Το περιβόητο «κενό παραγωγικότητας», η «ψαλίδα» της κερδοφορίας από τους ανταγωνιστές τους, ήταν εκείνο που οδήγησε στο «πείραμα» της τετραήμερης εργασίας (στο διάγραμμα: Η Ισλανδία πρώτη στις ώρες εργασίας και τελευταία στην παραγωγικότητα)

Αυτήν τη φορά το «μυστικό» κρύφτηκε στην 4ήμερη εργασία στην Ισλανδία, που όπως μαθαίνουμε από τη σχετική αρθρογραφία («Lifo» 28/10, «Εφημερίδα των Συντακτών» 29/10 κ.ο.κ.) και «12,5 φορές υψηλότερη ανάπτυξη σε σχέση με την Ευρωζώνη» εξασφάλισε, και «χαμηλή ανεργία, μόλις 3,4%, σχεδόν τη μισή από την Ευρώπη» έχει, και όλα αυτά «χωρίς να χάνει πόντους η παραγωγικότητα».

«Κάν' το όπως η Ισλανδία!», αναφωνούν λοιπόν οι ντόπιοι σοσιαλδημοκράτες, παρεμπιπτόντως αντιγράφοντας κατά λέξη τα όσα δημοσίευαν στα θέματά τους το BBC και το CNN, οι γνωστοί αυτοί φιλεργατικοί οργανισμοί.

Μια ματιά ωστόσο στην ίδια την έκθεση της ισλανδικής ΜΚΟ Alda («Ενωση για τη βιωσιμότητα και τη δημοκρατία») που επικαλούνται, δείχνει πως για μια ακόμη φορά το «εκλεκτό έδεσμα» είναι σκέτη φόλα για τους εργαζόμενους.

Οι ώρες εργασίας μειώθηκαν, αλλά στις μισές τουλάχιστον περιπτώσεις... αυξήθηκαν οι υπερωρίες!

Διαβάζουμε από την έκθεση: «Η Ισλανδία είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες όσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, με πολύ υψηλά επίπεδα εισοδήματος, υψηλή συμμετοχή εργατικού δυναμικού, χαμηλή ανεργία και μια προηγμένη - προσανατολισμένη στις υπηρεσίες - οικονομία. Παρ' όλα αυτά, έχει χαμηλότερη παραγωγικότητα από πολλούς από τους σκανδιναβικούς γείτονές της, καθώς και περισσότερες ώρες εργασίας και πολύ μεγάλο αναμενόμενο εργασιακό βίο».

Για να καταλάβει κανείς το πώς μεταφράζονται όλα αυτά, το 2018 η Ισλανδία βρισκόταν στην 3η θέση των χωρών της ΕΕ με τις περισσότερες ώρες εργασίας, με βδομάδα 44 ωρών (κατά μέσο όρο), ενώ το προσδόκιμο του εργασιακού βίου ήταν τα... 47 χρόνια δουλειάς, κυριολεκτικά έως τον τάφο. «Πράγματι», λέει η έκθεση, «ο ΟΟΣΑ τοποθετεί την Ισλανδία ως μία από τις χώρες που παρέχει τον μικρότερο αριθμό ωρών ανά εβδομάδα για αναψυχή και προσωπική φροντίδα - ένα βασικό συστατικό της υγιούς ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής - αφήνοντάς την να φυτοζωεί δίπλα σε άλλα κράτη με μεγάλη ένταση εργασίας, όπως η Χιλή, το Μεξικό και η Ιαπωνία. Η Ισλανδία τοποθετείται επίσης ως μία από τις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά εργαζομένων που εργάζονται "εξαιρετικά πολλές ώρες" (OECD, n.d.)».

Το βασικό βέβαια πρόβλημα για τους καπιταλιστές και τις κυβερνήσεις τους δεν ήταν γενικά η «ισορροπία» των εργαζομένων τους, αλλά άλλο, και το περιγράφει γλαφυρά η έκθεση: «Εξαντλημένο από τις πολλές ώρες εργασίας, το ισλανδικό εργατικό δυναμικό είναι συχνά κουρασμένο, γεγονός που επιβαρύνει την παραγωγικότητά του. Σε έναν φαύλο κύκλο, αυτή η χαμηλότερη παραγωγικότητα καταλήγει να απαιτεί περισσότερες εργάσιμες ημέρες για να "αναπληρώσει" τη χαμένη παραγωγή, μειώνοντας ακόμη περισσότερο την "παραγωγικότητα ανά ώρα"».

Και μειώνοντας την «παραγωγικότητα» - τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται - το ποσοστό της υπεραξίας μικραίνει, η ψαλίδα από τους ανταγωνιστές μεγαλώνει, όπως εν μέρει αποτυπώνεται και στο διπλανό γράφημα 1 που αποτυπώνει τις ώρες εργασίας και την παραγωγικότητα σε σχέση με τις άλλες χώρες της περιοχής.

