Νοέμβρης του 1999 ήταν, αν δε με απατά και η μνήμη μου, όταν μετακομίσαμε στα νέα γραφεία του «Ριζοσπάστη» στο Κρυονέρι. Τέρμα θεού μου φάνηκε, τέρμα θεού μου φαίνεται και τώρα. Θυμάμαι τον πρώτο καιρό, που στεκόμουν περίλυπη λίγα λεπτά μπροστά στο παράθυρό μου και κοιτούσα μελαγχολικά την Εθνική Λαμίας. Δεν έβλεπα τίποτε άλλο από τα αυτοκίνητα που τη διέσχιζαν και αναρωτιόμουν πού να πήγαιναν άραγε. Κατά τα άλλα, ίχνος ζωής συγγενείς, που λέγανε παλιά. Επειτα, για να μη βλέπω το «τίποτε» που με περιέβαλλε, έκλεισα τα παντζούρια!

Κάθε μέρα νοσταλγούσα τα παλιά μας γραφεία στον Περισσό, κάθε μέρα όμως που περνούσε, χωρίς να το συνειδητοποιώ, έτσι συμβαίνει πάντα, συνήθιζα τη διαδρομή στην Εθνική, το χώρο, την ιδέα πως ήμουνα στο Κρυονέρι και λέω ιδέα, γιατί το ίδιο δεν τον γνώριζα καθόλου. Κάποιο μεσημέρι, μια συνάδελφος και αγαπητή φίλη με κάλεσε για φαγητό. «Κάπου κοντά, είπα. Δεν αντέχω πια τις μεγάλες αποστάσεις». Ετσι και έγινε. Εκείνη τη μέρα, είδα για πρώτη και μοναδική φορά το χωριό. Και τα 'χασα. Κυριολεκτικά. Μέσα στο πράσινο φύτρωναν σαν τα μανιτάρια μετά τη βροχή πολυτελείς μονοκατοικίες. Νερά έτρεχαν. Τα είδα ή τα άκουσα; δεν είμαι σίγουρη. Και μεγάλες ταβέρνες και καφενεία ήταν απλωμένα στην πλατεία σαν πολύχρωμη βεντάλια. Κάτι ενοχλούσε τη μνήμη μου. Κάτι που δεν μπορούσε να ανακληθεί. Μα πώς το λέγανε παλιά το Κρυονέρι; Την επομένη, τηλέφωνα στο φίλο της στήλης, στον Βαγγέλη Μηνιώτη και τον ρώτησα. Εκείνος με βοήθησε, όπως πάντα άλλωστε. Είπε:

«Τότε που σκόρπισαν τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής εδώ κι εκεί σε όλη την ελληνική επικράτεια σε χέρσες και άγονες περιοχές, όπου αγωνίστηκαν σκληρά για να δημιουργήσουν μια νέα ζωή, σε λίγους από αυτούς έτυχε να ζήσουν σε μιαν άκρη της Αττικής, ώρες μακριά με τα πόδια από την Αθήνα, το Μπάφι. Ολα δύσκολα εκεί πάνω στην ερημιά, στα πόδια της Πάρνηθας. Το τι τράβηξαν, όπως και οι άλλοι που βρέθηκαν κι έστησαν νοικοκυριό σε απόμακρες από οργανωμένες κοινωνίες περιοχές, δεν είναι δύσκολο ο καθένας να φανταστεί. Ομως, με την εργατικότητα και την προκοπή τους, τα κατάφεραν παλεύοντας με τη γη να τα βγάλουν πέρα οι κάτοικοι του Μπάφι, όπως λεγόταν πριν το Κρυονέρι, που με την πάροδο του χρόνου θέριεψε κι από χωριουδάκι κοντεύει ν' ακουμπήσει την Αθήνα! Πετυχημένη, αλήθεια, η νέα του ονομασία, ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα σε ό,τι αφορά το κρύο νερό του.

Το νερό αυτό, που έρεε άφθονο στη ρεματιά με τα πλατάνια, και τα πεύκα ολόγυρα αποτελούσαν έναν πρώτης τάξεως τόπο για εκδρομές με κάθε είδους μέσον της μεταπολεμικής εποχής. Τα ΙΧ ήταν ...είδος εν ανεπαρκεία και τα πούλμαν δεν είχαν μπει ακόμα στην κυκλοφορία!

Μετά το ποτάμι ήταν το «άβατον» της βασιλικής «περιουσίας» κι αντικριστά το Μπογιάτι, ο σημερινός Αγιος Στέφανος, που ήταν περισσότερο γνωστό από το σιδηροδρομικό σταθμό του παρά από τον οικισμό. Τα πεύκα σε πυκνή διάταξη έφθαναν ως τη λίμνη του Μαραθώνα και δεν άφηναν μεγάλα περιθώρια καλλιεργήσιμης γης.

