώρας. Να φύγουν όλα τα πυρηνικά από τη χώρα μας...
Καταδικάζουμε τη νέα τάξη πραγμάτων και τα όργανα που τη στηρίζουν. Στέλνουμε μήνυμα προς όλες τις οργανωμένες κοινωνικές ομάδες και τους πολιτικούς σχηματισμούς (όλους ανεξαιρέτως) ότι χωρίς την ισοτιμία, τη χειραφέτηση και την απελευθέρωση των γυναικών (του μισού πληθυσμού δηλαδή), καμιά ανάπτυξη καμιάς χώρας, καμιάς πατρίδας δεν μπορεί να προχωρήσει».
- Ποια ήταν τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά αυτού του συνεδρίου;
- Θα σταθώ σε κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του συνεδρίου. Το ένα είναι ότι σ' αυτό υπερίσχυσαν αριθμητικά οι νέες γυναίκες, κι αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Μια άλλη επισήμανση που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι το ποιητικό χαρακτηριστικό στις εισηγήσεις που ακούστηκαν. Ηταν πολλές και ενδιαφέρουσες - είκοσι συνολικά - θεματικές. Τι δείχνει αυτό; Οτι τα στελέχη της ΟΓΕ ώριμα σήμερα, δε χάνουν το δάσος μπροστά στο δέντρο. Και θα εξηγηθώ: Εχουν ωριμότητα και αυτό εκφράστηκε συνολικά, στις είκοσι θεματικές, να ακτινογραφούν πολιτικά τα πιεστικά προβλήματα των γυναικών, με πρωταρχική τους σκέψη να αποκαλύψουν τους υπαίτιους και να τους ονοματίσουν χωρίς περιστροφές. Ηταν ευθείες οι γυναίκες. Επιπλέον, όλος ο προβληματισμός που αναπτύχθηκε στο συνέδριο, δε στάθηκε μόνο στην αποκάλυψη στοιχείων και στην καταγραφή. Κάθε ομιλία έδινε στο τέλος της τη διέξοδο, άνοιγε δρόμο, έδειχνε τον άλλο μονόδρομο, εκείνον που ξέρουμε εμείς, τον μονόδρομο του αγώνα, της όρθιας στάσης, που είναι και η μόνη ελπίδα για την ανατροπή αυτής της βάρβαρης επέλασης στα δικαιώματα και τις κατακτήσεις των γυναικών. Το άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι ήταν πολύ καλά οργανωμένο το συνέδριο, έγινε χωρίς επαγγελματικά στελέχη και με την αυτοθυσία πράγματι των γυναικών, που δούλεψαν για την πραγματοποίησή του. Ολη η δουλιά στην ΟΓΕ βγαίνει από γυναίκες εργαζόμενες, που τον ελεύθερο χρόνο τους δουλεύουν εθελοντικά και τον προσφέρουν στην οργάνωση...
- Ποιοι είναι οι στόχοι σας από δω κι εμπρός;
- Τι χρεωνόμαστε; Εμείς σαν Ομοσπονδία - το έχουμε πει και στην εισήγησή μας αυτό - έχουμε υποθήκες, έχουμε συνέχεια δεν είμαστε... παρθενογένεση του 1976 - και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Και από την ιστορία μας και από τη βαρβαρότητα της εποχής εμείς χρεωνόμαστε να βρούμε τις γυναίκες. Ποιες γυναίκες; Εκείνες που στενάζουν από τις απάνθρωπες και αντιλαϊκές πολιτικές. Θα τις βρούμε με κάθε τρόπο, γιατί είναι ανάγκη να συμπορευτούμε, είναι αναγκαιότητα ιστορική να αντιταχθούμε σ' αυτή τη λαίλαπα. Τα υλικά μας είναι άφθονα και επεξεργασμένα και θα χρησιμεύσουν σαν εργαλείο. Είμαστε έτοιμες λοιπόν για την εξόρμηση προς τις γυναίκες. Πρέπει να βρούμε και θα τις βρούμε - μορφές καινούριες (οργανωτικές και άλλες) και αυτό θα είναι το πρώτο μας μέλημα.
Τα βήματά μας πρέπει να οδηγηθούν στις νέες γυναίκες πάση θυσία, αλλά και προς ομοειδείς επαγγελματικά ομάδες γυναικών π.χ. άνεργες, μερικά απασχολούμενες, απασχολούμενες στα σούπερ μάρκετ, συνταξιούχες κ.ά. Γιατί όμως είναι το πρώτο μας μέλημα; Γιατί η πατρίδα μας έχει ανάγκη από ένα λαϊκό ποτάμι που θα ανατρέψει αυτή την κατάσταση και οι γυναίκες έχουν το μεράδι τους σ' αυτό το στόχο. Η ΟΓΕ παίρνει την ευθύνη.