Σε αυτές ακριβώς τις «ανησυχίες» έρχονται να απαντήσουν τα διάφορα «πειράματα» της 4ήμερης όπως και κάθε άλλου τύπου διευθέτησης του χρόνου εργασίας, που δοκιμάζουν οι καπιταλιστές με «σταθερά» το πώς θα ανεβαίνει ο βαθμός εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης. Για να καταλάβει κανείς το ζύγι με το οποίο «μετράνε», η έκθεση καταγράφει πως πέρα από το «δεδομένο» που ήταν ότι η παραγωγικότητα δεν θα έπρεπε να πέφτει, κριτήριο του «πετυχημένου μοντέλου» ήταν και να μην επιβαρύνει τον προϋπολογισμό.

Το ακόμα καλύτερο βέβαια είναι πως παρά τους «πηχυαίους τίτλους» που ντύνουν τα συμπεράσματα της έκθεσης, τα ίδια τα συμπεράσματα της έκθεσης επί της ουσίας αποτυπώνουν ότι η κατάσταση... απλά χειροτέρεψε για τους εργαζόμενους, μέσα από διάφορους δρόμους.

Το πρώτο και πιο χαρακτηριστικό στοιχείο είναι ότι οι εργάσιμες ώρες μειώθηκαν, αλλά... οι υπερωρίες (τουλάχιστον στις μισές περιπτώσεις, όπως δείχνει το γράφημα 2) αυξήθηκαν! Και αυτό το στοιχείο, βέβαια, πέρα από την εμφανή κοροϊδία, αποτυπώνει και το πώς η εργατική δύναμη γίνεται διαθέσιμη «όταν κι όποτε» τη θέλει το αφεντικό, με μέτρα που στην προμετωπίδα τους γράφουν τάχα τη «μείωση του εργάσιμου χρόνου».

Αλλά και η παραπέρα ευελιξία, όπως και η εντατικοποίηση της εργασίας, μπήκε πιο στα γεμάτα στο «μενού». Χαρακτηριστικά τα όσα καταγράφει μια από τις μαρτυρίες εργαζομένων, που φιλοξενούνται στην έκθεση, σχετικά με το τι άλλαξε: «Για παράδειγμα, αλλάξαμε τα σχέδια βάρδιας. Αυτό άλλαξε τον τρόπο σκέψης στον χώρο εργασίας κάπως αυτόματα, ξέρετε, αρχίσαμε να ξανασκεφτόμαστε και να γινόμαστε πιο ευέλικτοι. Αντί να κάνουν τα πράγματα με την ίδια, συνηθισμένη ρουτίνα όπως πριν, οι άνθρωποι επαναξιολόγησαν τον τρόπο με τον οποίο κάνουν τα πράγματα...».

Να σημειωθεί πως σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, τα παραπάνω δείχνουν υποτίθεται πως σε αντίθεση με όσα λέγονταν προηγουμένως ότι οι μειωμένες ώρες σημαίνουν ότι οι εργαζόμενοι θα δουλεύουν εκτός ωραρίου, αρκούσε απλά... μια καλύτερη οργάνωση της δουλειάς. Μια οργάνωση που όμως στην πραγματικότητα έχει στόχο το πώς θα στύβει από τους εργαζόμενους περισσότερη απλήρωτη δουλειά σε λιγότερο χρόνο, μεταξύ άλλων και με όσα «καινοτόμα» περιγράφονται, όπως π.χ. η αντικατάσταση ζωντανών συσκέψεων και συνεδριάσεων με ηλεκτρονική αλληλογραφία κ.ο.κ.

Παράλληλα η έκθεση καταγράφει και τους εργαζόμενους που δουλεύουν μέσα στην ίδια επιχείρηση με διάφορες «ταχύτητες» και καθεστώτα εργασίας, ενώ στα σχετικά δημοσιεύματα σημειώνεται πως «μεταξύ 2020 - 2022 πάνω από το 51% των εργαζομένων της Ισλανδίας ακολούθησε την προσφορά ενός μικρότερου ωραρίου εργασίας, μεταξύ των οποίων ήταν και η εβδομάδα των 4 ημερών», υπονοώντας δηλαδή πως μέσα στις συμβάσεις που υπογράφτηκαν ήταν και η παραπέρα γενίκευση των ευέλικτων μορφών εργασίας. Αλλωστε, η έκθεση διαπιστώνει ως ένα από τα προβλήματα της ισλανδικής οικονομίας πως «ένα πολύ υψηλό ποσοστό του ισλανδικού πληθυσμού εργάζεται με πλήρες ωράριο», το οποίο το 2018 έφτανε το 75%.