Στο Κρυονέρι, πριν τα εργοστάσια και η επέκταση των κτισμάτων κατακαλύψουν την περιοχή, ο κόσμος ζούσε από αγροτικές εργασίες κατά το πλείστον και ο τόπος παρήγαγε "μπαξεβανικά" καλής ποιότητας.

Για το τι συμβαίνει εκεί σήμερα στο όχι και τόσο μακρινό σε βάθος χρόνου πρώην χωριουδάκι, θα μπορούσες εσύ να μου πεις».

Εγώ τι να πω; Μονάχα μια φορά, όπως ήδη ομολόγησα, πήγα στο χωριό. Κατά τα άλλα, γνωρίζω μόνο με κλειστά τα μάτια το δρόμο που οδηγεί στην Εφημερίδα. Τίποτε περισσότερο, εκτός από ότι η οδός Λεύκης, που όταν πρωτόρθαμε είχε δεν είχε άλλο ένα κτίριο, τώρα είναι γεμάτη από πολυώροφα κτίσματα. Και ότι, ακόμη και σήμερα, μου φαίνεται μακριά, πολύ μακριά από το κέντρο, του οποίου εγώ παιδί του είμαι.

Τώρα που νυχτώνει πιο νωρίς και οι βόλτες έχουν περιοριστεί αρκετά, τα παιδιά μαζεύονται νωρίς στο σπίτι. Δεν είναι λίγες οι φορές που βαριούνται και δεν ξέρουν πώς να περάσουν την ώρα τους. Μερικές ιδέες με υλικά που συνήθως έχουμε στο σπίτι μας μπορούν να τους χαρίσουν κάποιες ευχάριστες στιγμές τα απογεύματα.

Δίνουμε στο παιδί ένα κερί - κατά προτίμηση λευκό - και το αφήνουμε να ζωγραφίσει με αυτό σε λευκό χαρτί ό,τι θέλει. Ενα σπίτι στην εξοχή, μια βάρκα στη θάλασσα, έναν ήλιο και δέντρα, κάποιο ζώο, κλπ. Μόλις τελειώσει, περνάει πάνω από τη ζωγραφιά νερομπογιές σε διάφορα χρώματα και εμφανίζεται μια πρωτότυπη ζωγραφιά!

Για το γράμμα μας αυτό θα χρειαστούμε το χυμό από πατάτα, το χυμό από λεμόνι και το χυμό από κρεμμύδι. Επίσης, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα λεπτό πινέλο ή ένα χρησιμοποιημένο σπίρτο.

Βάζουμε κάθε χυμό σε πλαστικά πιατάκια ή καπάκια και τα δίνουμε στο παιδί. Το παιδί βουτάει το πινέλο ή το σπίρτο στους χυμούς και φτιάχνει σε ένα λευκό φύλλο χαρτί ό,τι θέλει. Ενα μήνυμα, ένα γράμμα, μια ζωγραφιά, ένα χάρτη θησαυρού ή ό,τι άλλο θελήσει. Οταν στεγνώσει το μαγικό ...μελάνι, θα γίνει αόρατο. Για να «αποκρυπτογραφήσει» το αόρατο μήνυμα, ζεσταίνουμε το φούρνο στους 130 βαθμούς και βάζουμε μέσα το χαρτί. Μετά από λίγα λεπτά, το μήνυμα θα αρχίσει να διακρίνεται! Ετσι, καθώς ο χυμός ψήνεται στο φούρνο, σκουραίνει και γίνεται ευδιάκριτος.

Καλή διασκέδαση!

Οι αρχαίοι Ελληνες πίστευαν στη δύναμη της μουσικής και ένιωθαν υποχρεωμένοι να προσπαθήσουν να ελέγξουν τη χρήση της. Η ιδέα ότι η μουσική επιδρά άμεσα στο χαρακτήρα, στη θέληση και τη μεταγενέστερη συμπεριφορά ονομάζεται «θεωρία του ήθους». Οι αρχαίοι Ελληνες φιλόσοφοι περιέγραψαν με διάφορους τρόπους το «πιστεύω» τους, για το ότι η μουσική μπορεί να μεταδώσει, να αναθρέψει και ακόμη να παράγει ηθικές αξίες και καταστάσεις, σημειώνει, στον πρόλογό του, ο συγγραφέας του πρωτότυπου και συναρπαστικού βιβλίου, που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Fagotto, με τον τίτλο «Μουσικές βιταμίνες: Στοιχεία Μουσικής Ιατρικής - Μουσικής Ψυχολογίας». O Ηλίας Σακαλάκ μιλά για το πόσο επηρεάζει η μουσική την καθημερινή ζωή μας, για τη σχέση της γλώσσας με τη μουσική, για την επίδραση της μουσικής στα συναισθήματά μας, την επέμβασή της (της μουσικής, εννοείται) στις λειτουργίες του σώματός μας, τη βοήθεια που μπορεί να μας παράσχει στη συγκέντρωση, αλλά και για τα αποτελέσματα των μελετών που αφορούν την έρευνα στη Μουσική Ψυχολογία και την Ιατρική. Την έκδοση συνοδεύει και CD με εξαιρετικά κομμάτια των Μότσαρτ, Μπετόβεν, Παλεστρίνα, Μπαχ και Ντεμπισί.