- Ποιο ήταν το σκεπτικό που σας οδήγησε στη σύγκληση της σύσκεψης με τις ξένες αντιπροσωπείες;
- Η γεωπολιτική θέση της χώρας μας μας ανάγκασε να κατανοήσουμε πολύ γρήγορα και πολύ έντονα τα σχέδια της «νέας τάξης πραγμάτων» στην περιοχή. Η χώρα μας βρέθηκε και βρίσκεται στο επίκεντρο των σχεδίων για την αλλαγή των συνόρων, για τη δημιουργία προτεκτοράτων, για τη διχοτόμηση της Κύπρου, του Αιγαίου κ.ά. Αλλωστε, η ανελλιπής συμμετοχή της ΟΓΕ σε όλες τις αντιιμπεριαλιστικές κινητοποιήσεις του κινήματος είναι ενδεικτική. Αυτός ήταν ο πρώτος βασικός λόγος που αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε κοινή σύσκεψη με γυναικείες οργανώσεις της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής και να προχωρήσουμε σε κοινή απόφαση.
Οι πολιτικές της ΕΕ καταδικάζουν όλες τις γυναίκες των χωρών - μελών στην κοινωνική περιθωριοποίηση, αφού οι δείκτες της ανεργίας, της μερικής απασχόλησης και της συρρίκνωσης της κοινωνικής πολιτικής συγκλίνουν σε όλες. Ακόμα σε όσα συνέδρια ξένων οργανώσεων κι αν παραβρεθήκαμε τελευταία, εισπράξαμε αυτή την ανησυχία και την αγανάκτηση των γυναικών άλλων ευρωπαϊκών χωρών - μελών της ΕΕ. Εκτιμάμε λοιπόν ότι όλη αυτή η επιθετική πολιτική απαιτεί κοινή στάση και κοινή δράση του γυναικείου κινήματος. Δράση σε εθνικό επίπεδο που την έχουμε καταγράψει εμείς σαν Ομοσπονδία και δράση σε διεθνές επίπεδο. Είχαμε την ευκαιρία να έρθουν εκπρόσωποι όπως είπαμε και προηγουμένως και από άλλες χώρες εκτός Ευρώπης και Μέσης Ανατολής. Η «νέα τάξη πραγμάτων» και η απειλή της δεν αφήνει καμιά χώρα από τον πλανήτη στο απυρόβλητο.
- Πήρατε τέτοιες αποφάσεις για κοινή δράση;
- Βέβαια, πήραμε κάποιες αποφάσεις. Απομένει η συνυπογραφή από δυο χώρες που επιφυλάχτηκαν να πάνε στην πατρίδα τους και να μας απαντήσουν. Μετά η απόφαση θα δημοσιοποιηθεί. Είναι το πρώτο βήμα αυτό - και πολύ σημαντικό - γιατί συμφωνήσαμε σε πολύ σπουδαία θέματα. Η κοινή απόφαση έχει πολύ ουσιαστικά και σοβαρά σημεία.
Χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από το 8ο Συνέδριο της ΟΓΕ
Ο πλούτος των θεμάτων και της συζήτησης στο 8ο Συνέδριο της ΟΓΕ, δύσκολα καταγράφεται. Δίνουμε λοιπόν μια μικρή άποψη των ζητημάτων που οι γυναίκες σύνεδροι δεν έθεσαν απλά ως προβληματισμό, αλλά και ως πεδία πάλης.