Οσο λοιπόν κι αν αναποδογυρίσουν την πραγματικότητα, δεν κρύβεται με τίποτα ότι και το εν λόγω «πείραμα» του 4ήμερου αποτελεί στα χέρια των καπιταλιστών μία ακόμα μορφή «διευθέτησης» του εργάσιμου χρόνου, όπου οι εργαζόμενοι δεσμεύονται να «βγάζουν τη δουλειά» μίας βδομάδας σε λιγότερες μέρες, αλλά είτε δουλεύοντας περισσότερες ώρες την ημέρα είτε πολλαπλασιάζοντας την ένταση της εργασίας, ανεβάζοντας την παραγωγικότητα, πολλαπλασιάζοντας την υπερεργασία, χωρίς φυσικά συνολικά πρόσθετες αμοιβές.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι ίδιες οι έρευνες σημειώνουν πως οι αμοιβές παρέμειναν σταθερές, εστιάζοντας τα θετικά στη λεγόμενη «εξισορρόπηση της εργασίας με την ιδιωτική ζωή τους» (για την οποία «ισορροπία» να σημειωθεί πως μόλις μια οριακή πλειοψηφία - 52% - είναι όσοι στις σχετικές έρευνες δηλώνουν ότι αυτή έχει βελτιωθεί με το τετραήμερο). Τι μετράνε όμως στην πραγματικότητα οι σχετικές έρευνες και τα επιτελεία με τους σχετικούς δείκτες; Οχι βέβαια το πόσο ικανοποιημένοι είναι οι εργαζόμενοι από τη ζωή τους, ούτε το πόσο ικανοποιούνται οι σύγχρονες ανάγκες τους στον περισσότερο ελεύθερο χρόνο που σήμερα υπάρχει αντικειμενικά η δυνατότητα να απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι, αλλά αντίθετα πόσα περιθώρια έχουν στον «ελεύθερο» αυτό χρόνο τους να αναλάβουν τα πρόσθετα βάρη, που τους προσθέτει η «απόσυρση» του αστικού κράτους από μια σειρά τομείς όπως της Παιδείας, της Υγείας και Πρόνοιας και η παραπέρα εμπορευματοποίησή τους. Και βέβαια, με τη μεζούρα του «κόστους - οφέλους» για το αστικό κράτος και το κεφάλαιο, υπολογίζουν και το πόση θα είναι η «επιβάρυνσή» τους από προβλήματα υγείας που προκύπτουν από την παρατεταμένη εργασία.

Με δυο λόγια, οι σοσιαλδημοκράτες «μάγοι» έμειναν και πάλι με το ραβδί στο χέρι, να παριστάνουν ότι με τέτοια τερτίπια «δαμάζουν» τάχα το θηρίο της καπιταλιστικής οικονομίας και το κάνουν «γατάκι» για τις λαϊκές ανάγκες, χωρίς σύγκρουση για την ανατροπή με την ίδια την «καρδιά» της καπιταλιστικής οικονομίας, το κέρδος και τους σιδερένιους νόμους του.

Παρεμπιπτόντως, ένας ακόμη μύθος καταρρέει ακόμη πιο γρήγορα αυτήν τη φορά, δείχνοντας πως με τέτοια «κόλπα» δεν «ξορκίζεται» η πτώση του μέσου ποσοστού κέρδους που βρίσκεται στο DNA του καπιταλιστικού συστήματος: Ηδη μια σειρά από εκτιμήσεις, όπως η πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ, έχουν αρχίσει να διαβλέπουν αύξηση της ανεργίας και επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης στην Ισλανδία για τα ερχόμενα χρόνια και αναρωτιούνται αν το σχετικό πείραμα μπορεί να διαρκέσει...

- Η Ισλανδία, η 4ήμερη εργασία και τα «κρύα ανέκδοτα» της σοσιαλδημοκρατίας

- «ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ» ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ: Νέο «τσεκούρι» μέσω των ...pass από 1.1.2025

- ΣΕΡΒΙΑ - ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΑ ΛΙΘΙΟΥ: Κρίσιμος «κρίκος» στον σφοδρό ανταγωνισμό «Δύσης» - Κίνας για τη «βιομηχανία του αύριο»

Ετσι, σε θηλιά έχουν μετατραπεί για τους καταναλωτές, αφού οι προμήθειες για συνήθεις συναλλαγές όπως οι αναλήψεις από ΑΤΜ ή οι ηλεκτρονικές μεταφορές χρημάτων εξελίσσονται σε πραγματικό βρόγχο, καθώς είναι στα ύψη. Αυτές οι προμήθειες στραγγαλίζουν και τα μικρομάγαζα.

Σύμφωνα με μελέτη της διεθνούς Οργάνωσης Καταναλωτών, στην αύξηση των κερδών των τραπεζών εκτός από τις προμήθειες συνέβαλε αποφασιστικά και η αύξηση των καθαρών εσόδων από τόκους, ως αποτέλεσμα της αύξησης των βασικών επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Το καθαρό έσοδο από τους τόκους αυξήθηκε κατά 51,5%, φτάνοντας τα 8,5 δισ. ευρώ. Τα καθαρά έσοδα από προμήθειες αυξήθηκαν κατά 8,3%, ξεπερνώντας τα 1,798 δισ. ευρώ. Και όλα αυτά μέσα σε έναν χρόνο.

Με τον ίδιο αμείωτο ρυθμό καλπάζουν τα έσοδα των τραπεζών στους συγκεκριμένους δύο τομείς και τη φετινή χρονιά. Το πρώτο εξάμηνο του 2024, τα έσοδα από τις προμήθειες ξεπέρασαν το 1,457 δισ. ευρώ.