Ολοι μιλάμε για την αρχαία Ελλάδα, αλλά πόσοι από μας γνωρίζουν όλα όσα θα έπρεπε να γνωρίζουν για την ιστορία της, την κοινωνική και πολιτική οργάνωση, την οικονομική ζωή, τη θρησκεία, τη γραμματεία, τις τέχνες, την ψυχαγωγία, αλλά και την ιδιωτική ζωή της εποχής; Από τις εκδόσεις «Περίπλους» κυκλοφόρησε το βιβλίο της Anne - Mari Bouτtin «Η κλασική Ελλάδα». Πρόκειται για ένα βιβλίο χρήσιμο και εύληπτο, που στόχος του είναι να βελτιώσει την εικόνα που έχει υιοθετηθεί για την Αρχαία Ελλάδα. Η συγγραφέας ρίχνει φως στην πραγματική λειτουργία των θεσμών, επιχειρώντας να κατανοήσει τον τρόπο σκέψης και τις αξίες των Αρχαίων Ελλήνων, παρασύροντάς μας σε ένα γοητευτικό ταξίδι στο πολιτισμικό παρελθόν της χώρας μας. Ο καλαίσθητος τόμος πλαισιώνεται από πίνακες με όλα τα ιστορικά γεγονότα, με σύντομες βιογραφίες, με χάρτες των σπουδαιότερων πόλεων και αναπαραστάσεις ενδυμάτων και πόλεων.

Τις μέρες αυτές έκλεισαν 58 χρόνια από την ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (28 Οκτώβρη 1946) μπαίνοντας έτσι οι βάσεις για τη δημιουργία του ΔΣΕ, που σε όλη την περίοδο 1946-1949 είχε καταξιωθεί σαν συνεχιστής των δίκαιων αγώνων του ΕΛΑΣ, της Εθνικής Αντίστασης και του Δεκέμβρη 1944.

«Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας αντί να πάμε μπροστά, μας γυρίζουν πίσω. Ο διωγμός των αγωνιστών της Αντίστασης απ' το μοναρχοφασιστικό κράτος και το παρακράτος δημιούργησε ένα κλίμα τρόμου. Τα φασιστικά μπουλούκια των τρομοκρατών και των φονιάδων κόβουνε κεφάλια, δίχως να δίνουν λόγο σε κανέναν», γράφει ο Κοσμάς Σούφλας στο βιβλίο του «Ανταρτοπούλες - πορτραίτα αγωνιστριών του ΔΣΕ». Εκδόσεις «Ε. Γιαννουσάς».

Ο συγγραφέας περιγράφει 26 ανταρτοπούλες, εθελόντριες και άλλες που ήταν επιστρατευμένες, συναγωνίστριες και συμπολεμίστριες, που όλες ήταν κοπέλες ψυχωμένες και θαρραλέες που δε δίσταζαν να παίρνουν μέρος σε συνεχείς σκληρές μάχες σε όλους τους καιρούς, φορτωμένες και συχνά νηστικές, σε ατέλειωτες εκστρατευτικές πορείες.

Πολλές απ' αυτές γίνονταν και ομαδάρχισσες, όπως η Αμαλία Χαλάτση απ' τη Νεράιδα Καρδίτσας, που το τμήμα της «το φέρναν στους άλλους σαν παράδειγμα προς μίμηση»... Ολες ήταν ηρωίδες, άλλες σαν απλές μάχιμες ανταρτοπούλες του ΔΣΕ και άλλες σαν μάχιμες υπεύθυνες νευραλγικών τομέων και καπετάνισσες, αλλά όλες με την ίδια αδάμαστη λαϊκή ψυχή και υπέροχο ηρωισμό, που όμοια δεν είχε ξαναδεί η ιστορία μας.

Η σύντομη βιογραφική αφήγηση τέτοιων ηρωίδων από τον Κοσμά Σούφλα, όπως αυτές οι 26 ανταρτοπούλες, με συνεχή παραμονή στην πρώτη γραμμή, θυσιάζοντας τις πιο πολλές φορές τη ζωή τους, δεν επιδέχεται θεωρητικής μόνο κριτικής προσέγγισης λογοτεχνικού έργου, αρκεί η τραγική μαρτυρία του εκατοντασέλιδου βιβλίου για να αναδειχτεί το δραματικό του περισπούδαστο μεγαλείο.