... για την κατακαμένη Σάμο και τις γυναίκες της. Ουσιαστική ήταν η παρέμβαση των εκπροσώπων του όμορφου νησιού για πολλά και σημαντικά θέματα. Λ.χ. την έρευνα που έγινε για το δημογραφικό και τη μητρότητα, το ναυάγιο του «Εξπρές Σαμίνα», τα παιδιά της Θύμαινας με τα νοητικά προβλήματα που το κράτος τα έχει αφήσει στην τύχη τους: «Κάθε σπίτι έχει το δικό του ανάπηρο, ίσως η Θύμαινα να 'χει πρωτιά θλιβερή σ' ολόκληρη την Ευρώπη», είπε μιλώντας σχετικά η Κική Κονταξή - Διακογιάννη. Παρούσα στην αίθουσα η Ουρανία Σπύρου, μέλος του ΔΣ της Προοδευτικής Κίνησης Γυναικών Σάμου και χήρα του Βασίλη Σπύρου, μέλους του πληρώματος της «Σαμίνα» που χάθηκε στο ναυάγιο προσπαθώντας να σώσει συνανθρώπους του. Την εικόνα της τραγωδίας ολοκλήρωσε με την εισήγησή της η Αγγελική Βαλεοντή - Δεμερτζή που αφού τελείωσε τη συγκλονιστική εισήγησή της για τη «φωτιά στη Σάμο», θέλησε να απαγγείλει ένα δικό της ποίημα εμπνευσμένο από την καταστροφή: «Μη φεύγεις, δεν τελειώνουν όλα!», κατέληγε - και ήταν τέτοια η συγκίνηση στο ακροατήριο των συνέδρων που απαίτησαν να το ακούσουν όλο, έστω και αν χρειαζόταν να μικρύνει το διάλειμμα. Ομως η αισιοδοξία για τη ζωή και η εμπιστοσύνη στη δύναμη του αγώνα αποτυπώθηκε και στο τραγούδι της Σαμιώτισσας Χριστίνας Κουτράκη, που τραγούδησε στίχους που έγιναν γνωστοί παλιότερα από τη Νένα Βενετσάνου: «Ενα ποτάμι ξεκινάει από δω/ είναι η γυναίκα που ξυπνάει/ δεν μπορείς να τη σταματήσεις, δεν μπορείς!».
«Οικονομικές, ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις στην οικογένεια από τις ανάγκες εκπαίδευσης των παιδιών στο λύκειο ή ΤΕΕ», ήταν το αντικείμενο μιας πολύ ενδιαφέρουσας έρευνας που πραγματοποίησε ο Σύλλογος Γυναικών Καρδίτσας και τα πρώτα της αποτελέσματα ανακοίνωσε στο συνέδριο η πρόεδρός του, Ντίνα Μπαντή. Η έρευνα έγινε από το Σεπτέμβρη έως τον Ιούνη του 2000 και τα αποτελέσματα τα επεξεργάστηκε το Κέντρο Γυναικών Καρδίτσας. Αναφέρουμε ορισμένα εντυπωσιακά στοιχεία που προέκυψαν από τις απαντήσεις σε δείγμα πληθυσμού δυο χιλιάδων ατόμων:
Η πλειοψηφία των παιδιών που παρακολουθούν το Ενιαίο Λύκειο προέρχεται από οικογένειες όπου οι γονείς είναι κυρίως απόφοιτοι δευτεροβάθμιας ή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, είναι δημόσιοι υπάλληλοι και ελεύθεροι επαγγελματίες κατά πλειοψηφία και το εισόδημά τους είναι μικρότερο των επτά εκατομμυρίων δραχμών.
Τα παιδιά που παρακολουθούν ΤΕΕ προέρχονται από οικογένειες όπου οι γονείς είναι κυρίως απόφοιτοι πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, είναι ελεύθεροι επαγγελματίες και αγρότες ή εργάτες ενώ η πλειοψηφία δηλώνει εισόδημα μικρότερο των τριών εκατομμυρίων. Η πλειοψηφία των νοικοκυριών ξοδεύει από ένα εκατομμύριο έως ενάμισι εκατομμύριο ετησίως για δαπάνες φροντιστηρίου. Οι ώρες παρακολούθησης των μαθητών στο φροντιστήριο είναι κατά μέσο όρο είκοσι τη βδομάδα και οι ώρες προετοιμασίας που αφιερώνει το μεγαλύτερο ποσοστό είναι 15-20. Περίπου τον ίδιο αριθμό ωρών προετοιμασίας αφιερώνει και για τα μαθήματα του σχολείου, παρ' όλο που ο αριθμός των ωρών παρακολούθησης είναι μεγαλύτερος (κατά μέσο όρο 30 τη βδομάδα).
Εντυπωσιακές είναι οι απαντήσεις σ' ό,τι αφορά τις εξωσχολικές δραστηριότητες: Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών δεν αναπτύσσει καμιά εξωσχολική δραστηριότητα. Οταν αναπτύσσει, προτιμά τον αθλητισμό (κολύμβηση, στίβος, γυμναστική, μπάσκετ, ποδόσφαιρο) τη μουσική και τον κινηματογράφο και σε μικρότερο ποσοστό το χορό (χορευτικό, μπαλέτο) και την ενασχόληση με ηλεκτρονικούς υπολογιστές.