Αναλυτικά τα έσοδα των μεγάλων τραπεζών:

- Τράπεζα Πειραιώς: Πέρσι τα καθαρά έσοδα από προμήθειες και τα έσοδα από μη τραπεζικές δραστηριότητες ανήλθαν σε 494 εκατ. ευρώ, 13,3% υψηλότερα σε σύγκριση με το 2022. Το πρώτο εξάμηνο της φετινής χρονιάς ο συγκεκριμένος δείκτης κατέρριψε νέο ρεκόρ, φτάνοντας τα 324 εκατ. ευρώ - αυξημένα κατά 44% σε σχέση με πριν από έναν χρόνο. Η αύξηση οφείλεται στα δάνεια, στις κάρτες, στις μεταφορές κεφαλαίων και τη διαχείριση ενεργητικού.

Eurobank: Τα έσοδα από προμήθειες της Τράπεζας αυξήθηκαν 4,81% στα 283 εκατ. ευρώ από 270 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2023. Η μεγαλύτερη συμβολή προήλθε από τα νέα δάνεια, ακολουθούμενα από τις συναλλαγές, τις πιστωτικές κάρτες και τις υπηρεσίες διαχείρισης πλούτου. Από αυτά, τα καθαρά έσοδα από τραπεζικές αμοιβές και προμήθειες αυξήθηκαν 4,95% σε 233 εκατ. ευρώ (πρώτο εξάμηνο 2023: 222 εκατ. ευρώ).

Εθνική Τράπεζα: Αυξημένα ήταν και τα έσοδα από προμήθειες για την Εθνική Τράπεζα στο α' εξάμηνο 2024 κατά 15,2% στα 205 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της αύξησης των προμηθειών που χρεώνονται στη λιανική τραπεζική.

Alpha Bank: Τα έσοδα από προμήθειες ανήλθαν σε 197 εκατ. ευρώ, έναντι 173 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2023. Η αύξηση οφείλεται στη συνεχή αύξηση των υπό διαχείριση περιουσιακών στοιχείων (AUMs) και στην υψηλότερη συνεισφορά των προμηθειών καρτών και πληρωμών λόγω αυξημένης δραστηριότητας.

Ηδη, πολλές λαϊκές οικογένειες βλέπουν είτε να μειώνονται τα επιδόματα παιδιού είτε να κόβονται τελείως. Αλλωστε, έχει ανακοινωθεί ότι εισάγονται εκτός από όλα τα υπόλοιπα και τα περιουσιακά στοιχεία, ως ένας ακόμα «κόφτης» που προστίθεται στα εισοδηματικά όρια τα οποία ίσχυαν μέχρι σήμερα, πετώντας «εκτός» της πενιχρής αυτής «στήριξης» εκατοντάδες χιλιάδες λαϊκές οικογένειες.

Επιπλέον, υπάρχουν κι άλλοι τρόποι περικοπών όπως για παράδειγμα μέσω της πενιχρής αύξησης του κατώτατου μισθού που για λίγα ευρώ παραπάνω στον μισθό, πολλοί πετάγονται εκτός του επιδόματος παιδιού εξαιτίας της αλλαγής στη μισθολογική κλίμακα. Την ίδια στιγμή, ως «στήριξη» των οικογενειών η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει κίνητρα για ιδιωτική ασφάλιση με κατάργηση του φόρου 15% στις δαπάνες σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες για προγράμματα παιδιών μέχρι 18 ετών, εξασφαλίζοντας έτσι περισσότερη πελατεία και κέρδη για τα «κοράκια» της ιδιωτικής Υγείας!

Σε ό,τι αφορά την πολυδιαφημισμένη αύξηση που δίνει η κυβέρνηση στο επίδομα στέγασης, κάτω και από τη γενικευμένη οργή που επικρατεί για το οξυμένο πρόβλημα της λαϊκής στέγης, ουσιαστικά θα οδηγήσει σε νέα αύξηση των ενοικίων! Είναι ενδεικτικό ότι με το που ανακοίνωσε η κυβέρνηση το περιβόητο πρόγραμμα «Σπίτι μου» σπρώχνοντας τις οικογένειες στα νύχια των τραπεζών, οι τιμές των ακινήτων προς πώληση ανέβηκαν μέσα σε μια μέρα!

Εκεί που παίζεται όμως το πιο «χοντρό παιχνίδι» είναι στο επίδομα ανεργίας, που θα δίνεται πλέον κλιμακωτά και θα κόβεται οριστικά αν ο άνεργος δεν αποδεχτεί κάποια δουλειά που του προτείνει η ΔΥΠΑ. Οι μεγαλύτεροι χαμένοι θα είναι οι εποχικοί εργαζόμενοι και οι μερικώς απασχολούμενοι, όπου η αναλογικότητα του επιδόματος προς τον μισθό οδηγεί σε παροχές - ψίχουλα, χαμηλότερα κι από αυτά που δίνει σήμερα η ΔΥΠΑ σε - ελάχιστους ούτως ή άλλως - ανέργους. Η προστασία των ανέργων θεωρείται «κόστος» για την κυβέρνηση και την εργοδοσία, που κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να απαλλαγούν. Δεν διστάζουν, μάλιστα, να στοχοποιήσουν αισχρά ως «μπαταχτσήδες» και «τεμπέληδες» όσους έχουν χάσει τη δουλειά τους και είτε δεν βρίσκουν μεροκάματο είτε αρνούνται να φορέσουν από μόνοι τους την ...μπάλα του κατάδικου, αποδεχόμενοι την οποιαδήποτε απασχόληση τους προτείνει η ΔΥΠΑ.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η κυβέρνηση έχει το θράσος να διαφημίζει ως σημαντική μεταρρύθμιση την αλλαγή στον τρόπο πληρωμής των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων. Που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα ακόμα μέσο για να μειωθούν τα επιδόματα, αλλά και να μην μπορεί ο δικαιούχος να τα χρησιμοποιήσει όπου εκείνος έχει ανάγκη.

Ετσι, λοιπόν, από το 2025 τα επιδόματα θα καταβάλλονται, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, μέσω χρεωστικής προπληρωμένης κάρτας. Δηλαδή, αντί να μπαίνουν στον λογαριασμό του δικαιούχου θα δίνονται με τη μορφή του pass για αγορές συγκεκριμένων ειδών και προϊόντων. Με πρόσχημα, λοιπόν, την καταπολέμηση της διακίνησης «μαύρου» χρήματος, η κυβέρνηση ουσιαστικά δίνει εκ των προτέρων και δεσμεύει προς όφελος των επιχειρηματικών ομίλων το μεγαλύτερο μέρος των επιδομάτων. Οπως υπολογίζουν, το όφελος για τα κρατικά ταμεία θα ξεπεράσει τα 300 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Για να γίνει κατανοητό σε μεγέθη, με βάση τα στοιχεία του κρατικού προϋπολογισμού, κάθε χρόνο ΟΠΕΚΑ και ΟΑΕΔ μοιράζουν πάνω από 4 δισ. ευρώ ετησίως για επιδόματα, σε περισσότερα από 1,5 εκατομμύριο νοικοκυριά. Ωστόσο, τα χρήματα αυτά καταλήγουν κυρίως σε συναλλαγές με μετρητά. Υπολόγισαν λοιπόν ότι το Δημόσιο χάνει τουλάχιστον 10% - 20% ή περισσότερα από 300 εκατ. ευρώ τον χρόνο, από ΦΠΑ 13% - 24%, ΕΦΚ καυσίμων, φόρους εισοδήματος 22% - 44% στα αδήλωτα κέρδη κ.λπ.

Γιατί το κάνουν αυτό; Γιατί σύμφωνα με τα στοιχεία, στο σύνολο της οικονομίας, το ποσοστό της φοροδιαφυγής - λένε - στις συναλλαγές με μετρητά αγγίζει το 30%! Αντιθέτως, στις πληρωμές με κάρτες, το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά ίσως το 3%. Αυτό σημαίνει ότι από τα σχεδόν 4 δισ. ευρώ που καταβάλλονται σήμερα μέσω ΙΒΑΝ, το 1 δισ. καταλήγει να διακινείται «μαύρα», επειδή οι δικαιούχοι των επιδομάτων, δηλαδή τα λαϊκά νοικοκυριά, δεν ζητούν να λάβουν απόδειξη όταν τα δαπανούν, πιθανά για να τους έρχεται πιο φτηνά και να μπορέσουν να τα βγάλουν πέρα.

Πρόκειται για μία ακόμα αθλιότητα που ευθέως χτυπά τα λαϊκά νοικοκυριά, την ώρα που η κυβέρνηση διατηρεί το καθεστώς της εθελοντικής φορολογίας για τους εφοπλιστές και τον αναβαλλόμενο φόρο για τους τραπεζίτες, ενώ μπουκώνει με όλο και νέες φοροαπαλλαγές τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους.

Το σχέδιο της κυβέρνησης προβλέπει ότι, για τα περισσότερα από αυτά τα επιδόματα, θα εφαρμοστεί το μοντέλο της προπληρωμένης κάρτας που ισχύει ήδη και σήμερα, για όσους λαμβάνουν το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (50% σε κάρτα και 50% σε μετρητά).

Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα ανέρχεται σε περίπου 500 εκατ. ευρώ τον χρόνο, εκ των οποίων τα μισά δίνονται «στο χέρι» μέσω ΙΒΑΝ και άλλα τα μισά σε κάρτα. Επιπλέον, κάποια από τα επιδόματα θα εξαιρεθούν από τη χρεωστική κάρτα (π.χ. για άτομα με προβλήματα οράσεως ή άλλες αναπηρίες) καθώς θα δημιουργούσε ιδιαίτερα μεγάλες δυσκολίες στους δικαιούχους για να τη χρησιμοποιήσουν. Το μέτρο θα επεκταθεί και σε άλλες κατηγορίες δικαιούχων (επιδόματα τέκνων κ.λπ.).

Σχολιάζοντας το μνημόνιο που υπέγραψε η Σερβία με την ΕΕ για συνεργασία στην ηλεκτροκίνηση και την παραγωγή μπαταριών, οι «Financial Times» έγραφαν τον Αύγουστο για «μεγάλη υπόθεση, τόσο από οικονομική όσο και από πολιτική άποψη. Στον αγώνα για ασφαλή προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών που απαιτούνται για την πράσινη μετάβαση, η ΕΕ μένει κουτσαίνοντας πίσω από τις ΗΠΑ και την Κίνα» κι αυτό ενώ «η Σερβία διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα λιθίου στην Ευρώπη, αρκετά για περίπου 1 εκατομμύριο μπαταρίες EV ετησίως».

Στο σχετικό της ρεπορτάζ, η εφημερίδα παρατηρούσε ότι πριν από την άφιξη του Σολτς, ο Βούτσιτς υποδέχτηκε στο Βελιγράδι τον υφυπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας, Αλ. Γκρούσκο, αναπαράγοντας πληροφορίες κυβερνητικών αξιωματούχων, με βάση τις οποίες η συνάντηση ήταν «ψυχρή». Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, «ο Γκρούσκο κάθισε και άρχισε να διαβάζει μια λίστα με 23 "παράπονα" της Μόσχας, περιλαμβανομένης της οργής του Κρεμλίνου για την απόφαση του Βελιγραδίου να προμηθεύσει την Ουκρανία με πυρομαχικά. Οταν ο Γκρούσκο έφτασε στα μισά της λίστας, ο Βούτσιτς σηκώθηκε, ανακοίνωσε ότι η συνάντηση τελείωσε και αποχώρησε...».

Η ίδια εφημερίδα ισχυρίστηκε ότι δυο μήνες πριν υπογράψει αυτήν τη συμφωνία με τις Βρυξέλλες, ο Βούτσιτς είχε απορρίψει «αίτημα» του Κινέζου Προέδρου, Σι Τζινπίνκ - που είχε επισκεφτεί επίσημα Σερβία, Ουγγαρία, Γαλλία - για πρόσβαση στο σερβικό λίθιο.

«"Η Κίνα έχει ήδη αρκετά", λέγεται ότι παρατήρησε ο Βούτσιτς σε μια αναφορά στον κινεζικό έλεγχο του μεγάλου ορυχείου χαλκού στο Μπορ, στην ανατολική Σερβία...», ανέφεραν οι «Financial Times».

Την ίδια στιγμή, βαλκανικές «δεξαμενές σκέψης», όπως το Κέντρο του Βελιγραδίου για την Ασφάλεια, παρατηρούν ότι «τα Βαλκάνια, και η Σερβία ειδικότερα, έχουν γίνει ακόμη πιο ενδιαφέροντα για την Κίνα τώρα που ένας κλάδος της Πρωτοβουλίας Belt and Road μέσω της Ρωσίας και της Λευκορωσίας ουσιαστικά αποκόπηκε με την πλήρη εισβολή στην Ουκρανία».

Συναντώντας τον Βούτσιτς τον Μάη, ο Σι Τζινπίνγκ προέταξε τη σύσφιξη της διμερούς συνεργασίας και στην εξορυκτική βιομηχανία.

Οπως παρατηρούσε εκείνες τις μέρες η αμερικανική εφημερίδα «The Hill», «το λίθιο είναι ο βασικός άξονας της μεταβαλλόμενης δυναμικής ισχύος στη Νοτιοανατολική Ευρώπη», και εξηγούσε: «Η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία της Κίνας, η BYD, κερδίζει μερίδιο αγοράς με γρήγορους ρυθμούς. Η BYD παράγει ένα ηλεκτρικό όχημα χαμηλής τιμής που ονομάζεται Seagull, το οποίο πωλείται για περίπου 12.000 δολάρια και απευθύνεται σε μια μαζική αγορά. Συγκρίσιμα οχήματα κατασκευής ΗΠΑ κοστίζουν τριπλάσια. Η BYD χρησιμοποιεί μπαταρίες αιχμής κατασκευασμένες από φωσφορικό σίδηρο λιθίου. Ενώ αυτήν τη στιγμή παράγει 3 εκατομμύρια οχήματα ετησίως, αυτός ο όγκος θα εκτοξευθεί στα ύψη όταν η Κίνα αποκτήσει πρόσθετες προμήθειες λιθίου...».

2024 The Associated Press. All

Από την πρόσφατη συνάντηση Βούτσιτς - φον ντερ Λάιεν στο Βελιγράδι

Τα εν λόγω κοιτάσματα εκτιμάται ότι είναι από τα σημαντικότερα σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, προσελκύοντας το ενδιαφέρον μονοπωλιακών κολοσσών της ηλεκτροκίνησης και συνολικότερα της κατασκευής μπαταριών που χρησιμοποιούνται στην αποθήκευση μορφών Ανανεώσιμης Ενέργειας.

Καθόλου τυχαία, στην πρόσφατη περιοδεία της στα Δυτικά Βαλκάνια και κατά την επίσκεψή της στο Βελιγράδι, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, διαπιστώνοντας τη «μεγάλη πρόοδο προς την ΕΕ» που έχει κάνει η Σερβία και διαμηνύοντας ότι η διεύρυνση της ΕΕ «θα είναι προτεραιότητα της Ενωσης» και κατά τη νέα της θητεία, ξεχώρισε μεταξύ άλλων τα περιθώρια που διαμορφώνονται η Σερβία να γίνει «ηγέτης στον τομέα των ηλεκτρικών οχημάτων», έναν κλάδο για τον οποίο φουντώνουν οι μονοπωλιακές κόντρες, με την ΕΕ να χάνει έδαφος στον ανταγωνισμό με την Κίνα.

Η φον ντερ Λάιεν συνέδεσε τα σερβικά κοιτάσματα λιθίου με τη «βιομηχανία του αύριο», τονίζοντας ότι «είμαστε εδώ για να σας υποστηρίξουμε σε κάθε σας βήμα...».

Το λίθιο έχει χαρακτηριστεί «υλικό του μέλλοντος», ενώ τα κοιτάσματα ειδικά στην κοιλάδα Τζαντάρ στη δυτική Σερβία έχουν συνδεθεί με σχέδια η Σερβία να καταστεί «ευρωπαϊκός κόμβος για την πράσινη Ενέργεια».

Να σημειωθεί ότι τον Φλεβάρη, κατά την εναρκτήρια ομιλία της στον «Διάλογο για την Καθαρή Τεχνολογία» που οργάνωσε η ΕΕ στις Βρυξέλλες, η πρόεδρος της Κομισιόν είχε εκφράσει ανησυχία επειδή το 97% του λιθίου που χρησιμοποιεί η ΕΕ προέρχεται σήμερα από την Κίνα, ενώ «τα τελευταία 20 με 30 χρόνια, η Κίνα παρατηρήσαμε ότι αγοράζει, στρατηγικά, το ένα μετά το άλλο τα ορυχεία παγκοσμίως».

Οπως είπε, μάλιστα, οι Κινέζοι «παίρνουν την πρώτη ύλη, έχουν τις διαδικασίες επεξεργασίας στην Κίνα και μετά έχουν το μονοπώλιο αυτής της πρώτης ύλης... Αρα εξαρτόμαστε πλήρως από την Κίνα».

Λίγο πριν φτάσει στο Βελιγράδι η φον ντερ Λάιεν, στις 10 Οκτώβρη, η σερβική Βουλή καταψήφισε τροποποιήσεις που είχε καταθέσει η αντιπολίτευση στον νόμο για τις μεταλλευτικές και γεωλογικές εξερευνήσεις και άναβε το «πράσινο φως» για να συνεχιστεί η μεγάλη επένδυση του βρετανο-αυστραλιανού κολοσσού «Rio Tinto» για εξορύξεις λιθίου στην κοιλάδα Τζαντάρ. Οι εξορύξεις είχαν σταματήσει το 2022, μετά και από πολυήμερες διαμαρτυρίες για τις συνέπειες στο περιβάλλον.

Φέτος, στις 19 Ιούλη, το Βελιγράδι υπέγραψε Μνημόνιο Συναντίληψης με τις Βρυξέλλες, διακηρύσσοντας ως στόχο της εταιρικής σχέσης ΕΕ - Σερβίας «να προωθήσει την ανάπτυξη νέων τοπικών βιομηχανιών και θέσεων εργασίας υψηλής ποιότητας κατά μήκος των αλυσίδων αξίας των ηλεκτρικών οχημάτων...».

Στο Βελιγράδι είχαν φτάσει τότε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και αρμόδιος Επίτροπος για τη Διεύρυνση, Μ. Σέφκοβιτς, αλλά και ο Γερμανός καγκελάριος, Ολ. Σολτς, δεδομένων των μεγάλων συμφερόντων που διακυβεύονται μεταξύ άλλων και για τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία.

Υπογραφές μπήκαν ειδικά για να προχωρήσει η εξόρυξη του λιθίου από τη «Rio Tinto», παρουσία των πρεσβευτών Ιταλίας, Γερμανίας και ΗΠΑ, αλλά και μεγαλοστελεχών μονοπωλίων της αυτοκινητοβιομηχανίας, όπως η «Mercedes», η «Stellantis», καθώς και ευρωπαϊκών εταιρειών κατασκευής μπαταριών λιθίου.

Μάλιστα, ο Σολτς επισήμανε πως θα κάνει ό,τι μπορεί ώστε η Σερβία να μη γίνει μόνο εξαγωγέας πρώτων υλών αλλά μια χώρα με μονάδες για ολόκληρη την «αλυσίδα αξίας» στον τομέα κατασκευής μπαταριών, με εργοστάσια επεξεργασίας μεταλλευμάτων κ.λπ.

Η συζήτηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της επένδυσης της «Rio Tinto» δεν σταμάτησε αλλά προσαρμόστηκε στην αξιοποίηση του «φιλοπεριβαλλοντικού πλαισίου της ΕΕ» έναντι των αντιπάλων της.

Μιλώντας στην TAZ, η Γερμανίδα υφυπουργός Οικονομικών Υποθέσεων και Δράσης για το Κλίμα, Franziska Brantner, δήλωσε ότι το ερώτημα δεν είναι αν θα εξορυχθεί ή όχι λίθιο στη Σερβία, αλλά αν την εξόρυξη θα αναλάβουν η «Rio Tinto» και οι Ευρωπαίοι εταίροι της ή η Κίνα...

Η ίδια εμφάνισε ως σοβαρό επίτευγμα τη δημιουργία «συμβουλευτικού συμβουλίου με την κοινωνία των πολιτών» στις συγκεκριμένες περιοχές της Σερβίας, για την οποία δεσμεύτηκε η «Rio Tinto», αφού «ο τοπικός πληθυσμός και η αντιπολίτευση δικαίως απαιτούν από τους κρατικούς θεσμούς να επιβάλουν τα περιβαλλοντικά πρότυπα»...

Ενώ εξηγώντας ποιο είναι το ζητούμενο, υπογράμμισε ότι «είναι καλό να εξορύσσουμε και να επεξεργαζόμαστε τα ευρωπαϊκά κοιτάσματα με ευρωπαϊκό τρόπο», αφού «με αυτόν τον τρόπο εμποδίζουμε την Κίνα να αυξήσει την επιρροή της σε σημαντικές ευρωπαϊκές πηγές πρώτων υλών. Γιατί το ερώτημα δεν είναι αν "θα έρθει το έργο ή όχι;" (...) Αυτό το νέο έργο είναι επίσης μια ευκαιρία να δείξουμε στον κόσμο ότι οι γερμανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες κάνουν τη διαφορά...».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η υπουργός Ενέργειας και Εξορύξεων της Σερβίας, Ντουμπράβκα Τζέντοβιτς - Χαντάνοβιτς, συνέδεσε τις «αρνητικές εκστρατείες για το έργο» που έγιναν τα τελευταία χρόνια με «ψευδείς πληροφορίες» και παραπληροφόρηση από ντόπιους αντιπάλους και «συμφέροντα ενάντια στο έργο, πιθανότατα εκτός Σερβίας».

Ολα αυτά ενώ εκπρόσωποι από το ειδικευμένο στην «αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης» Παγκόσμιο Κέντρο Δέσμευσης του αμερικανικού ΥΠΕΞ δήλωσαν σε ΜΜΕ ότι μετά από «εκτεταμένη έρευνα που έγινε, "χτενίζοντας" το διαθέσιμο υλικό ανοιχτού κώδικα και αναπτύσσοντας ένα επαληθεύσιμο χρονοδιάγραμμα συνδεδεμένων γεγονότων», διαπιστώθηκε ότι «είναι πολύ πιθανό το Κρεμλίνο να έχει παίξει ρόλο στη διάδοση αυτής της παραπληροφόρησης»...

Για τη σημασία των σερβικών κοιτασμάτων λιθίου, η «Rio Tinto» έχει εκτιμήσει ότι «δεν υπάρχει πράσινη μετάβαση στην Ευρώπη χωρίς αυτό το λίθιο».

Ο επικεφαλής του τμήματος Σερβίας του μονοπωλίου, Chad Blewitt, έχει δηλώσει ότι η εταιρεία σχεδιάζει να επενδύσει περισσότερα από 2,55 δισ. δολάρια στο έργο.

Οπως λέει η βρετανο-αυστραλιανή πολυεθνική, μέχρι σήμερα έχει επενδύσει σχεδόν 600 εκατ. δολάρια για αγορές γης, για σκάψιμο 500 ερευνητικών τρυπών, ανάθεση μελετών, αλλά και δωρεές σε φορείς της τοπικής κοινότητας, ώστε να πείσει για τις «καλές προθέσεις»...

Ο Blewitt υποστήριξε το καλοκαίρι ότι υπάρχει λίθιο αρκετό «για τουλάχιστον 40 χρόνια εξόρυξης και αυτό θα ήταν το μεγαλύτερο, μακροβιότερο, υψηλότερο κοίτασμα σε όλη την Ευρώπη».

Ο ειδικός στο λίθιο στο Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Γεωεπιστημών και Φυσικών Πόρων της Γερμανίας, Michael Schmidt, δήλωσε ότι «το (συγκεκριμένο) σερβικό έργο είναι ένα από τα μεγαλύτερα (του είδους του) και γι' αυτό είναι τόσο σημαντικό (...) Χρειαζόμαστε κάθε έργο για να επιτύχουμε στόχους».

Οπως καταγράφει χαρακτηριστικά έκθεση του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών της Χάγης, αν η ΕΕ θέλει να πετύχει τον στόχο της για ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050, θα χρειαστεί έως τότε 60 φορές περισσότερο λίθιο από αυτό που εισήγαγε το 2020 από την Κίνα και αλλού...